Czujki w systemie alarmowym. Bezpieczeństwo w dobrym guście

Część instalacji alarmowej jest zwykle ukryta przed wzrokiem domowników i gości, ale czujki powinny pozostać widoczne we wnętrzach. Nie bez znaczenia jest więc to, jak wyglądają.

Jeśli decyzję o zainstalowaniu alarmu podejmie się podczas projektowania albo budowy domu, można wybrać system przewodowy, uznawany za bardziej niezawodny. Jeżeli odłoży się ją na później, kiedy wnętrza zostaną wykończone i umeblowane, często nie ma już wyboru i trzeba się zdać na system bezprzewodowy, w którym sygnały są przekazywane za pośrednictwem fal radiowych. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby systemy bezprzewodowe, które są łatwiejsze do rozbudowy, instalować także w nowo budowanych domach. Nowoczesne reagują szybko, a ich niezawodność nie odbiega istotnie od przewodowych.

Wiele zależy jednak od warunków zewnętrznych, w których działają. Producenci stosują rozmaite rozwiązania minimalizujące ich podatność na zakłócenia, więc coraz mniej jest z tym problemu, zwłaszcza w niedużych domach. Zastosowanie szyfrowanej, dwukierunkowej łączności radiowej w systemach bezprzewodowych umożliwia osiągnięcie poziomu zabezpieczenia dostępnego do niedawna jedynie w tradycyjnych instalacjach przewodowych.

Zobacz galerię 9 zdjęć

Autor: Tomasz Zakrzewski, projekt: Robert Skitek

Elementy instalacji alarmowych nie są we wnętrzach eksponowane, ale widoczne. Dlatego dobrze jest, gdy wyglądają atrakcyjnie

Nowoczesne czujki w instalacji alarmowej

Jednymi z najważniejszych elementów odpowiedzialnych za jakość i niezawodność systemu alarmowego są czujki. Muszą być właściwie dobrane i prawidłowo zmontowane. W przeciwnym razie jakość poszczególnych elementów, gwarantowana przez producentów, nie przełoży się wprost na skuteczność całego systemu.

Warunkiem niezawodnego działania alarmu jest zapewnienie stałego, nieprzerwanego zasilania energią elektryczną. Urządzenia wchodzące w skład systemów przewodowych mają własne rezerwowe źródła zasilania (akumulatory) włączające się automatycznie w przypadku zaniku napięcia w instalacji elektrycznej chronionego budynku.

W systemach bezprzewodowych prawie wszystkie elementy mają zasilanie bateryjne. Odbiorniki sygnałów przesyłanych za pomocą fal radiowych zwykle udaje się zamocować w istniejących puszkach elektrycznych, bez potrzeby naruszania tynku tak niepożądanej w wykończonych wnętrzach.

Coraz większą wagę przywiązujemy do estetyki wnętrz. Elementy instalacji alarmowych nie należą do tych, które w nich eksponujemy. Raczej – także ze względów strategicznych – staramy się je uczynić mało widocznymi. Nie da się ich jednak zasłonić ani tym bardziej ukryć, bo żeby mogły „zobaczyć” intruza, same muszą być niestety widoczne. Dlatego ważne, by były co najmniej estetyczne albo – jeszcze lepiej – atrakcyjne. Nowoczesne elementy systemów coraz częściej spełniają te kryteria.

Czujki należące do jednego systemu powinna cechować wizualna spójność. Dzięki temu rozpoznanie konkretnego modelu przez potencjalnego intruza i – co za tym idzie – ewentualne uniknięcie wzbudzenia alarmu będzie trudniejsze.

Obudowy czujek są z tworzywa sztucznego w kolorze białym. Ponieważ umieszcza się je pod sufitem (czujki ruchu), czasem na suficie (czujki dymu), czyli na powierzchniach, które zazwyczaj są białe, taki kolor obudowy czyni je mało widocznymi. Na ich gładkiej powierzchni o opływowych kształtach kurz nie osadza się zbyt szybko, co ułatwia utrzymanie ich w czystości, istotne nie tylko ze względów estetycznych. Czysta czujka „widzi” lepiej.

Atrakcyjność czujek może zwiększać podświetlenie LED światłem w kolorze białym. Czasem jest też możliwość wyboru innych kolorów światła.

Popularne czujki ruchu

W systemach alarmowych wewnątrz domu instaluje się kilka rodzajów czujek różniących się pod względem funkcjonalnym. Największą grupę stanowią czujki przestrzennej ochrony wewnętrznej (czujki ruchu), które wykrywają ruch osób, a więc są w stanie wychwycić obecność intruza wewnątrz pomieszczeń na obszarze chronionym. Czujki ruchu są dostępne w wielu wariantach wykorzystujących w reakcji różne zjawisk fizyczne. Najczęściej są stosowane: pasywne czujki podczerwieni (PIR) - także odpowiednie do domów, po których poruszają się niewielkie zwierzęta (PET) oraz czujki mikrofalowe, tak zwane dualne (PID), których działanie opiera się na zjawisku Dopplera.

