Spis treści
- Cis - długowieczne drzewo
- Jak wygląda cis?
- Galeria zdjęć: Cisy w ogrodzie
- Cis jest rośliną dwupienną
- Gdzie najlepiej sadzić cisy w ogrodzie? Jakie wymagania ma cis?
- Cięcie cisów
- Czy cis jest trujący?
- Gatunki i odmiany cisa
- Zastosowanie cisów w ogrodzie
- Kilka ciekawostek na temat cisów
Cis - długowieczne drzewo
Cis to długowieczne, ale wolno rosnące drzewo - w wieku 30 lat dorasta do 3-4 m (najstarsze rośliny w Polsce mają 15 m). Jego drewno ma bardzo dobre właściwości – jest twarde i, choć cis to roślina iglasta, pozbawione żywicy. To bardzo cenny materiał, kiedyś chętnie używany do produkcji mebli oraz... łuków – bo jest elastyczny i znakomicie nadawał się do gięcia. Ta zaleta była bezpośrednią przyczyną nadmiernego wycinania cisów, już więc król Jagiełło w 1423 roku objął te drzewa ochroną. Zakaz wycinki cisów rosnących naturalnie trwa do dziś.
Jak wygląda cis?
Cisy rosnące w naturze spotykamy rzadko. Łatwiej znaleźć je w przydomowych ogrodach – wolno rosną, więc sprawdzają się na niewielkich działkach, są zimozielone – zdobią ogród przez cały rok – i świetnie znoszą cięcie, przez co nadają się na żywopłoty i roślinne rzeźby. Co więcej, cięcie powoduje ich zagęszczenie i sprzyja ich urodzie.
Cis ma jedyne w swoim rodzaju igły: miękkie, delikatne w dotyku, błyszczące, ciemnozielone. Cis nie wytwarza szyszek, ale miękkie czerwone owoce, które długo pozostają na gałązkach zimą, stanowiąc ozdobę ogrodu i pokarm dla ptaków. W ten sposób roślina rozsiewa się w naturze.
Pień cisa jest pokryty szarobrązową bądź czerwoną, łuszczącą się płatami korą. Igły cisa są ciemnozielone od góry, jaśniejsze od spodu, miękkie i płaskie.
- Dlaczego warto sadzić rośliny iglaste w ogrodzie
- Jak zrobić sadzonki cisa - rozmnażanie cisów przez sadzonki
Galeria zdjęć: Cisy w ogrodzie
Cis jest rośliną dwupienną
Aby cis miał owoce, na działce trzeba posadzić dwa egzemplarze tej rośliny, i to różnej „płci”. Cis jest rośliną dwupienną, co oznacza, że kwiaty żeńskie i męskie nie rosną na jednej roślinie, lecz na dwóch oddzielnych. Po zapyleniu na żeńskich egzemplarzach pojawiają się owoce. Jeśli mamy w ogrodzie jeden cis albo dwa tej samej płci, możemy nigdy nie doczekać się pięknych owoców zdobiących roślinę.
Gdzie najlepiej sadzić cisy w ogrodzie? Jakie wymagania ma cis?
Uprawa cisów nie przysporzy problemów nawet początkującym ogrodnikom.
Cisy dobrze rosną na stanowiskach cienistych, ale także w miejscach nasłonecznionych – pod tym względem są uniwersalne. Mogą być sadzone pod wyższymi drzewami, bo ich system korzeniowy dobrze znosi konkurencję innych roślin.
Stanowisko dla cisów powinno być osłonięte przed mroźnymi wiatrami. Rośliny dobrze rosną na glebach przeciętnych lub żyznych, próchnicznych, najlepiej o odczynie zasadowym. Źle czują się w skrajnych warunkach wilgotnościowych – na glebach bardzo suchych lub podmokłych oraz kwaśnych. Lubią za to dość wysoką wilgotność powietrza, więc dobrze rosną w sąsiedztwie oczka wodnego.
Ponieważ system korzeniowy cisów jest bardzo zwięzły i gęsty, rośliny można łatwo przesadzać (nawet starsze okazy).
Cisy o pokroju kolumnowym zimą warto zabezpieczyć przed deformacją lub połamaniem na skutek obfitych opadów śniegu. Rośliny można związać w kilku miejscach albo po prostu systematycznie strząsać z nich śnieg (szczególnie mokry, lepiący się i ciężki).
