Brzoza - gatunki do ogrodu. Gdzie sadzić i jak uprawiać brzozy w ogrodzie?
Brzoza ze względu na swoją urodę i malowniczy pokrój jest nie tylko pięknym elementem krajobrazu, ale też wspaniałą rośliną ozdobną. Brzoza to również roślina o licznych właściwościach leczniczych. Poznaj gatunki brzozy do sadzenia w ogrodach. Dowiedz się, jakie są warunki uprawy brzozy, zasady jej pielęgnacji, zastosowanie i właściwości lecznicze.
Autor: www.thinkstockphotos.com
Brzoza to drzewo o licznych właściwościach leczniczych
Spis treści
- Brzoza brodawkowata
- Brzoza pożyteczna
- Brzoza czarna
- Brzoza niska, brzoza karłowata
- Brzozy - warunki uprawy
- Brzozy - zastosowanie w ogrodzie
- Brzoza – pozyskiwanie i suszenie surowca
- Skład i właściwości surowców z brzozy
Romantyczne brzozy (łac. Betula) na stałe wpisały się w Polski krajobraz, stanowiąc jedno z najbardziej rozpoznawalnych drzew rodzimych. Ze względu na swoją urodę i malowniczy pokrój, brzozy są nie tylko pięknymi elementami krajobrazu, ale też wspaniałymi roślinami ozdobnymi. Wprawdzie większość z nich to okazałe, wysokie drzewa, nadające się głównie do parków i dużych ogrodów, ale część ma też niskie lub szczepione na pniu odmiany, które z powodzeniem można uprawiać również w małych ogródkach. Istnieje też kilka niskich gatunków brzóz o wyglądzie i pokroju znacznie odbiegającym od typowego wzorca wysokiego, smukłego drzewa.
Przeczytaj też:
Brzoza brodawkowata
Najczęściej spotykaną w ogrodach brzozą jest brzoza brodawkowata (Betula pendula), będąca pięknym, dużym (ok. 25 m wysokości) drzewem o ażurowej koronie, lekko przewieszających się pędach, niewielkich, zielonych liściach i prostym, smukłym pniu, pokrytym białą korowiną. Gatunek sprawdza się głównie w większych ogrodach i parkach, ale jego niższe odmiany można uprawiać nawet w małych ogródkach.
Najpopularniejszą z odmian brzozy brodawkowatej jest dorastająca do ok. 4 m odmiana 'Youngii' o płaczącym pokroju i silnie zwisających pędach (często szczepiona na pniu), a także niewielka, dorastająca do 3-5 m odmiana 'Gracilis' o delikatnej, ażurowej koronie, przewieszających się pędach i pięknych, mocno powcinanych liściach. Niezwykle oryginalna jest z kolei krzaczasta odmiana 'Trost's Dwarf', dorastająca do ok. 1,5 m wysokości i posiadająca mocno powcinane liście (pokrojem przypomina klon palmowy). Do innych ciekawych odmian brzozy brodawkowatej o mniejszych rozmiarach należą też: 'Golden Cloud' (wys. 5-10 m, liście żółte), 'Laciniata' (wys. 6-10 m, liście zielone, pierzaste), 'Purpurea' (wys. 10-12 m, liście i młode pędy ciemnobordowe), 'Spider Alley' (wys. 4-5 m, ciekawe, poskręcane liście i pędy), 'Chneverdinger Goldbirke' (wys. 5-10 m, zliście żółtozielone).
Brzoza pożyteczna
Kolejną często spotykaną w ogrodach brzozą jest brzoza pożyteczna (Betula utilis), dorastająca do 20-30 m wysokości i posiadająca pień pokryty bardzo charakterystyczną, śnieżnobiałą korowiną. Jej niższa odmiana 'Doorenbos' (wys. 10-12 m) sprawdza się w mniejszych ogrodach, a niewielka odmiana 'Long Trunk' (wys. 3-5 m) o parasolowatej, zwisającej koronie może być uprawiana nawet w małych ogródkach.
Brzoza czarna
Rzadziej spotykanym gatunkiem jest natomiast brzoza czarna lub nadrzeczna (Betula obscura), dorastająca do 15-20 m wysokości i posiadająca pień pokryty ciemną korowiną. Ze względu na duże rozmiary i szeroki pokrój, drzewo nadaje się głównie do większych ogrodów, ale jego niższe odmiany można uprawiać nawet w niewielkich ogródkach. Należą do nich m.in.: 'Summer Cascade' (wys. 3-5 m, pień pokryty białą, łuszczącą się korą z pomarańczowymi przebarwieniami), 'Tecumseh Compact' (wys. 3-5 m, kora biała z pomarańczowymi przebarwieniami, korona kulista), 'Fox Valley' (wys. 3-6 m, korona gęsta, kulista, może posiadać kilka pni, pokrytych białą, silnie łuszczącą się korą, odkrywającą ciemniejsze, rude zabarwienie pnia) oraz ciekawa odmiana 'Shiloh Splash' o pstrych, biało-zielonych liściach (wys. 4-8 m).
