Nowe technologie w oświetleniu: diody LED, lampy halogenowe i światłowody. Poznaj rodzaje oświetlenia i zasady jego montażu
Nowe rodzaje oświetlenia dają niedostępne dotychczas możliwości aranżacji wnętrz przy pomocy różnych rodzajów światła. O czym należy pamiętać przy montażu halogenów i ledów? Jakie wiążą się z tym koszty?
Autor: Mariusz Bykowski
W aranżacji tej łazienki światłowody spływają kaskadą od sufitu aż do ziemi przyjemnie rozświetlając wnętrze.
Oświetlenie LED
Żarówki powoli odchodzą do lamusa – dziś fascynujemy się diodami LED. Szybki rozwój oświetlenia tego typu w ostatnich latach doprowadził do tego, że lampy ledowe emitują nareszcie ciepłe światło zbliżone do światła starej, dobrej żarówki wolframowej.
To przesądziło o ich wprowadzeniu do wnętrz mieszkalnych. Przed pokonaniem tej bariery ledy – mimo że bardzo oszczędne (zużywają aż dziesięć razy mniej mocy, aby dać taki sam strumień światła jak żarówka) – nie były wykorzystywane w naszych domach.
Diody LED pozwalają uzyskać bardzo różne kolory, możemy je także układać w dowolne formy, poczynając od najpopularniejszych taśm (oświetlenie liniowe), przez okrągłe wkłady pasujące do opraw punktowych, na podświetlanych płaszczyznach kończąc. Oprawa ledowa z układem optycznym (soczewką) rozprasza światło pod znacznie szerszym kątem niż pojedyncza dioda, można więc nią zastąpić halogen.
Jedną z wad tej technologii (miejmy nadzieję, że już wkrótce będziemy mówić o tym w czasie przeszłym) jest niewielka efektywność świetlna diod LED, która wymusza konieczność stosowania wielu lamp w celu uzyskania odpowiednio silnego strumienia światła.
Lampy halogenowe
Nowym typem oświetlenia są także lampy halogenowe. Dzięki temu, że mają różne kąty rozsyłu, można malować światłem wzory na płaszczyznach ścian czy sufitów. Halogen umieszczony w odpowiedniej oprawie daje bardzo rozproszone, równomierne światło, ale – po zastosowaniu odbłyśnika pozwala też uzyskać skoncentrowane oświetlenie punktowe. W zależności od typu odbłyśnika rozpiętość stożka światła zaczyna się już od 15°.
Możemy więc bardzo precyzyjnie (dobierając odbłyśnik i odległość) oświetlić wybrany obiekt, tak żeby tylko on był widoczny, podczas gdy pozostałą część pomieszczenia spowija półmrok. To bardzo muzealny efekt, chętnie wykorzystywany w naszych domach jako element oświetlenia uzupełniającego. Eksponujemy w ten sposób rzeźby, kompozycje kwiatowe, wazony i inne piękne przedmioty użytkowe.
Trzeba jednak wiedzieć, że punktowe, kierunkowe światło źle umieszczone może powodować tak zwane olśnienie, czyli po prostu razić w oczy. Ustalenie kierunku świecenia reflektorów powinniśmy przemyśleć również pod tym względem. Halogeny mają też inną cechę, o której należy pamiętać – wydzielają bardzo dużo ciepła. Nie można ich stosować w zamkniętych przestrzeniach, na przykład między szybami czy ścianą a kamieniem.
Oprawy halogenowe
Ważne jest odprowadzanie ciepła. Producenci wzięli pod uwagę tę okoliczność i wprowadzili na rynek oprawy halogenowe przeznaczone do zamurowania, które na ogół są wyposażone w specjalne puszki odprowadzające ciepło.
Także stare, dobre żarówki, nienagrzewające się przy pracy tak bardzo jak halogeny, mogą być wykorzystywane w zamkniętych zabudowach. Jak dotąd świetlówki wolframowe są znacznie tańsze od diod, co jest ich niewątpliwą zaletą. Niestety, mają większe wymiary, więc obudowując je, musimy przewidzieć więcej miejsca na oprawy, rozproszenie światła i wymianę jego źródeł. Wymiary żarówek są ponadto fabrycznie określone.
