Szachownica wiosną króluje w ogrodach! Wszystko o gatunkach i uprawie szachownicy

Szachownica - Fritillaria - to popularna bylina cebulowa, chętnie sadzona w ogrodach. Znanych jest wiele gatunków szachownicy, różniących się od siebie wielkością i kwiatami. Poznaj gatunki szachownic do ogrodu i ich zastosowanie. Dowiedz się jak uprawiać i pielęgnować szachownice.

Zobacz galerię 16 zdjęć

Autor: GettyImages

Szachownica cesarska

Spis treści

1. Szachownica cesarska
2. Odmiany szachownicy cesarskiej
3. Szachownice w galerii zdjęć
4. Szachownica kostkowata
5. Szachownica perska
6. Inne gatunki szachownicy
7. Jak uprawiać szachownice w ogrodzie?
8. Wykopywanie cebul szachownicy
9. Wymagania szachownicy kostkowatej

Szachownice to jedne z najbardziej oryginalnych kwiatów cebulowych, jakie możemy uprawiać w ogrodzie. Rodzaj Fritillaria, do którego należą, liczy sobie ponad 140 gatunków, ale w uprawie spotyka się zaledwie kilka z nich.

Szachownica cesarska

Najpopularniejsza i najpiękniejsza jest pochodząca z południowej Azji szachownica cesarska (łac. Fritillaria imperialis), znana bardziej jako cesarska korona. Wiosną (w kwietniu-maju) roślina rozwija kępę mieczowatych, zielonych, ostro zakończonych liści, spomiędzy których wyrasta wysoki na 1-1,2 metra, sztywny, gruby pęd, zwieńczony okazałym kwiatostanem w postaci zebranych w gęsty okółek dzwonkowatych, dużych, barwnych kwiatów ze zwisającymi do dołu główkami i ozdobionych na szczycie gęstym pióropuszem mieczowatych, zielonych liści, przypominających koronę. Z wnętrza kielichów wyrastają długie, kremowe pręciki, które stanowią dodatkową ozdobę kwiatów. Kwiaty maja kolor pomarańczowy, czerwony bądź żółty – w zależności od odmiany. Obok kwitnącej szachownicy cesarskiej trudno przejść obojętnie, dlatego wiosną jest jedną z najatrakcyjniejszych roślin cebulowych w ogrodzie.

Odmiany szachownicy cesarskiej

Szachownica cesarska ma wiele pięknych odmian, wśród których na uwagę zasługują m.in.:

• szachownica cesarska 'Early Fantasy' - o wys. ok. 1 m, kwiatach cieniowanych, różowo-brzoskwiniowych,
• szachownica cesarska 'Lutea' - o wys. ok. 1,2 m i żółtych kwiatach,
• szachownica cesarska 'Rubra' - o wys. ok. 1,2 m, kwiatach pomarańczowo-czerwonych,
• szachownica cesarska 'Aurora' - o wys. ok. 1 m, kwiatach pomarańczowych,
• szachownica cesarska 'Aureomarginata' - o wys. ok. 1 m, kwiatach pomarańczowych, liściach zielonych z kremowymi, podłużnymi pasami.

Szachownice w galerii zdjęć

Zobacz galerię 16 zdjęć

Autor: GettyImages

Szachownica cesarska

Szachownica kostkowata

Znacznie skromniejsza od poprzedniego gatunku jest natomiast jest szachownica kostkowata (łac. Fritillaria meleagris), która rośnie w stanie dzikim w Europie. W Polsce można spotkać nie tylko w ogrodach, ale też na stanowiskach naturalnych (jest bardzo rzadka i objęta ścisłą ochroną).

Szachownica kostkowata jest delikatniejsza niż poprzedni gatunek, dorasta do 20–40 cm wysokości. Wiosną - w kwietniu-maju - roślina rozwija kilka wąskich, krótkich, mieczowatych liści i cienki pęd kwiatostanowy, zwieńczony na szczycie 1-3 dużymi, dzwonkowatymi kwiatami, których główki zwisają do dołu. Kwiaty u gatunku są purpurowe i ozdobione bardzo charakterystycznym, jasnym wzorem przypominającym kratkę, ale na uwagę zasługuje też odmiana ozdobna 'Alba' o białych kwiatach. Należy jednak pamiętać, że w przypadku tego gatunku pozyskiwanie roślin ze stanowiska naturalnego jest zabronione, dlatego w ogrodach można uprawiać wyłącznie rośliny pochodzące z hodowli.

