Inteligentny dom dla seniora! Jak technologie smart home wspierają osoby starsze?
Urządzenia smart home są coraz popularniejsze w codziennym życiu. Zmienia się ich postrzeganie jako tylko i wyłącznie elektronicznych gadżetów. Doceniają ich wartość nie tylko młodzi, ale i seniorzy. Do tego typu urządzeń należą też czujniki dymu, których montaż w domach i mieszkaniach stał się od 21 grudnia 2024 r. obowiązkowy.
Spis treści
- Smart home dla seniorów
- Bezprzewodowo i bez problemów
- Z centralą lub bez centrali
- Czujniki – od bezpieczeństwa po ułatwienie życia
- Czujniki ruchu – strażnik i pomocnik w domu
- Czujniki wykrywające zagrożenie
- Inteligentne gniazdko elektryczne
- Inteligentne kamery
- Inteligentne zamki
- Czysty dom i zadbany ogród
Urządzenia inteligentnego domu stoją na straży bezpieczeństwa i pomagają w wykonywaniu wielu czynności wykonywanych codziennie. Ochronią przed zagrożeniami taki jak: wtargnięcie na teren, włamanie, pożar, zalanie, ale również włączą światło, uchylą okna czy odsłonią zasłony lub rolety. Obecnie seniorzy nie stawiają sobie już pytania czy montować zabezpieczania w swoich domach, ale jaki system i jakie urządzenia najlepiej wybrać. Wiele z nich ułatwia życie osobom starszym i pomaga w sprawowaniu nad nimi opieki.
Smart home dla seniorów
Lista urządzeń smart home urządzenia zapewniające bezpieczeństwo. Należą do nich:
- czujniki przeciwpożarowe (dymu, temperatury, ognia, tlenku węgla)
- czujniki zalania
- czujniki otwarcia/zamknięcia drzwi i okien
- kamery i wideokamery
- zamki elektroniczne
- czujniki ruchu (pełnią także funkcje bezpieczeństwa)
- termostaty smart
- oświetlenie inteligentne
- elektryczne gniazdka smart
- urządzenia wykonawcze – otwieracze okien, elektrozawory, sterowanie roletami,
- roboty sprzątające
- systemy ogrodowe do koszenia i podlewania.
Bezprzewodowo i bez problemów
W istniejącym domu można skorzystać ze wszystkich tych urządzeń w wersji bezprzewodowej. Wystarczy tylko zamocować, wkręcić, wstawić lub ustawić dane urządzenie oraz je podłączyć do domowej sieci wi-fi.
Sprawne działanie urządzeń bezprzewodowych wymaga połączenia z siecią bezprzewodową. Może to być domowa sieć wi-fi, bluetooth lub sieci oparte o inne technologie komunikacyjne, np. ZigBee, z-wave, Matter. Korzystanie z domowej sieci jest możliwe tylko przy mniej rozbudowanych systemach, a do sterowania wystarczy aplikacja w telefonie.
Złożone systemy smart home działają w oparciu o własną sieć, której źródłem jest centrala sterująca (połączona z domowym wi-fi, aby możliwe było zdalne sterowanie, spoza domu). Niektóre systemy komunikacji, jak ZigBee nie wymagają dużego zasięgu centrali w przypadku równomiernego rozmieszczenia urządzeń w domu. Każde z nich działa jak wzmacniacz sygnału ułatwiając rozbudowę sieci nawet w najdalszych miejscach w domu czy ogrodu.
W urządzeniach bezprzewodowych źródło zasilania wymaga okresowej wymiany (najczęściej co 2 – 3 lata), więc powinny być wyposażone we wskaźnik niskiego poziomu baterii, a dodatkowo być zainstalowane w miejscu pozwalającym na łatwą wymianę.
Z centralą lub bez centrali
W przypadku prostego systemu składającego się z kilku urządzeń ich sterowanie można zintegrować bez problemu w aplikacji na smartfonie lub tablecie. W przypadku bardziej rozbudowanych instalacji smart home lub połączonych z systemem alarmowym trzeba skorzystać z centrali. To elektroniczne serce inteligentnego domu, która zapewnia sterowanie z jednego miejsca wszystkimi urządzeniami smart w domu lub mieszkaniu. Wyposażona jest w dotykowy ekran z czytelnym i intuicyjnym interfejsem, gdzie w formie obrazków są zaprezentowane wszystkie podłączone funkcje. Wystarczy dotknięcie określonego obrazka, aby sprawdzić aktualne parametry i ewentualnie je zmienić, np. ustawienie temperatury. Dodatkowo dostęp do wszystkich funkcji centrali możliwy jest także z zewnątrz, dzięki aplikacji na smartfonie. To właśnie jest najważniejsza zaleta takiego systemu, czyli możliwość zarządzania i kontroli funkcjami urządzeń na miejscu oraz z drugiego końca świata. Centrala musi mieć możliwość blokowania przed niepożądanym dostępem w formie kodu, czytnika linii papilarnych itp.
