Biała i czarna rzepa - uprawa, właściwości, zastosowanie
Biała i czarna rzepa należą do trochę zapomnianych, mniej popularnych warzyw, a są źródłem wielu cennych dla zdrowia właściwości. Warto wysiać je w ogrodzie, ponieważ uprawa i pielęgnacja nie są trudne. Jak zatem uprawiać białą i czarną rzepę?
Spis treści
- Biała rzepa - uprawa
- Rzepa biała właściwości
- Rzepa biała w kuchni
- Czarna rzepa - uprawa
- Prozdrowotne i kulinarne właściwości czarnej rzepy
Rzepa (łac. Brassica rapa subsp. rapa) to podgatunek kapusty właściwej, należy do rodziny kapustowatych. Uprawa rzepy jest dość prosta. Rzepa nie rośnie dziko, jest wyłącznie rośliną uprawną. To warzywo, którego jadalny jest korzeń (można go spożywać na surowo bądź gotowany) i młode liście.
Biała rzepa - uprawa
Można spotkać się z różnymi nazwami rzepy, a z botanicznego puntu widzenia jest to kapusta właściwa typowa lub rzepa właściwa typowa (Brassica rapa subsp. rapa). Jest to podgatunek kapusty właściwej, należący do rodziny kapustowatych (Brassicaceae) i nie występujący dziko (znany tylko z uprawy).
Rzepa biała w uprawie jest rośliną dwuletnią, która w pierwszym roku tworzy liście i korzenie bulwiaste, a w drugim – pęd kwiatostanowy. Część jadalną stanowi korzeń i młode liście rosnące na łodygach dorastających nawet do ponad 100 cm wysokości. Jadalna część rzepy białej podziemna może mieć kształt kulisty, cylindryczny lub stożkowaty (przypominający nieco rzodkiewkę), skórka ma barwę białą lub lekko czerwoną, a miąższ jest biały lub żółty. Najlepiej spożyć warzywo zaraz po zbiorze, bo źle znosi dłuższe przechowywanie. Mniej smaczne i duże okazy rzepy białej przeznacza się często na paszę dla zwierząt.
Wczesne odmiany białej rzepy wysiewa się do gruntu lub w pojemnikach na wiosnę, a późniejsze – latem. Do uprawy najlepiej wybrać stanowisko nasłonecznione i piaszczysto-gliniastą, żyzną i wilgotną glebę o odczynie zbliżonym do obojętnego (pH 7). W czasie uprawy najważniejsze jest, aby rzepę regularnie nawadniać (raz w tygodniu), ponieważ jeśli jest zbyt sucho, korzeń może być słabo wykształcony.
Przeczytaj też: Warzywa rzepowate: rzodkiewka, rzodkiew, rzepa, brukiew – uprawa w ogrodzie
Rzepa biała właściwości
Biała rzepa zawiera bardzo dużo ważnych składników odżywczych: tłuszcze, białka, węglowodany, błonnik, cukry, witaminę A, witaminy z grupy B oraz witaminy C, E i K. Ponadto, stanowi bogactwo mikro i makroelementów – kryje w sobie między innymi cynk, fosfor, magnez, mangan, miedź, molibden, potas, selen, wapń i żelazo. Rzepa biała przez niską kaloryczność i dużą zawartość błonnika jest zalecana przy wszelkiego rodzaju dietach odchudzających.
Cenne właściwości posiada również sok z białej rzepy, który często jest składnikiem preparatów do pielęgnacji włosów i skóry głowy (zapobiega łupieżowi i wypadaniu włosów).
Autor: GettyImages
Rzepa nie rośnie dziko, jest wyłącznie rośliną uprawną
Rzepa biała w kuchni
Najpopularniejszymi daniami z białej rzepy są różnego rodzaju surówki (można użyć zarówno korzeń, jak i liście). Korzeń rzepy można także piec, gotować lub smażyć (podobnie jak ziemniaki).
Czarna rzepa - uprawa
Rzepa czarna, to tak naprawdę rzodkiewka czarna (Raphanus sativus var. niger), która jest jednoroczną rośliną uprawną, również należącą do rodziny kapustowatych (Brassicaceae). Osiąga wysokość około 70 cm, a jadalną częścią rośliny jest zaokrąglony korzeń (bulwa), pokryty czarną skórką. Miąższ czarnej rzepy jest biały i ma charakterystyczny ostry smak.
Czarna rzepa wymaga niemal identycznych warunków uprawy, jak rzodkiewka. Lubi stanowiska słoneczne i przepuszczalne, najlepiej gliniasto-piaszczyste podłoże. Ze względu na krótki okres wegetacyjny, rzepa jest uprawiana także jako poplon. Nie wymaga specjalnej pielęgnacji, ale należy pamiętać o regularnym podlewaniu i odchwaszczaniu roślin w czasie uprawy.
Przeczytaj też: Warzywa na letnie poplony. Jakie warzywa uprawiać jako poplon
Autor: GettyImages
Uprawa rzepy jest dość prosta
Prozdrowotne i kulinarne właściwości czarnej rzepy
Korzeń czarnej rzepy zawiera bardzo cenne dla zdrowia naturalne substancje – cukry, enzymy, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3), witaminę C oraz ważne pierwiastki: cynk, fosfor, fluor, magnez, mangan, potas, siarka, wapń i żelazo. Znajdziemy tam także glikozydy, fitoncydy (o działaniu antybiotykowym), związki o działaniu odkażającym (rafanina i rafanol). Sok czarnej rzepy od dawna znany jest jako skuteczny środek do pielęgnacji włosów (w formie wcierek lub do produkcji szamponów).
Ponadto, rzepa czarna ma inne ważne, prozdrowotne właściwości:
- korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy (np. obniża ciśnienie krwi),
- jest źródłem antocyjanów i sulforafanu, zwalczających wiele typów nowotworów),
- wspiera funkcjonowanie i regenerację wątroby.
- zawiera witaminy i sole mineralne wzmacniające system odpornościowy i ograniczające pojawianie się infekcji (np. skórnych)
Ze względu na ostry smak miąższu, rzepa czarna, wykorzystywana jest w kuchni jako składnik sałatek i surówek, np. w połączeniu z owocami. Podobnie, jak rzepę białą, można ją też piec, gotować, grillować lub faszerować.