Trzeba to wziąć pod uwagę, projektując wnękę czy rampę oświetleniową z wykorzystaniem tradycyjnych świetlówek. W przeciwnym razie nie uzyskamy ciągłej linii światła – pojawią się przerwy lub któryś koniec zostanie niedoświetlony. Taśma LED daje natomiast dużą swobodę w wyborze miejsca instalacji.
Lampy halogenowe - zobacz jak zamontować podwieszany zestaw oświetleniowy
Kolorowe oświetlenie - światłowody
W aranżacji wnętrz światłem warto wykorzystać także światłowody – przewody umożliwiające przesyłanie energii świetlnej na odległość. Światłowody połączone z kryształami rozpraszającymi światło pozwalają tworzyć fantazyjne wzory i kolory. Obraz rozgwieżdżonego nieba czy tęczowe efekty światła przepuszczonego przez pryzmat są możliwe do osiągnięcia właściwie tylko w tej technologii.
Dla osób nielubiących monotonii stworzono ledowe miksery RGB zmieniające kolor światła. Na rynku są także dostępne oprawy z wbudowanym mikserem. Kładziemy taką lampę na podłodze za kanapą, kierujemy ją na ścianę i malujemy wnętrze zmiennym światłem. Źródła nie widać, a jaki efekt! Światło łagodnie zmienia barwę, przechodząc płynnie z jednej w drugą. Można również zaprogramować gwałtowne zmiany lub mruganie, w zależności od nastroju, bądź też zatrzymać określony kolor na dłużej.
Koszty aranżacji oświetlenia
Na koniec kwestia kosztów. Oczywiście więcej źródeł światła to wyższe koszty, zarówno na etapie inwestycji, jak i eksploatacji.
Planując instalację różnych typów oświetlenia, trzeba zwrócić uwagę na sterowanie, czyli możliwość rozdzielenia poszczególnych sekcji, tak żeby używanie w tym samym czasie wszystkich świateł nie było konieczne. To generuje koszt na etapie inwestycji (więcej wyłączników).
Oszczędzanie energii
W ostatecznym rozrachunku jest to opłacalne – pozwala budować nastrój i oszczędzać na etapie eksploatacji. Kolejny aspekt to energooszczędne źródła światła. O ich użyteczności nie trzeba chyba nikogo przekonywać. Weźmy też pod uwagę czas działania, czyli żywotność źródła światła. Tu ledy biją konkurencję na głowę – i to dosłownie – zapewniając 11 lat świecenia.
Rozwiązania architektoniczne, których wymaga światło dekoracyjne, dzielą się na dwie kategorie: te zastosowane specjalnie ze względu na oświetlenie oraz te, które i tak zaistniałyby we wnętrzu.
Do pierwszej grupy należy na przykład ekran odsunięty od ściany (a za nim światło) czy rampa oświetleniowa pod sufitem. Ich wykonanie wiąże się z dodatkowymi kosztami (chyba że sufit powstałby i tak, bo na przykład ukrywa rurę wentylacyjną). Rozwiązania z grupy drugiej – czyli różnego typu wnęki, słupy, załamania ścian, które i tak pojawiłyby się we wnętrzu – mogą funkcjonować bez oświetlenia. Jest ono w tym przypadku wyposażeniem dodatkowym i od nas zależy dodatkowe podświetlenie tych elementów.
Autor: Piotr Mastalerz
Diody LED pozwalają uzyskać bardzo różne kolory, możemy je także układać w dowolne formy, poczynając od najpopularniejszych taśm (oświetlenie liniowe), przez okrągłe wkłady pasujące do opraw punktowych, na podświetlanych płaszczyznach kończąc. Oprawa ledowa z układem optycznym (soczewką) rozprasza światło pod znacznie szerszym kątem niż pojedyncza dioda, można więc nią zastąpić halogen.