• Pasywna czujka podczerwieni

Pasywne czujki podczerwieni wykorzystują zjawisko emisji promieniowania podczerwieni przez każdy obiekt o temperaturze różnej od temperatury zera bezwzględnego. Jest to możliwe dzięki specjalnemu półprzewodnikowemu sensorowi, który w połączeniu z odpowiednim układem optycznym rejestruje zmiany natężenia promieniowania podczerwonego w odniesieniu do temperatury tła, czyli reagują na zmiany temperatury między otoczeniem a poruszającym się obiektem (o innej temperaturze). Analiza takiego sygnału pozwala wykryć człowieka poruszającego się w zasięgu ich działania.

• Czujki dualne

Jeśli w chronionym pomieszczeniu znajdują się przedmioty, których temperatura może się zmieniać (np. automatycznie włączający się i wyłączający grzejnik elektryczny), nie można polegać na pasywnych czujkach podczerwieni, bo mogą wzbudzać fałszywe alarmy. W takich warunkach lepiej sprawdzą się czujki dualne, w których w jednej obudowie połączono dwa różne sposoby detekcji, najczęściej reakcję na zmianę promieniowania podczerwonego i tor mikrofalowy. Zastosowanie dwóch niezależnych zjawisk fizycznych do wykrywania obcych obiektów w polu widzenia czujki zapewnia niezawodność czujki nawet w trudnych warunkach. Sprawdza się więc w zabezpieczaniu pomieszczeń, w których warunki są zmienne, np. zdarzają się przeciągi albo gwałtowne zmiany temperatury (np. w garażu na skutek otwarcia bramy).

• Czujki stanu

Kiedy alarm jest w stanie czuwania, pasywne czujki podczerwieni i czujki dualne uniemożliwiają domownikom swobodne poruszanie się. Takiego problemu nie stwarzają czujki stanu, czyli styczniki i przełącznik i reagujące na otwarcie lub zamknięcie drzwi albo okna, przekręcenie klucza, naciśnięcie klamki lub przycisku. Najpopularniejsze urządzenia tego typu to miniaturowe kontaktrony używane zwykle do wykrywania otwarcia okien i/lub drzwi.

Dostępne są modele czujek w kolorze zbliżonym do stolarki, dzięki czemu po zainstalowaniu stają się niemal niewidoczne.

Czujki specjalnego przeznaczenia

Dzięki nim system alarmowy może reagować na zdarzenia także o innym charakterze niż tylko przemieszczanie się czy nieuprawnione otwarcie drzwi/okien.

• Maty naciskowe

Odpowiednio umieszczone pozwolą wykryć próbę podniesienia wartościowego przedmiotu, czujki mikrofonowe wzbudzą alarm na dźwięk tłuczonego szkła, a wibracyjne lub inercyjne wykryją próby rozwiercenia albo wykucia otworu w ścianie.

I na tym nie koniec. Nowoczesny system alarmowy zapewnia nie tylko wykrycie próby włamania. Poradzi sobie także z rozpoznawaniem zdarzeń zagrażających zdrowiu mieszkańców albo powodujących straty materialne w dobytku. W tym celu trzeba go dodatkowo wyposażyć w jeszcze inne czujki.

• Czujka gazu

Wykrywają obecność substancji lotnych mogących w określonym stężeniu stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia i ostrzegają o osiągnięciu stężenia ustawionego jako graniczne. W tej grupie znajdują się detektory tlenku węgla (czadu), gazów wybuchowych oraz gazów usypiających na bazie chloroformu, używanych przez włamywaczy podczas napadów rabunkowych.

• Czujka dymu i ciepła

Wykryją niewielkie ilości dymu oraz wzrost temperatury będące pierwszymi oznakami pożaru i w połączeniu ze sprawną komunikacją dostępną w nowoczesnych centralach alarmowych umożliwią wezwanie pomocy na czas i zapobiegnięcie poważnym stratom.

• Czujka zalania

Ostrzeże o pojawieniu się wody w miejscu, gdzie nie powinno jej być (na przykład na podłodze), a w rozbudowanym systemie alarmowym spowoduje uruchomienie elektrycznie sterowanego zaworu awaryjnie odcinającego jej dopływu do wybranego odcinka instalacji.

Niekoniecznie na ścianie

Panele do obsługi systemu alarmowego służą do włączania i wyłączania czuwania systemu i umożliwiają zaprogramowanie jego funkcji. Informują o alarmach, awariach i innych zarejestrowanych zdarzeniach.

Kiedyś przypominały zwykle wielofunkcyjne kalkulatory i nazywano je manipulatorami, dzisiaj – nawet gdy wiszą na ścianie – częściej wyglądają jak tablety i obsługuje nawet gdy wiszą na ścianie – częściej wyglądają jak tablety i obsługuje się je dotykiem. Mogą być przewodowe bądź bezprzewodowe. Mają płaskie szklane ekrany i rozbudowaną grafikę, dzięki której obsługa jest intuicyjna i łatwa do opanowania dla domowników.

Nowoczesne systemy alarmowe można obsługiwać nie tylko z paneli ściennych, ale – przy użyciu smartfonów – także z dowolnego miejsca będącego w zasięgu sieci wi-fi. Można za ich pośrednictwem odbierać informacje wysyłane przez system i wydawać polecenia. Aplikacja w telefonie bądź tablecie może być wykorzystana do konfigurowania centrali sterującej, wprowadzania nowych scenariuszy działania, monitorowania działania połączonych urządzeń.