Kaczyński radzi: trzeba palić wszystkim, poza szkodliwymi rzeczami. Mówimy, czym można palić!

Czym można palić w piecu, a czym nie? Prezes PiS Jarosław Kaczyński oświadczył: "Trzeba w tej chwili palić wszystkim, no poza oczywiście oponami i tym podobnymi rzeczami, (...) bo po prostu Polska musi być ogrzana", odpowiadając na problem rosnących cen opału. Czym tak naprawdę można palić w piecu po przedłużeniu zniesienia norm dla paliw, a czym absolutnie nie można? Wyjaśniamy!

Normy jakości węgla, zakaz sprzedaży kopciuchów i uchwały antysmogowe to elementy polityki antysmogowej w Polsce, mające na celu poprawę jakości powietrza. Odejście od normowania jakości węgla oznacza kapitulację polityki antysmogowej rządu. Zawieszenie norm oznacza zezwolenie na spalanie każdym paliwem stałym wydobytym przez kopalnię - również flotokoncentratami i mułami kopalnianymi będącymi odpadem powstającym podczas wydobycia węgla. Odpady te cechują się bardzo wysoką zawartością wilgoci oraz metali ciężkich i sprzedawane były dawniej za niewielką cenę. Spalanie tych odpadów generuje potężne ilości zanieczyszczeń do powietrza.

Kontrowersyjna poprawka znalazła się w ustawie dotyczącej dopłat do źródeł ciepła. Ma pozwolić ciepłowniom na czasowe odstępstwa od dopuszczalnych wartości emisji w przypadku nadrzędnej potrzeby utrzymania dostaw ciepła. Z kolei inny zapis daje ministrowi Klimatu i Środowiska maksymalnie na 2 lata możliwość odstąpienia od stosowania norm jakości dla paliw stałych, jakie trafiają do konsumentów.

Ponadto "Polska musi być ogrzana" - powiedział prezes PiS Jarosław Kaczyński. "Trzeba w tej chwili palić wszystkim, poza oponami i podobnymi szkodliwymi rzeczami". To była odpowiedź na pytania o drogi węgiel i gaz oraz uchwały antysmogowe. 

Jakie paliwa stale można stosować w kotłach?

Wśród kotłów klasy 5. i Ecodesign znajdziemy urządzenia opalane groszkiem lub biomasą, w tym zwłaszcza pelletami. Każde paliwo ma zalety, ale nie jest pozbawione wad. Na przykład węgiel typu groszek, choć ma dużą wartość opałową, często jest nie najlepszej jakości. Aby piec działał poprawnie, paliwo musi spełniać określone wymogi. Suche grudki węgla o niskiej spiekalności pozostawiają po wypaleniu około 20% popiołu. Żeby kocioł pracował wydajnie i emitował jak najmniej zanieczyszczeń, cykl dostarczania kolejnych porcji paliwa musi być precyzyjnie wyregulowany. Ważne jest też ustawienie częstotliwości nadmuchu powietrza przez wentylator. W sprawnie działającym kotle kolejne porcje paliwa zapalają się od żaru w palenisku, a gdy całkowicie się spalą, są wypychane do popielnika. Pellety zdobyły w ostatnich latach dużą popularność, ponieważ są czyste, wygodne w transportowaniu i przechowywaniu, a po ich spaleniu powstaje niewiele popiołu (jego ilość to zaledwie 4% pierwotnej masy paliwa). Są też łatwozapalne – do zapłonu wystarczy grzałka elektryczna.

Przeczytaj też: Rodzaje węgla - groszek, kostka, orzech. Czym można palić w piecu węglowym?

Pellety mają postać granulatu o średnicy od 6 do 8 mm i długości do 40 mm. Najczęściej są pakowane w worki o wadze od 10 do 20 kg. W przeciwieństwie do węgla typu groszek są paliwem certyŒkowanym (świadectwem jakości mogą być certyŒkaty DIN+, EN+ A1 i A2). Podczas produkcji pelletów nie używa się sztucznych dodatków, dzięki czemu są paliwem ekologicznym. Spalanie pelletów nie przyczynia się do powstawania smogu. Kotły na paliwa stałe nowej generacji są wyposażone w podajniki paliwa i zasobniki pozwalające na zgromadzenie opału na co najmniej kilka dni. Ich sprawność jest znacznie większa niż prostych urządzeń stałopalnych, więc nawet po wymianie jedynie urządzenia grzewczego wydatki na ogrzewanie się zmniejszają. Zmniejsza się także - nawet o kilkadziesiąt procent - emisja zanieczyszczeń.

Czym nie można palić w piecu

Dymiący komin to efekt niedoskonałości kotła, jego nieudolnej obsługi lub stosowania paliw niskiej jakości. Warto wiedzieć, że czasowe odstąpienie od stosowania norm jakościowych węgla nie znosi zakazu sprzedaży dla gospodarstw domowych paliw stałych takich, jak:

• muły węglowe,
• flotokoncentraty
• węgiel brunatny.

Ten ostatni był kiedyś spalany w piecach i sprzedawany w postaci brykietów. Miał on niską wartość opałową, dawał niewiele ciepła i zanieczyszczał środowisko. Od 1 czerwca 2020 r. jego sprzedaż i spalanie w kotłach i piecach domowych zostało zakazane! W 2018 r. zakazano stosowania paliw węglopochodnych o najniższej jakości, np. brykietów zawierających mniej niż 85% węgla kamiennego, mułów i flotokoncentratów. Wprowadzenie do sklepu PGG sprzedaży mułu węglowego jest dość absurdalne. Co z tego, że będzie można go kupić, jak nie można nim palić w gospodarstwie domowym?

