Jak dobrać kształt lukarny i wymiary okien w lukarnie?
Lukarny zapewniają dobre oświetlenie poddasza użytkowego światłem słonecznym. Wpływają na wygląd dachu i bryłę domu. Kształt lukarn i wymiary okien w lukarnach mają też znaczenie dla pomieszczeń, bo zmieniają ich przestrzeń.
Autor: Andrzej Szandomirski
Lukarna z niższymi ściankami bocznymi
Lukarny - kształt, wielkość, rozmieszczenie
Dach nad lukarną jest podniesiony, więc na poddaszu może być więcej użytecznej powierzchni. Okna lukarn są umieszczone na pionowych ściankach, do których trzeba podejść, aby przez nie wyjrzeć.
Wygląd zewnętrzny lukarn jest zazwyczaj dostosowany do kształtu i wielkości bryły domu. Jeżeli zależy nam na zachowaniu harmonii i proporcjonalnego wyglądu, liczba lukarn, kształt lukarn i rozmieszczenie lukarn muszą wynikać z tego, jaki jest dach, jaki ma spadek i jakie połacie.
Dla wnętrza najistotniejsza jest wielkość lukarny – głównie szerokość ścianki z oknem oraz wysokość okna i sufitu. Ważne jest także to, czy lukarna ma proste boczne ścianki ponad połacią dachu. Taką lukarnę można przykryć dowolnie: dachem pulpitowym, dwuspadowym, trójspadowym lub nawet kolebkowym. Dla wnętrza kształt dachu może nie mieć żadnego znaczenia, bo gdy ścianki lukarny są odpowiednio wysokie, we wszystkich przypadkach nad oknem można zrobić płaski sufit. To najprostsze rozwiązanie. Jeżeli jednak chcemy, kształt przekrycia lukarny może odzwierciedlać się we wnętrzu. Wnęka okna będzie wtedy bardziej skomplikowana i trudniejsza do wykończenia. Szczególnym przypadkiem jest lukarna, której proste boczne ścianki są niższe od ściany frontowej. „Obcina” je połać dachu wygięta nad oknem. Kształt przekrycia będzie w tym wypadku widoczny we wnętrzu, bo liczy się każdy centymetr przestrzeni nad oknem i nie można jej obniżyć.
Zupełnie inne są lukarny bez ścianek bocznych. Należą do nich lukarny owalne typu wole oczko oraz trójkątne utworzone przez wygięcia i załamania połaci dachu. Nie mają one własnych daszków, lecz są schowane pod odpowiednio ukształtowanym głównym dachem domu. Lukarny tego typu najczęściej są małe i mają większy wpływ na doświetlenie wnętrza niż jego aranżację. Zdarzają się jednak interesujące wyjątki, na przykład bardzo szerokie owalne lukarny, które stają się charakterystycznym elementem całego domu – zarówno elewacji, jak i wnętrza. Wykorzystanie wnęki takiej lukarny w aranżacji zwykle wymaga nietypowych rozwiązań, szczególnie jeśli chodzi o otwieranie i zasłanianie okna.
Autor: Andrzej Szandomirski
Lukarna z niższymi ściankami bocznymi
Lukarna pulpitowa
Lukarna pulpitowa dobrze wygląda zwłaszcza na dachach o spadku powyżej 40°. Przy małym spadku daszek nad lukarną pulpitową jest zbyt długi – zaczyna się przy kalenicy dachu głównego, a to nie prezentuje się ładnie. Wielką zaletą tego typu lukarn jest to, że ze względu na prosty kształt dachu wyglądają dyskretnie nawet wtedy, gdy są szerokie. Pomieszczenie z dużą lukarną pulpitową może być prawie tak samo użyteczne jak to na kondygnacji przekrytej stropem. Gdy jej szerokość jest równa szerokości pomieszczenia na poddaszu, będzie ono miało wszystkie ściany proste i płaski sufit. Przestrzeń pod oknem łatwo zagospodarować. Można tam ustawić stół, urządzić miejsce do pracy czy kącik wypoczynkowy.
Lukarna z dachem trójspadowym
Typ uniwersalny. Przy małym spadku dachu jest rozwiązaniem estetycznie najpewniejszym. Od zewnątrz widać wtedy okap, dach nad lukarną nie rzuca się w oczy, jest mniejszy i łatwiej go zharmonizować z dachem głównym o niewielkim spadku. Dlatego lukarny takie bywają dość obszerne, co pozwala na ustawienie pod oknem stołu, a nawet wanny w łazience na poddaszu. We wnętrzach na poddaszu lukarny z dachami trójspadowymi – jeśli mają proste ścianki boczne i płaskie wykończenie sufitu – nie różnią się istotnie od dwuspadowych czy pulpitowych. Kształt dachu nad lukarną można także wyeksponować w kompozycji wnętrza na poddaszu użytkowym.