Szachownica perska

Rzadziej spotykanym w ogrodach gatunkiem jest szachownica perska (łac. Fritillaria persica).Roślina osiąga podobną wysokość jak szachownica cesarska (1-1,2 m.), ale bardzo różni się od niej kwiatami. Wiosną (w kwietniu-maju) rozwija wysoki, sztywny pęd, który do połowy wysokości porastają naprzemiennie ułożone mieczowate, szerokie, zielone liście, pokryte stalowoniebieskim, woskowym nalotem. Od połowy wysokości na pędzie rozwijają się pojedyncze, ale liczne kwiaty, o zwisających, kielichowatych, ciemnopurpurowych główkach. Kwiaty wyrastają na krótkich szypułkach i tworzą okazały, groniasty kwiatostan. Choć gatunek posiada bardzo atrakcyjny wygląd, na uwagę zasługuje też jego odmiana o kremowozielonkawych kwiatach 'Ivory Bells'.

Inne gatunki szachownicy

Do ciekawych gatunków szachownicy, które z powodzeniem możemy sadzić w ogrodach należą:

• szachownica bladokwiatowa (łac. Fritillaria pallidiflora), która charakteryzuje się kremowożółtymi kwiatami,

• szachownica Michajłowskiego (łac. Fritillaria michailovsky) dorastająca zaledwie do 20-30 cm wysokości. Jej pokrój jest podobny do pokroju szachownicy kostkowatej (liście są szersze i przypominają liście tulipanów), ale kwiaty są już zupełnie inne, gdyż ich dzwonkowaty, zwisający do dołu kielich jest dwukolorowy, ciemnobordowy z szeroką, żółtozielonkawą obwódką na brzegach płatków,

• szachownica ruska (łac. Fritillaria ruthenica),

• szachownica ostropłatkowa (Fritillaria acmopetala),

• szachownica Elwesa (Fritillaria elwesii),

• szachownica lisie grono (Fritillaria uva-vulpis),

• szachownica okółkowa (Fritillaria verticillata).

Jak uprawiać szachownice w ogrodzie?

Szachownice nie są roślinami trudnymi w uprawie, pod warunkiem, że zbędą miały zapewnione odpowiednie warunki.

Większość uprawianych gatunków szachownicy preferuje słoneczne stanowiska i żyzne, próchnicze, wilgotne w okresie wegetacji i suche latem, przepuszczalne podłoża o obojętnym odczynie pH.

Szachownice po przekwitnieniu wymagają okresu spoczynku, dlatego planując nasadzenia trzeba pamiętać, że po ich kwitnieniu na rabacie zostaje puste miejsce, które trzeba zasłonić innymi roślinami. Szachownice można rozmnażać za pomocą cebulek przybyszowych, tworzonych przez cebulę mateczną lub przez wysiew nasion. Trzeba tylko pamiętać, że rośliny otrzymane z nasion nie tylko zakwitną dopiero po 2-3 latach, ale też mogą nie powtórzyć cech odmianowych rośliny matecznej.

Wykopywanie cebul szachownicy

Szachownice dobrze znoszą niskie temperatury, ale nie tolerują mokrej gleby w okresie spoczynku (od końca czerwca), dlatego na zbyt wilgotnych stanowiskach lepiej wykopać ich cebulki i przechować w wentylowanym, niebyt ciepłym (temp. 17-20 st. C) pomieszczeniu aż do końca sierpnia, kiedy będzie można znów posadzić je do gruntu. Kiedy zdecydujemy się na takie rozwiązanie, cebulki należy koniecznie zabezpieczyć torfem, gdyż szybko tracą wilgoć i łatwo wysychają.

Coroczne wykopywanie cebul nie jednak wskazane, gdyż szachownice pozostawione przez kilka lat w jednym miejscu tworzą z czasem bardzo ładne kępy, dlatego najlepiej od razu wybrać dla nich odpowiednie stanowisko.

Wymagania szachownicy kostkowatej

Odmiennych warunków oczekuje natomiast szachownica kostkowata. W naturalnym środowisku zasiedla wilgotne łąki i zarośla, dlatego w uprawie oczekuje stale wilgotnej, kwaśnej gleby i półcienistego stanowiska. Jako jedna z niewielu szachownic, może rosnąć nawet na brzegu oczka wodnego, gdyż dobrze znosi okresowe zalewanie.

Przeczytaj też:

Wiosenne kwiaty - jakie rośliny cebulowe kwitną wiosną?

Katarzyna Józefowicz