Obowiązuje całkowity zakaz spalania śmieci. Przeczytaj też: Palenie śmieci i odpadów przez sąsiada - jakie kary, jak zgłosić?

W ustawie o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw, która pozwoli na dwa lata obniżyć wymagania, co do jakości sprzedawanych paliw, nie wprowadzono żadnych zmian dotyczących zakazu spalania odpadów, takich jak tworzywa sztuczne, stare meble, panele podłogowe, czy zadrukowana makulatura. Palenia śmieci zakazuje ustawa o odpadach!

500 zł mandatu lub 5 tys. zł grzywny za palenie w piecu odpadami

Warto pamiętać, że na terenie poszczególnych województw obowiązują tak zwane uchwały antysmogowe, które wprowadzają ograniczenia lub zakazy w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. Uchwały te mogą zabraniać stosowania określonych paliw lub urządzeń do ich spalania. Nieprzestrzeganie przepisów prawa miejscowego może być podstawą do nałożenia grzywny w wysokości nawet do 5000 zł. Choć zazwyczaj kończy się to mandatem karnym w wysokości 500 zł nałożonym przez straż miejską. Dlatego zanim rozpalimy kominek, warto sprawdzić, czy nie naruszymy prawa.

Jeśli w gminie nie ma straży gminnej, spalanie śmieci w piecu i użytkowanie starych kopciuchów jest często bezkarne. Nawet jeśli wystawiany jest mandat, co dzieje się niezmiernie rzadko. Mieszkańcy niemal 80% gmin w Polsce pozbawieni są ochrony przed działaniami osób spalających w piecach odpady i łamiących przepisy uchwał antysmogowych.

Emisja spalin normy

Miejscowe ogrzewacze pomieszczeń na paliwa stałe (kominki, piece, kuchnie) muszą spełniać normy emisji spalin. Wymagania zapisane w Polskich Normach są znacznie łagodniejsze od wymogów obowiązujących w innych krajach, np. w Niemczech czy Austrii, z których importuje się takie produkty. Producenci muszą wprowadzać modyfikacje, dzięki którym urządzenia grzewcze spełniają wymogi Ekoprojektu - dyrektywy unijnej, która obowiązuje od 2020 r. W celu sprawdzenia jakości urządzenia bada się poziom emisji tlenku węgla (CO), tlenków azotu (NOx), gazowych cząstek organicznych (OGC) i pyłów (PM).

Wymiana starego pieca na węgiel

Niestety, węgiel nadal jest w Polsce najpopularniejszym paliwem. Jednak z uwagi na niską sprawność kotłów węglowych, ich uciążliwą obsługę i emitowanie szkodliwych substancji do atmosfery oraz zmiany w ustawodawstwie wielu dotychczasowych użytkowników odchodzi od tego rodzaju paliwa. Muszą znaleźć alternatywę - źródło ciepła, które zapewni odpowiednią dla domu ilość ciepła oraz dostatecznie duży strumień ciepłej wody użytkowej dla jego mieszkańców, sprawdzi się mimo lokalnych ograniczeń (dostępność mediów na działce, trudne warunki gruntowo-wodne itd.), a koszty jego zakupu i eksploatacji nie będą przekraczały możliwości ‹finansowych inwestora. Do wyboru są pompy ciepła, kotły na paliwa stałe klasy 5. i Ecodesign (w tym zwłaszcza kotły na biomasę oraz kondensacyjne kotły gazowe).

Czy będziemy spalać w piecach odpady węglowe oraz węgiel słabej jakości?

Zdaniem Polskiego Alarmu Smogowego zawieszenie norm jakości węgla jest niedopuszczalne. Tworzy ono okno zakupowe na kupowanie nielegalnych dotychczas paliw - odpadów węglowych oraz węgla słabej jakości o wysokiej zawartości popiołu, wilgoci i siarki. To również okazja dla kopalń na sprzedanie zalegających na hałdach odpadów, których sprzedaży zakazano w 2018 r.

Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego komentuje: "To bardzo zła wiadomość nie tylko dlatego, że spowoduje dramatyczne pogorszenie jakości powietrza w nadchodzącym sezonie grzewczym, ale również zwiększa ryzyku utraty środków unijnych na Krajowy Program Odbudowy przeznaczonych na poprawę efektywności energetycznej polskich domów. Gdybyśmy konsekwentnie wspierali ocieplenie budynków, nie potrzebowalibyśmy obecnie 10 milionów ton węgla na najbliższy sezon grzewczy, ale o połowę mniej."

Zdaniem organizacji walczących o jakości powietrza, decyzja o zawieszeniu norm jakości węgla oznacza, że lokalne uchwały antysmogowe mogą być unieważnianie lub jej zapisy łagodzone. Przypominamy, że użytkownicy starych pieców na węgiel mogą skorzystać z dotacji do wymiany kopciucha w ramach Programu Czyste Powietrze oraz o obowiązujących uchwałach antysmogowych. W województwie śląskim pierwszy etap uchwały zaczął obowiązywać w styczniu 2022 r., natomiast w niektórych województwach (np. małopolskim, mazowieckim czy łódzkiem) użytkowanie “kopciuchów”, a więc kotłów o największej emisji zanieczyszczeń, stanie się nielegalne już od 1 stycznia 2023 r.