Woda ze studni czy z wodociągu? Jakość i uzdatnianie wody

Woda jest głównym elementem naszego codziennego życia, zapewnia zdrowie, zaspokaja pragnienie i stanowi podstawę higieny. Skąd czerpać wodę, aby mieć jej pod dostatkiem?

Zobacz galerię 1 zdjęcie

Autor: Agnieszka i Marek Sterniccy

Rośliny pomagają określić ilość i jakość wody

Oczyszczona woda z wodociągu

Właściciele domów budowanych na terenach, na których istnieje sieć wodociągowa, często nie muszą się zastanawiać, w jaki sposób zaopatrywać się w wodę. W większości przypadków mają wręcz obowiązek się do niej podłączyć. Rozwiązanie to ma kilka ważnych zalet. Taki sposób zaopatrywania domu w wodę jest bardzo wygodny – po wybudowaniu przyłącza i podpisaniu umowy na dostawę wody można rozpocząć korzystanie z zasobów wodociągowych. Nie wymaga to wykonywania głębokich wykopów, co jest konieczne w przypadku budowy studni – nie ingerujemy więc w środowisko naturalne.

Przede wszystkim jednak pochodząca z sieci wodociągowej woda jest oczyszczona ze szkodliwych substancji i w razie potrzeby uzdatniona. Pod względem bakteriologicznym jej jakość spełnia warunki stawiane wodzie zdatnej do picia. Nie ma też ryzyka, że zostanie zanieczyszczona ściekami pochodzącymi z okolicznych nieszczelnych szamb. Trzeba się jednak liczyć z tym, że istnieje niewielkie prawdopodobieństwo wtórnego zanieczyszczenia wody wodociągowej. Może do niego dojść przy nagłej zmianie prędkości lub kierunku jej przepływu, co powoduje porywanie przez nią cząstek osadu. Do budowy zewnętrznych sieci wodociągowych stosowane są głównie żeliwo i stal. Na skutek zachodzących na powierzchniach tych przewodów procesów korozyjnych może nastąpić zanieczyszczenie wody związkami żelaza.

Największe zmiany jakości wody występują najczęściej w tych punktach sieci, w których pobór wody jest niewielki, a także na jej końcówkach. Szczególnie narażona na zanieczyszczenie produktami korozji jest woda w tzw. strefach mieszania, tzn. na obszarach zasilanych wodą z różnych źródeł o odmiennym składzie (występują tam także częste zmiany kierunku przepływu wody). Zmianę właściwości wody, głównie poprzez zwiększenie zasadowości i wartości odczynu pH, mogą powodować również elementy instalacji wodociągowej wykonane z materiałów na bazie cementu (np. zbiorniki i rury żelbetowe).

Do podstawowych zadań przedsiębiorstw wodociągowych należy jednak stosowanie materiałów instalacyjnych odpornych na korozję oraz właściwa konserwacja i eksploatacja sieci, a także jej systematyczne czyszczenie (płukanie).

Woda z własnej studni

Gdy w pobliżu działki, na której ma stanąć dom, nie ma sieci wodociągowej, wodę możemy czerpać z własnego ujęcia – w tym celu niezbędna jest budowa studni. W pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy przepisy dotyczące ochrony środowiska nie ograniczają w żaden sposób jej budowy. Możliwość wykonania studni oraz ograniczenia z tym związane określone są również w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (o ile taki plan istnieje). Jeśli dla terenu, na którym chcemy wybudować dom, nie sporządzono takiego planu, warunki zaopatrzenia w wodę są określone w warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Pobieranie wody z własnego ujęcia ma wielu zwolenników, gdyż za pozyskaną w ten sposób wodę nie musimy płacić (jedyne koszty, z jakimi musimy się liczyć w czasie jej eksploatacji, to prąd zużywany przez pompę tłoczącą wodę oraz koszty związane z uzdatnianiem wody). Mimo iż woda z własnego ujęcia nie kosztuje nas wiele, to należy korzystać z niej oszczędnie.

Jaka  studnia będzie najlepsza?

Rodzaj studni zależy między od tego, na jakiej głębokości zalega warstwa wodonośna. Do czerpania wody z płytkich warstw, położonych kilka metrów pod ziemią, stosuje się studnie kręgowe. Jeśli zwierciadło wody znajduje się na głębokości 7-8 m, można zastosować studnie wąskorurowe. Jeśli natomiast warstwa wodonośna zalega na głębokości od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów, dobrze sprawdzą się studnie głębinowe, zwane też wierconymi.

 Jak znaleźć wodę na działce?

Znalezienie wody dobrej jakości nie jest wcale takie łatwe. Warto przeprowadzić wywiad wśród sąsiadów i dowiedzieć się, jakich studni jest w okolicy najwięcej oraz na jakich głębokościach zalega warstwa wodonośna (warstwa gruntu, najczęściej jest to piasek, w którym zalega woda).