Lukarna z niższymi ściankami bocznymi
Ta oryginalna lukarna ma ścianki boczne obcięte na wysokości poniżej 2 m nad podłogą pomieszczenia. Pięcioboczne okno sięga wyżej, wypełniając trójkątny szczyt utworzony przez dwuspadowe załamanie dachu. Wewnątrz kształt wnęki z oknem jest geometrycznie dość skomplikowany, bo wynika z połączenia płaszczyzn przekrycia i bocznych ścianek. Z powodu niskich ścianek trudno jest wykorzystać całą przestrzeń lukarny, obniżenia po bokach nie pozwalają na wyprostowanie się lub postawienie wyższego mebla. Aby okno tej lukarny mogło się rozwierać, musi być podzielone poziomym ślemieniem na wysokości równej wysokości ścianek bocznych. Trójkątne pola powyżej będą nieotwieralne lub jedynie uchylne. Uwaga! Trzeba będzie znaleźć niestandardowy sposób na zasłanianie okna.
Lukarna z dachem dwuspadowym
Takie lukarny, podobnie jak pulpitowe, stosowane są na dachach o dużym spadku, ale świetnie sprawdzają się i przy średnim spadku dachu. Najczęściej nie są bardzo szerokie, bo im szersza ścianka czołowa – czyli ta z oknem – tym większy musi być nad nią dach, a nie na każdym domu dobrze to wygląda. Dlatego rzadko przekracza ona rozstaw dwóch krokwi, a najczęściej ma szerokość około 1 m. We wnętrzu poddasza lukarna takiej szerokości pozwala urządzić miejsce do pracy pod oknem, może miło doświetlać przestrzeń przy łóżku, a jeśli jest szersza – na szerokość dwóch-trzech krokwi, czyli 2,5 do 3 m – jest znakomitym miejscem na ustawienie stołu. W lukarnie o dachu dwuspadowym można zrobić płaski sufit.
Lukarna z owlanym oknem: wole oczko
Lukarna z owalnym oknem, które przekrywa malownicze zagięcie głównej połaci dachu. Miękki kształt lukarny nawiązuje do tradycyjnych świetlików i pasuje do domów o dużych dachach i naturalnych pokryć, takich jak: gont, wiór, dachówka ceramiczna. W wykończonych pomieszczeniach wnęki takich lukarn mają kształt lunety, czyli walcowaty lub stożkowy. W pokoju na poddaszu jest to ciekawy element, który przywołuje klimat i nastrój starego domu. Okno może wypełniać całą powierzchnię „powieki” pod dachem lub – tak jak tutaj – zostać po prostu wstawione w drewnianą lub murowaną ścianę. Zwróćmy uwagę na to, jak będzie się otwierało. Jeżeli ma być rozwierane, zawiasy muszą być na środkowym słupku.
Lukarna owalna
Duża, szeroka owalna lukarna to ważny element dachu, często główna ozdoba elewacji. Takie lukarny tworzą też bardzo charakterystyczne, oryginalne wnętrza. Aby jednak rzeczywiście mogły być podziwiane, potrzebują dużej przestrzeni. Warto, aby całe okno lukarny mieściło się w jednym pomieszczeniu. Na poddaszu powstaje wtedy jasne i reprezentacyjne miejsce. Lepiej więc takiego pokoju nie dzielić. Tutaj się to udało, chociaż kąty okna zostały ścięte prostopadłymi ścianami działowymi niezależnymi od konstrukcji lukarny. Miękka linia dachu nad lukarną jest bardzo efektowna od zewnątrz, we wnętrzu ościeże i sufit wymagają dobrego wykończenia.\
Lukarna trójkątna
Najczęściej jest to małe okienko w dachu doświetlające schody, WC albo garderobę, ale może to też być, jak w tym przypadku, istotny element wnętrza. Duża lukarna trójkątna nada pomieszczeniu szczególny charakter. Okna trójkątne mogą być raczej tylko uchylne lub rozwierane na środkowym słupku. Te najmniejsze mogą być uchylne i wykładane na parapet wewnętrzny (jednak przez takie okno trudno się wychylić, bo jesteśmy odsunięci o wysokość opartego o parapet skrzydła). Skośna płaszczyzna sufitu po bokach okna schodzi nisko, więc jako wnęka niewiele powiększy przestrzeń poddasza. Uwaga! Zawieszenie firanek, zasłon lub rolet jest skomplikowane.
