Ogrzewanie domu - przegląd dostępnych rozwiązań
Wybór systemu ogrzewania domu jest jednym z ważniejszych dla przyszłego właściciela domu. Uprzednio jednak wybiera się nośnik enegii, czego konsekwencje ponosi się przez wiele lat. Zobacz, jakie urządzenia i opał będzie najbardziej optymalnym wyborem dla twojego domu.
Autor: archiwum muratordom
Zbiornik na gaz, to wątpliwa ozdoba działki
Autor: archiwum muratordom
Zbiornik na gaz, to wątpliwa ozdoba działki
Jak ogrzewać dom, czyli jakiego używać do tego paliwa i jaki wybrać system ogrzewania? Na te pytania musi odpowiedzieć sobie każdy, kto zamierza zamieszkać we własnym domu. Wybierając paliwo, trzeba wziąć pod uwagę między innymi:
- jego dostępność,
- możliwość współpracy z określonym typem instalacji,
- warunki przechowywania,
- wygodę obsługi,
- możliwość zastosowania automatycznej regulacji ogrzewania,
- niezawodność,
- koszty inwestycyjne i eksploatacyjne .
Jakie paliwa
Do zasilania domowych instalacji grzewczych używa się: gazu ziemnego lub płynnego, oleju opałowego, paliw stałych – węgla, koksu, drewna i produktów drewnopochodnych (na przykład peletów) albo biomasy (słomy, trzcin, torfu), energii elektrycznej oraz energii czerpanej ze źródeł odnawialnych (ciepła z gruntu lub wody, energii słonecznej).
Wybór paliwa nie jest dowolny
To zastrzeżenie dotyczy zwłaszcza gazu ziemnego, którym ogrzewamy domy najchętniej (jeśli tylko mamy dostęp do sieci gazowej). Barierą może być nie tylko brak gazociągu w pobliżu działki, ale także brak technicznych możliwości podłączenia (końcowy odcinek sieci, zbyt małe ciśnienie) lub bardzo wysoki, przekraczający możliwości finansowe inwestora koszt wykonania przyłącza.W przypadku gazu płynnego i oleju opałowego ograniczeniem mogą być warunki magazynowania. Oba paliwa przechowuje się w zbiornikach, z tym że zbiorniki z olejem można umieścić w budynku lub poza nim, z gazem – jedynie na zewnątrz. Składowania wymagają także węgiel, drewno i biomasa, ale o ich wykorzystaniu – oprócz względów finansowych – najczęściej decyduje łatwy dostęp do dużych ilości paliwa (na przykład mieszkanie w pobliżu tartaku).
Energia elektryczna jest powszechnie dostępna na terenie Polski, podobnie jak energia słońca czy ciepło z gruntu. Są jednak rejony, w których ze względu na lepsze nasłonecznienie (południe kraju) instalowanie kolektorów słonecznych jest bardziej opłacalne.
Czy każde paliwo może zasilać każdą instalację?
Paliwa nie są uniwersalne. Są takie, którymi można zasilać wiele typów instalacji, i takie, których zastosowanie ogranicza się praktycznie do jednego systemu.
Gaz ziemny oraz płynny, olej, a także prąd elektryczny i napędzane nim pompy ciepła nadają się zarówno do instalacji grzewczych wodnych – grzejnikowych lub płaszczyznowych – jak i powietrznych, w których źródło ciepła ogrzewa powietrze wtłaczane do pomieszczeń za pomocą wentylatorów.
Kotły na paliwa stałe najlepiej pracują w układach o dużej akumulacyjności ciepła, a więc w instalacjach wodnych o dużej pojemności. Zmiany temperatury źródła ciepła związane z wypalaniem się paliwa nie są wtedy tak dokuczliwe.
Drewno jako paliwo cieszy się ostatnio wielką popularnością dzięki wkładom kominkowym i systemom DGP (dystrybucji gorącego powietrza). Zastosowanie kolektorów słoneczych, których działanie jest uzależnione od nasłonecznienia, w zasadzie ma sens tylko w instalacjach wodnych o bardzo dużej akumulacyjności ciepła, czyli wyposażonych w specjalne zasobniki magazynujące podgrzaną wodę. Dlatego w naszej strefie klimatycznej kolektory słoneczne są traktowane najczęściej jako uzupełniające źródło, zaspokajające zapotrzebowanie na ciepło do podgrzania ciepłej wody użytkowej w okresie letnim.
Czy energia zawarta w paliwach jest wykorzystywana w całości?
Wykorzystanie energii paliw w 100% w praktyce nie jest możliwe. Urządzenia grzewcze są wprawdzie stale udoskonalane, ale ich sprawność w najlepszym razie wynosi dziewięćdziesiąt kilka procent.
Wyjątek stanowią kotły kondensacyjne (sprawność 102-107%) oraz pompy ciepła (sprawność 300-400%, zwana częściej efektywnością 3-4), które zawdzięczają zdumiewająco wysoką sprawność nieco innemu sposobowi jej obliczania.
