Pomidor to owoc czy warzywo? Co zawierają pomidory? Jak je wykorzystywać w kuchni i w ogrodzie?

Spis treści

1. Pomidor - warzywo i owoc w jednym
2. Wartości odżywcze pomidorów
3. Jak wykorzystywać pomidory w kuchni i w ogrodzie?
4. Wykorzystanie pomidorów w ogrodzie

Pomidor - warzywo i owoc w jednym

Choć pomidor uznawany jest za warzywo, w znaczeniu botanicznym jest owocem, a dokładniej jagodą, wytwarzaną przez roślinę z rodziny psiankowatych, czyli pomidora zwyczajnego. Z kolei z kulinarnego punktu widzenia pomidor zaliczany jest do warzyw. Jest to jednak pojęcie dość niejednoznaczne, gdyż z definicji mianem warzywa określa się „rośliny zielne, których korzenie, liście, kwiatostany lub owoce używane są jako pożywienie”, a wiec zaliczają się do tej grupy także… owoce.

Wartości odżywcze pomidorów

Bez względu jednak na to, czy pomidory nazywamy warzywami czy owocami, z pewnością nie powinno ich brakować w naszej diecie, gdyż są nie tylko smaczne, ale też zdrowe. Wprawdzie w znacznej części składają się z wody (ok. 94 g w 100 g pomidora), jednak nie brak w nich także wielu innych, cennych składników odżywczych, w tym m.in.: witamin (głównie witaminy C, ale też witaminy E, K, B1, B2, B6, C, PP), mikro- i makroelementów (głownie potas i fosfor, ale też magnes, wapń i sód oraz żelazo, cynk, miedź, jod, mangan), kwasów organicznych (m.in. pantotenowy, foliowy, szczawiowy), przeciwutleniaczy (min. likopen), flawonoidów, błonnika pokarmowego oraz niewielkich ilości węglowodanów i białek.

Świeże pomidory mają też niski indeks glikemiczny (IG 15-20), a wiec są odpowiednie dla osób cierpiących na cukrzycę. Mają także niską kaloryczność (20 kcal/100 g, czyli średni, ważący ok. 150 g pomidor to ok. 30 kcal), więc mogą znajdować się też w diecie osób borykających się z nadwagą. Co ciekawe, pomidory należą również do grona nielicznych warzyw, które są zdrowsze i bardziej wartościowe w postaci przetworzonej (np. przecieru, ketchupu) niż świeżej. Dzieje się tak dlatego, że obróbka termiczna wpływa na przyswajalność znajdującego się w pomidorach likopenu, ułatwiając organizmowi jego wchłanianie.

Niestety, jak wiele innych owoców i warzyw, pomidory mogą też wywoływać alergie pokarmowe, choć akurat w ich przypadku zdarza się to rzadko.

Jak wykorzystywać pomidory w kuchni i w ogrodzie?

Pomidory są nie tylko smaczne i zdrowe, ale mają też wyjątkowo wszechstronne zastosowanie kulinarne.

• Pomidory doskonale nadają się do spożycia na surowo np. na kanapce z serem lub wędliną bądź w postaci surówek i sałatek. Świetnie komponują się z papryką, ogórkiem, cebulą, szczypiorkiem, sałatą, rukolą, oliwkami, natką pietruszki, bazylią, oliwą, ziołami prowansalskimi i serami (np. w sałatce Caprese czy w carpaccio z pomidorów).

• Pomidory są świetne do przyrządzania potraw na ciepło w tym m.in.: zapiekanek, sałatek z grillowanych warzyw (np. z cukinią), leczo (np. z cukinią, kiełbasą i papryką lub w wersji wegetariańskiej z cukinią, papryką, cebulą i pieczarkami), sosów do makaronów (np. spaghetti Bolognese, lasagne), pizzy (np. pizza neapolitańska), wytrawnej tarty z pomidorami, potraw wielowarzywnych (np. ratatouille), dań z ryżu, salsy czy gulaszu warzywnego.

• Pomidory to również podstawowy składnik królowej polskich zup, czyli pomidorowej, którą można przyrządzać zarówno ze świeżych pomidorów jak i przecierów. Zupa pomidorowa może mieć też mnóstwo wariantów, dzięki czemu nigdy się nie znudzi. Wystarczy, że za każdym razem dodamy do niej inne przyprawy, zioła lub warzywa, a jej smak całkiem się zmieni (np. cynamon, oliwę z oliwek, mleczko kokosowe, prażone pestki dyni lub słonecznika, szczypiorek). Można ją też przyrządzić zgodnie z przepisami pochodzącymi z innych krajów świata np. jako hiszpańskie gazpacho czy włoską zupę solferino z pomidorami lub przygotować chłodnik z pomidorów i arbuza (bądź truskawek) lub zupę-krem z pieczonych pomidorów.

• Pomidory doskonale nadają się też na przetwory, takie jak soki, koncentraty, przeciery, keczupy, chutney, pomidory w zalewie, wytrawne konfitury z pomidorów itp. Można je też suszyć i zamrażać.

Osoby lubiące kulinarne eksperymenty, mogą też spróbować przygotować z pomidorów deser, co będzie ukłonem w stronę ich owocowego rodowodu. Ciekawy może się okazać np. mus bananowo-pomidorowy, deser z grillowanych pomidorów z imbirem, miodem i miętą, tarta tatin z pomidorami, portugalska galaretka z pomidorów, a nawet lody pomidorowe z karmelem czy ciasto pomidorowe (np. piernik pomidorowy, babka pomidorowa).

Nie przegap: Kiedy i jak zbierać pomidory? Co zrobić z pomidorów do słoików?

Wykorzystanie pomidorów w ogrodzie

Wszechstronność pomidorów nie kończy się jednak na kuchni, gdyż z roślin można zrobić też użytek w ogrodzie, choć wtedy trzeba sięgnąć po zielone części pomidora.

• Ze świeżego ziela pomidora (liści, pędów), można wykonać bogatą w potas gnojówkę (do plastikowej beczki lub wiadra wkłada się ok. 1 kg świeżych liści i pędów, zalewa 10 litrów wody i odstawia w ciemne miejsce na 3-4 tygodnie, co jakiś czas mieszając), którą po rozcieńczeniu wodą w proporcji 1:10 można zasilać rośliny raz na 2-3 tygodnie.

• Z pomidorowych liści i pędów można też przygotować wyciąg (ok. 150 g ziela pomidora zalewa się 10 litrów wody i pozostawia na kilka godzin) lub wywar (0,5 kg świeżych liści gotuje się w 5 litrów wody przez ok. 0,5 godz. i stosuje po rozcieńczeniu wodą 1:3) , którym poleca się opryskiwać rośliny przeciwko szkodnikom np. mszycom, przędziorkom, owocówkom, pchełkom czy bielinkiem kapustnikiem.

Zdrowymi (!) pędami pomidora można też ściółkować grządki (wzbogacają glebę w składniki odżywcze, odstraszają nornice, pomagają utrzymać odpowiednią wilgotność gleby) lub dorzucać je do kompostu.

Przeczytaj też: Choroby pomidorów - jak wyglądają te najczęstsze? Co najczęściej atakuje pomidory?