Czujniki – od bezpieczeństwa po ułatwienie życia
To najbardziej rozpowszechniony typ urządzeń smart home. Mogą występować samodzielnie lub być elementami składowymi innych.
Czujniki ruchu – strażnik i pomocnik w domu
Reagują na zmianę częstotliwości wywołanej przez poruszający się obiekt, np. człowieka. Należą do nich także czujniki obecności, które reagują nawet na bardzo niewielkie ruchy, np. stojącego lub siedzącego człowieka. Powinny mieć funkcje, która pozwoli odróżnić zbliżającego się człowieka od psa, kota, czy inne stworzenie, aby nie wywoływały fałszywych alarmów (są często oznaczone angielskim słowem PET). W najprostszym zestawie włącza źródło światła. Ta funkcja może być wykorzystana w domu do poprawy komfortu seniora. Kiedy zapada zmrok nie musi on podchodzić do kontaktu lub go szukać, bo czujniki np. na drodze do kuchni lub łazienki same włączą potrzebne źródło światła. Może ono być ustawione na specjalny tryb, który nie rozświetla całą mocą a daje tylko delikatne światło ułatwiające orientację w przestrzeni.
Czujniki ruchu są także podstawowym elementem systemów alarmowych. W tym wypadku także mogą być tylko połączone z lampą na zewnątrz, ale mogą też wysyłać informację o podejrzanym ruchu na centralę smart w domu i na smartfon. Czujnik ruchu połączony w domu z systemem alarmowym uruchomi sygnały dźwiękowe i świetlne a także poprzez centralę wyśle sygnał alarmowy, np. na smartfon, centralę monitoringu itp.
Czujniki wykrywające zagrożenie
Do tego typu urządzeń należą wszystkie detektory przeciwpożarowe. Najbardziej popularne są czujki dymu, które pozwalają wykryć pożar zanim dojdzie do rozprzestrzenienia ognia. 21 grudnia 2024 r. wszedł w życie obowiązek ich montażu w domach i mieszkaniach; w już wybudowanych jest przesunięty w czasie do początku 2030 r. Czujniki takie występują także w wersji smart home, dzięki czemu sygnał o zagrożeniu będzie słyszalny i widzialny na miejscu oraz będzie przekazywany na odległość, np. na smartfon pod nieobecność mieszkańców.
Na podobnej zasadzie działają czujniki wykrywające inne tego typu zagrożenia, np. tlenek węgla, wyciek gazu lub wody z instalacji. Dzięki systemowi inteligentnego domu po wykryciu przez czujnik czynnika zagrożenia następuje przekazanie informacji do połączonych z nim elektrozaworów w instalacji, które odetną dopływ czynnika, np. gazu do kotła, wody do instalacji wodociągowej. Takie funkcje w pełni zabezpieczają dom przed niebezpiecznymi zdarzeniami. Takie wypadki mogą zdarzyć się zarówno podczas obecności jak i nieobecności, ale bez względu na to źródło zagrożenia zostaje wyeliminowane a sytuacja wzbudza alarm na domowej centrali i urządzeniach zdalnych.
Inteligentne gniazdko elektryczne
Zapewni starszej osobie bezpieczeństwo i może ułatwić jej życie, a jednocześnie usprawnić nad nią opiekę. Współczesne urządzenia AGD są bardzo często wyposażone już w moduły umożliwiające ich sterowanie przez domową sieć wi-fi lub innego osobną sieć domową. W domach naszych dziadków czy rodziców często są sprzęty starszej generacji, które tych funkcji nie posiadają. W przypadku gdyby osoba starsza zapomniała wyłączyć żelazko lub inne urządzenie, które mogłoby spowodować niebezpieczeństwo lub po prostu niepotrzebnie zużywałoby prąd. Można to sprawdzić i w razie potrzeby wyłączyć. Każde takie gniazdko sygnalizuje stań włączone/wyłączone, można go też włączyć lub wyłączyć zdalnie. Kontrolę może zapewnić sobie sam senior, ale aplikację z dostępem może mieć również opiekun.
Dzięki opcji zdalnej sam senior lub osoba sprawująca opiekę może na odległość, np. włączyć mały piekarnik czy kuchenkę mikrofalową z przygotowaną w środku potrawą. Po jej podgrzaniu inteligentny kontakt wyłączy się automatycznie po upływie nastawionego czasu. To jedno z zastosowań ułatwiające życie osobom starszym i mającym kłopot z poruszaniem się.