Ile miejsca trzeba przeznaczyć na system grzewczy?
W budynku zdecydowanie najkorzystniej wypada tu ogrzewanie domu energią elektryczną. Jest transportowana cienkimi, elastycznymi kablami ukrytymi pod tynkiem. Urządzenia grzewcze zajmują niewiele miejsca i są instalowane bezpośrednio w ogrzewanych pomieszczeniach (wyjątek stanowi instalacja centralnego ogrzewania powietrznego lub wodnego z kotłem elektrycznym). Grzejniki elektryczne są zawsze mniejsze od wodnych o tej samej mocy. Również kable grzewcze ogrzewania podłogowego zajmują mniej miejsca niż rury ogrzewania wodnego. Ponadto nie są potrzebne zawory, pompy i rozdzielacze, które także wymagają miejsca.
Kotły zasilane paliwami stałymi oraz olejem opałowym bezwzględnie muszą być instalowane w wydzielonych pomieszczeniach technicznych. Dotyczy to także kotłów gazowych, ale tylko tych o mocy powyżej 30 kW.
Kotły gazowe o mniejszej mocy, wystarczającej do ogrzania większości domów jednorodzinnych, mogą być instalowane w pomieszczeniach niemieszkalnych, na przykład w kuchni, łazience lub przedpokoju.
Pomieszczenia te muszą mieć kubaturę nie mniejszą niż 6,5 m3 – w przypadku urządzeń z zamkniętą komorą spalania, i co najmniej 8 m3 – w przypadku tradycyjnych urządzeń z otwartą komorą spalania. Ich wysokość nie może być mniejsza niż 2,2 m.
Kolektory słoneczne instaluje się zwykle na spadzistych dachach lub na elewacji domu, rzadziej na specjalnej konstrukcji bezpośrednio na działce. Można zatem uznać, że miejsce na nie przeznaczone nie zajmuje w znaczący sposób powierzchni użytkowej domu ani działki. Trzeba jednak pamiętać o odpowiednim usytuowaniu ich w stosunku do słońca, aby mogły pochłaniać jak najwięcej promieni słonecznych, i w razie konieczności o wzmocnieniu konstrukcji dachu, jeśli nie była obliczona na dodatkowe obciążenie.
W instalacji z kolektorem słonecznym potrzebny jest jeszcze zbiornik buforowy (zasobnik) o pojemności kilkuset litrów do magazynowania podgrzanej wody. Zasobnik oprócz gromadzenia ciepła może pełnić funkcję ogniwa łączącego niekonwencjonalne źródło ciepła ze źródłem tradycyjnym zalecanym jako zabezpieczenie na wypadek niesprzyjających warunków pogodowych. Przydałoby się więc pomieszczenie techniczne, w którym będzie go można ustawić.
Na działce? Pompy ciepła mogą czerpać ciepło z gruntu za pośrednictwem płynu krążącego w rurach ułożonych na głębokości nie mniejszej niż 1 m. Minimalna powierzchnia działki, jaką trzeba na to przeznaczyć, musi być przynajmniej dwukrotnie większa od powierzchni ogrzewanego domu. Jeśli działka jest zbyt mała, zamiast poziomej wężownicy można ułożyć pętle rurowe w pionowych studniach. Wywiercenie studni jest droższe (powyżej 30 m głębokości dodatkowo potrzebne jest pozwolenie wodnoprawne), ale umożliwia wykonanie instalacji na działce o mniejszej powierzchni.
Instalacja z pompą ciepła, podobnie jak zasilana kolektorem, wymaga zainstalowania zbiornika buforowego.
Jakie dodatkowe wymagania muszą spełniać pomieszczenia?
Wentylacja. Pomieszczenia z kotłami, niezależnie od rodzaju paliwa, muszą być wyposażone w wentylację grawitacyjną wywiewną zakończoną kratką o powierzchni co najmniej 200 cm2. Pomieszczenia z kotłami tradycyjnymi dodatkowo w wentylację grawitacyjną nawiewną z kratką o powierzchni 200 cm2.
Komin. W wyniku spalania paliwa w kotłach powstają spaliny (w gazowych i olejowych) lub dym (w kotłach na paliwa stałe), które trzeba odprowadzić poza budynek. Dlatego konieczne jest wybudowanie komina. Wyjątek stanowią nowoczesne gazowe lub rzadziej olejowe kotły z zamkniętą komorą spalania, z których spaliny mogą być odprowadzane stalową rurą o średnicy kilkunastu centymetrów wyprowadzoną na zewnątrz przez ścianę domu i zakończoną kilkadziesiąt centymetrów dalej. Powietrze do spalania nie jest, jak w kotłach tradycyjnych, czerpane z pomieszczenia, ale również rurą stalową przez ścianę.
Można wtedy zrezygnować z budowy komina, pod warunkiem że moc kotła nie przekracza 21 kW, a budynek jest jednorodzinny wolno stojący (budynki czterorodzinne i szeregowe nie są już, tak jak dawniej, traktowane tak samo jak jednorodzinne).