Brzoza niska, brzoza karłowata
Do bardzo nietypowych i wyróżniających się niewielkimi rozmiarami brzóz należą z kolei brzoza niska (Betula humilis) i brzoza karłowata (Betula nana). Pierwsza z nich ma pokrój gęstego krzewu dorastającego do ok. 2 m. wys. (na stanowiskach naturalnych jest pod ochroną), druga natomiast to roślina o płożących się pędach, dorastająca do 0,5-1 m wysokości (jedna z jej odmian 'Golden Treasure' ma kulisty pokrój, żółte liście i czerwone, młode przyrosty).
Polecany artykuł:
Brzozy - warunki uprawy
Większość uprawianych w ogrodach brzóz, to rośliny mało wymagające, a nawet pionierskie (np. brzoza brodawkowata). Do prawidłowego rozwoju potrzebują przede wszystkim słońca, gdyż są gatunkami światłożądnymi, ale oczekiwania w stosunku do gleby mają już niewielkie. Wprawdzie lubią podłoża żyzne, lekko kwaśne i umiarkowanie wilgotne, ale doskonale poradzą sobie też na glebach słabszych i bardziej suchych. Z reguły dobrze też znoszą niskie temperatury. Trochę wyższe wymagania mają jedynie gatunki krzewiaste (np. brzoza karłowata), które preferują wilgotne gleby lepszej jakości.
Wszystkie brzozy źle znoszą przesadzanie, gdyż z reguły tworzą płytki system korzeniowy. Z tego względu w ich bliskim sąsiedztwie poradzi sobie niewiele roślin, bo drzewo zabiera im składniki odżywcze i wodę (obok brzozy mogą rosnąć m.in. jałowce, niskie sosny, wrzosy, róże okrywowe, rozchodniki, macierzanki, goździki sine).
Brzozy z reguły nie wymagają ciecia, gdyż mają naturalny, ładny pokrój. Jeśli jednak ich korona zbytnio się rozrośnie, pędy najlepiej przycinać pod koniec zimy lub latem, gdyż grubsze gałęzie cięte wiosną wydzielają dużo soków.
Brzozy - zastosowanie w ogrodzie
W ogrodzie brzozy mają wiele zastosowań. Wysokie gatunki wspaniale wyglądają w grupach, niższe i szczepione na pniu dobrze prezentują się jako solitery na rabatach lub na tle trawnika. Najniższe odmiany można uprawiać w pojemnikach (głównie szczepione na pniu lub karłowe jak np. 'Golden Treasure'), ogrodach skalnych i na wrzosowiskach, a brzozę karłowatą wykorzystywać nawet jako roślinę okrywową. Brzozy preferujące wilgotne podłoża, dobrze rosną w pobliżu oczek wodnych (np. brzoza karłowata).
Autor: www.thinkstockphotos.com
Brzoza to drzewo o licznych właściwościach leczniczych
Brzoza – pozyskiwanie i suszenie surowca
Pozyskiwane z brzozy surowce zielarskie odznaczają się licznymi właściwościami leczniczymi, które wykorzystuje współczesna fitoterapia (ziołolecznictwo).
W celach leczniczych wykorzystuje się:
- młode liście brzozy (Folium Betulae), które zbiera się w maju i suszy w zacienionych i przewiewnych miejscach,
- pączki brzozy (Gemmae Betulae), które zbiera się zimą lub wczesną wiosną,
- korę brzozową (Cortex Betulae).
Poza tym w medycynie naturalnej wykorzystuje się grzyby rosnące na pniach brzozy – włóknouszka ukośnego, który po wysuszeniu staje się surowcem o nazwie huba brzozowa czarna. Z kolei z innego grzyba – porka brzozowego – po wysuszeniu otrzymuje się hubę białą brzozową.
Skład i właściwości surowców z brzozy
Ze świeżych, zmiażdżonych liści brzozy, które zawierają związki flawonoidowe, garbniki i kwasy organiczne, wyciska się sok, który działa moczopędnie i odtruwająco na organizm, a także nieznacznie pobudza wydzielanie żółci.
Natomiast sok z brzozy, który wypływa na wiosnę z pnia drzewa, wzmacnia organizm, reguluje przemianę materii, zapobiega tworzeniu się kamieni moczowych i wspomaga pracę serca. To wszystko dzięki zawartości m.in. przeciwutleniaczy, witamin i minerałów. Aby otrzymać sok z brzozy, wystarczy wywiercić głęboki otwór w pniu, włożyć do niego rurkę poczekać, aż do naczynia wyleci sok. Można go przechowywać w lodówce 4–6 dni.
Z kolei tzw. huba brzozowa – czarna i biała – wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, a także wzmacnia i zwiększa odporność organizmu.
Autor: www.thinkstockphotos.com
Sok z brzozy można przechowywać w lodówce 4–6 dni
Sok z brzozy to produkt roślinny, naturalny. Ponieważ nie zawiera żadnych konserwantów, nie może być długo przechowywany. Najlepiej zużyć go bezpośrednio po ściągnięciu z drzewa. Jeśli jednak zbierzemy soku z brzozy w nadmiarze, można go przechować w lodówce i spożyć najpóźniej w ciągu czterech dni. Sok z brzozy przechowujemy w szklanych opakowaniach (słoikach bądź butelkach). Aby nieco wydłużyć czas przechowywania soku z brzozy, można dodać do niego trochę spirytusu.