W odnalezieniu źródła wody może nam pomóc również obserwacja terenu. Nie będzie łatwo ją znaleźć na działkach położonych wzdłuż wyższego brzegu rzeki, w sąsiedztwie źródeł, stawów oraz naturalnych oczek wodnych, a także w pobliżu kopalń odkrywkowych oraz dużych ujęć wody. Często pomocna okazuje się obserwacja grup roślinności otaczającej teren, na którym zamierzamy wybudować studnię – różne rośliny czerpią wodę z różnych głębokości.

Poszukując wody, warto posłużyć się specjalistyczną pomocą. W tym celu można skorzystać z metody elektrooporowej, w której mierzy się opór elektryczny podziemnych warstw i na podstawie wyników sporządza pionowy przekrój badanego miejsca. Metodę potencjałową stosuje się zwykle na zboczach – polega ona na pomiarze różnic potencjałów naturalnie występujących w gruncie, bez pomocy prądu pomiarowego. Zmiany polaryzacji oraz wielkość napięć wskazują miejsca przepływu wody.

Jeśli konieczne jest precyzyjne ustalenie miejsca zalegania wody, jej miąższości oraz orientacyjnego ciśnienia, wykonuje się dość kosztowne próbne odwierty. Skuteczne, choć kontrowersyjne, okazuje się również różdżkarstwo.

Niestety żadna metoda nie daje 100-procentowej pewności, że znajdziemy warstwę wodonośną. W czasie poszukiwań wody pamiętajmy także, że jeśli chcemy cieszyć się jej naturalnym smakiem, lepiej nie czerpać wody z pierwszej warstwy wodonośnej – położona najpłycej jest zwykle najbardziej narażona na wahania poziomu wody w ciągu roku, a także na zanieczyszczenia pochodzące z wód opadowych.

Uzdatnianie wody

Wraz z nieuzdatnioną wodą czerpaną np. ze studni sięgającej często pierwszych warstw wodonośnych do organizmu mogą się dostać szkodliwe dla naszego zdrowia substancje. Z kolei woda dostarczana przez wodociągi na skutek dezynfekcji może zawierać niewielkie ilości chloru, które pogarszają jej smak i zapach. Uzdatnianie wody chroni także instalację wodociągową przed zmniejszaniem się światła rur wodociągowych, które powodują duży wzrost energii pobieranej przez pompy tłoczące wodę.

Ponadto w odłożonych osadach w sieci rozwijają się bakterie, które mogą wtórnie zanieczyszczać wodę. Obecność twardej wody w instalacjach powoduje odkładanie się kamienia również na urządzeniach wykorzystujących wodę. Dotyczy to głównie urządzeń, które podgrzewając wodę, powodują wytrącanie się twardych osadów (twarda woda jest przyczyną powstawania m.in. kamienia kotłowego oraz zarastania grzałek). Osady te stanowią pewnego rodzaju izolatory, które zmniejszają przewodnictwo cieplne. Wiąże się to ze stratami ciepła – kocioł czy pralka pracują mniej wydajnie i pobierają większe ilości energii, czego negatywne skutki odczuwa nie tylko nasz portfel, ale i środowisko. Nawet niewielki nadmiar związków żelaza w wodzie niszczy też armaturę, do jej czyszczenia musimy używać silnych detergentów, które nierzadko trafiają do gruntu, silnie go zanieczyszczając.

...z sieci

Dobrze, jeśli bezpośrednio za wodomierzem zainstalujemy filtr, który zatrzyma zanieczyszczenia mechaniczne. Warto też zdecydować się na montaż urządzeń filtrujących wodę przeznaczoną do picia – filtry z węglem aktywnym (oczyszczają wodę z chloru i jego pochodnych, pochłaniają związki organiczne, polepszają smak, zapach i barwę wody) lub filtry odwróconej osmozy (usuwają z wody praktycznie wszystkie zawarte w niej minerały, jony ciężkie, zanieczyszczenia organiczne oraz pierwiastki promieniotwórcze i bakterie). Mają one zwykle niewielkie wymiary pozwalające zamontować je pod zlewozmywakiem.

...z własnego ujęcia

Jeżeli korzystamy ze studni, zwykle trzeba uzdatniać całą wodę doprowadzaną do domu (zarówno tę do picia, jak i do celów gospodarczych). Najlepiej sprawdzają się wówczas kolumny filtracyjne. Są to zautomatyzowane urządzenia do uzdatniania większej ilości wody. Wymagają one podłączenia do zasilania elektrycznego i do kanalizacji. W zależności od jakości wody stosuje się kolumny wypełnione złożem piaskowo-żwirowym, takie, które usuną jedynie związki żelaza, kolumny z aktywnym złożem katalitycznym, zatrzymujące związki żelaza i manganu, z żywicą jonowymienną zmiękczającą wodę lub z granulowanym węglem aktywnym, który usuwa z wody m.in. związki organiczne.