Cięcie cisów
Utrzymanie cisów w dobrej kondycji nie wymaga wiele pracy. Konieczne jest jedynie regularne przycinanie tych roślin, które zostały posadzone jako żywopłot lub strzyżone formy architektoniczne (figury ogrodowe). Zabieg ten wykonuje się zazwyczaj wczesną wiosną, przed rozpoczęciem wegetacji. W razie potrzeby cięcie należy powtórzyć latem.
i
Czy cis jest trujący?
Choć cis jest elegancką i efektowną rośliną, ale warto posadzić go tak, by nie miały do niego dostępu małe dzieci i roślinożerne zwierzęta domowe (choć one zazwyczaj instynktownie unikają tego, co może im szkodzić). Pędy, kora czy pestki cisu zawierają bowiem trujące związki; wyjątkiem są tylko lubiane przez ptaki czerwone osnówki (osłonki) nasion. Ale cis ma także walory lecznicze – substancje pozyskiwane z jego różnych fragmentów wykorzystywane są do produkcji leków o działaniu przeciwnowotworowym.
Gatunki i odmiany cisa
Najpopularniejszym gatunkiem jest cis pospolity (łac. Taxus baccata). W sprzedaży spotyka się jego odmiany różniące się m.in. pokrojem:
- odmiany okrywowe cisa – 'Repandens', 'Aurea Nova', 'Aurea Hoseri';
- odmiany krzaczaste cisa – 'Elegantissima', 'Nissen’s Corona', 'Aurea Decora', 'Summergold', 'Semperaurea', 'Adpressa Aurea';
- odmiany kolumnowe cisa – 'Fastigiata', 'Fastigiata Aurea', 'Fastigiata Robusta', 'Overeynderi', 'Slandishii', 'David';
- odmiany ze zwisającymi gałęziami – 'Dovastonii Aurea', 'Dovastiniana'.
W ogrodach spotyka się również cis pośredni (łac. Taxus x media), który jest mieszańcem cisa pospolitego z cisem japońskim (Taxus cuspidata). Ciekawymi odmianami cisa pośredniego są:
- 'Hicksii' - odmiana żeńska, polecana na żywopłoty, o wyprostowanym pokroju, osiągający po 10 latach 3 m wysokości,
- 'Wojtek' - odmiana męska, o pokroju wąskokolumnowym,
- 'Hillii' - odmiana męska, o średnio silnym wzroście, nadająca się na gęste żywopłoty,
- "Krzysztof' - odmiana o żółtozielonych liściach i powolnym tempie wzrostu.
Zastosowanie cisów w ogrodzie
Z cisów można stworzyć okazałe i gęste żywopłoty, a także coraz modniejsze strzyżone figury i bryły geometryczne ozdabiające ogród. Świetnie nadają się do małych przydomowych ogródków, gdyż są najwolniej rosnącymi iglakami – cis potrzebuje około 20 lat, aby osiągnąć 2 m wysokości. Cis jest dekoracyjny przez cały rok.
i
Kilka ciekawostek na temat cisów
- Cisy są roślinami długowiecznymi, na przykład cis henrykowski rosnący na Dolnym Śląsku jest najstarszym cisem w Polsce, jego wiek ocenia się na 1266 lat.
- Cis jest rośliną dwupienną, czyli kwiaty męskie i żeńskie rosną na oddzielnych roślinach; aby jesienią krzew żeński pokrył się dekoracyjnymi czerwonymi owocami, w pobliżu powinien rosnąć osobnik męski.
- Cis dawniej był ceniony jako źródło trwałego i twardego drewna, wykorzystywany w meblarstwie, a także do wyrobu broni. Ze względu na dużą giętkość, w średniowieczu z drewna cisu wykonywane były łuki; najstarszym przedmiotem z drewna jest cisowa włócznia, licząca około 45 tysięcy lat.
- W medycynie ludowej odwar z igieł był stosowany przy zbyt niskim ciśnieniu krwi. Obecnie z cisów izolowane są substancje, z których produkuje się preparaty przeciwnowotworowe.
Tekst: Plant Publicity Holland
Przeczytaj też:
- 10 najpopularniejszych iglaków o zwisłym pokroju
- Iglaki płożące do ogrodu. Wybór i zastosowanie iglaków okrywowych
- Najlepsze iglaki do ogrodu skalnego
- Iglaki szybko rosnące - jakie wybrać?