Inteligentne kamery
Są podstawowymi elementami monitoringu domów i mieszkań. Mogą być wyposażone w źródła światła i czujniki ruchu, być z nimi połączone w systemie lub występować samodzielnie. Są elementami wideodomofonów w domach prywatnych a także wideowizjerów w mieszkaniach. Wideodomofon umożliwia np. rozmowę z kurierem pod nieobecność w domu czy sprawdzenie sytuacji, gdy za pomocą czujnika ruchu przekazana została informacja, że ktoś kręci się przed wejściem. Szczególnie pomocne w mieszkaniach są wideowizjery, bo nie trzeba podchodzić do drzwi, żeby zobaczyć kto za nimi stoi. Wystarczy spojrzenie na ekran centrali w domu lub na ekran smartfona.
Inteligentne kamery używane są również do monitorowania pomieszczeń i komunikacji bez użycia smartfonów czy telefonów stacjonarnych. Montując je w domu seniora, np. w salonie czy kuchni. Można w każdym momencie sprawdzić co się dzieje w domu, czy nie trzeba przyjechać lub wezwać pomocy. Takie kamery nie są włączone cały czas, ale można je wybudzić ze stanu czuwania w każdym momencie aplikacją smartfona, głosem lub w inny sposób. Mają także możliwość automatycznego zapisu obrazu w krótkich sekwencjach. Niektóre modele umożliwiają również wideorozmowę. Kamery mogą być również połączone z domowym systemem alarmowym. To bardzo użyteczne narzędzie istotnie wpływające na poprawę bezpieczeństwa osoby starszej.
Inteligentne zamki
To alternatywa klasycznego zamknięcia do drzwi. Zamek w swojej części analogowej jest identyczny jak normalna wkładka, jednak zapadki mogą być w niej uruchamiane szyfrem wprowadzanym na połączonym z zamkiem manipulatorze cyfrowym. Tylko odpowiednia kombinacja cyfr otwiera zamek. Niektóre tego typu zamki mogą być również otwierane normalnym kluczem. Spotyka się jednak coraz częściej zamki bezkluczowe. Urządzenia mogą być otwierane aplikacją na telefonie, ale coraz częściej spotykane są także systemy kontroli dostępu z różnego typu breloczkami lub kartami zbliżeniowymi, które eliminują potrzebę wprowadzania wielocyfrowego kodu. To jest o wiele wygodniejsze w przypadku seniorów. Jeszcze bardziej zaawansowane są systemy zamykania, otwierane biometrycznym systemem kontroli, np. obrazem tęczówki, rozpoznawanie twarzy. Taki system nie wymaga żadnego zapamiętywania. Po wyjściu z domu blokuje on zamek, a otwiera go jedynie rozpoznanie zapisanych w pamięci cech biometrycznych. Takie systemy mogą być dostępne dla więcej niż jednej osoby, aby w razie czego umożliwić wejście, np. innym członkom rodziny.
Czysty dom i zadbany ogród
Wielu seniorów, którzy mają problem z poruszaniem się nie mogą odkurzyć domu, podlać roślin, nie mówiąc już o pielęgnacji ogrodu. W sukurs przychodzą roboty odkurzające samoczynnie dom, kosiarki regularnie koszące trawniki a także automatyczne systemy nawadniania.
Automaty odkurzające można spotkać w wielu domach seniorów. Same sprzątają cały dom lub wybrane pomieszczenia według określonego planu. Same rozpoczynają pracę i same powracają do stacji dokującej umieszczonej w centralnej części sprzątanego obszaru na jednym poziomie. Te prostsze modele wymagają oczyszczania zbiornika po jednym lub dwu cyklach odkurzania. Bardziej zaawansowane modele są wyposażone także w systemy oczyszczania małego pojemnika – dzięki temu odkurzacz może odbyć kilka lub kilkanaście cykli sprzątających. Mają najczęściej połączenie z domową siecią wi-fi i można je także włączać i wyłączać za pośrednictwem komórki. Tą drogą można również wyznaczyć pola przeznaczone do odkurzania.
Na podobnej zasadzie działają automaty koszące w ogrodzie. Mają czujniki ograniczające powierzchnie koszenia, więc można podzielić ogród na sektory. Podobnie do odkurzaczy mają stację dokującą, która przypomina mały garaż, aby uchronić będące w spoczynku na zewnątrz urządzenie i złącza elektryczne przed warunkami atmosferycznymi.
W domowy system smart home może być włączony również system nawadniania roślin ogrodowych jak również domowych. W przypadku ogrodu system rur doprowadzających, elektrozaworów tworzy sieć połączoną z jednostką zasilającą w wodę. Do poszczególnych roślin mogą być podpięte zasobniki z odpowiednimi nawozami, które uruchamiane są co pewien czas. Rośliny w domu nie mogą być spięte w jedną inteligentną sieć podlewania. Dla każdego miejsca, w którym są rośliny są zazwyczaj odrębne obwody, ale sterowane bezprzewodowe z jednej centrali zarządzającej całym systemem inteligentnego domu. Podlewanie i nawożenie również i w tym wypadku jest realizowane według odmiennych planów dla każdej rośliny lub grupy roślin według wymogów gatunkowych.
Autor: Projekty Murator
AP201
