Środki ochrony roślin: insektycydy, fungicydy, herbicydy. Kompendium wiedzy o preparatach do ochrony roślin

Stosowanie środków ochrony roślin, takich jak insektycydy, fungicydy, herbicydy, pozwala skutecznie walczyć z chorobami i szkodnikami roślin, ale jednocześnie jest szkodliwe dla środowiska naturalnego i ludzi. Dlatego zabiegów z użyciem chemicznych środków ochrony roślin nie powinno się wykonywać bez posiadania przynajmniej podstawowej wiedzy tych preparatach. Poznaj podział środków ochrony roślin, dowiedz się co zwalczają, kiedy i jak stosować i gdzie kupować środki ochrony roślin.

Zobacz galerię 4 zdjęcia

Autor: www.thinkstockphotos.com

Stosowanie chemicznych środków ochrony roślin musi być uzasadnione

Przy stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin należy przede wszystkim kierować się rozsądkiem. W ogrodzie czy na działce warto traktować to jako ostateczność – gdy zawiodą inne sposoby lub problem występuje we wzmożonej formie (pojawiła się gradacja szkodników). Trzeba pamiętać, że większość chemicznych środków ochrony roślin to trucizny, które szkodzą nie tylko człowiekowi, ale także wielu pożytecznym organizmom (np. owadom zapylającym). Dlatego należy bezwzględnie dbać o zachowanie okresu karencji - minimalnego czasu, jaki musi upłynąć od wykonania zabiegu zastosowania środka ochrony roślin do zbioru plonu, oraz prewencji - czasu, w którym człowiek i zwierzęta nie powinny przebywać na danym obszarze.

Jak stosować środki ochrony roślin - ważne zasady

1. Zanim użyjesz środka ochrony roślin zidentyfikuj problem i zastosuj odpowiedni preparat. W ten sposób unikniesz niepotrzebnego i - często nieskutecznego - stosowania chemii.
2. Nie używaj środków szkodliwych dla owadów zapylających w okresie kwitnienia roślin.
3. Zawsze postępuj zgodnie z instrukcją na opakowaniu danego środka ochrony roślin. Dotyczy to nie tylko dawki i terminów stosowania, ale także temperatury stosowania (poszczególne środki mają określone minimalne temperatury, w których zadziałają - zakres jest duży, np. dla herbicydów oscyluje w granicach 0-12 st.C.
4. Środki ochrony roslin stosuj przy umiarkowanie ciepłej i – uwaga! - bezwietrznej pogodzie. To ograniczy zużycie preparatu (znoszonego przez wiatr). Opryski często wykonuje się wieczorem (gdy nie latają pszczoły).
5. Przechowuj preparaty z dala od miejsc dostępnych dla dzieci, szczelnie zamknięte, oddalone od źródła ognia.
6. Przygotuj się odpowiednio do zabiegu: włóż ubranie ochronne (rękawice, kalosze, okulary). Niestety, jest to często pomijane. Należy unikać kontaktu środka ze skórą. Bezpośrednio po wykonanej pracy nie można jeść, pić ani palić papierosów.
7. Nie wylewaj pozostałych resztek preparatu i nie wyrzucaj opakowań do pojemników na śmieci. Zarówno resztki preparatu, jak i puste opakowania po nim należy zwrócić w punkcie zakupu.
8. Stosuj poszczególne produkty naprzemiennie. Używanie jednego środka z czasem może okazać się nieskuteczne, gdyż organizmy szkodliwe uodpornią się na nie.

>>Przeczytaj też: Co zrobić z pustymi opakowaniami po środkach ochrony roślin i resztkami preparatów?

Podział środków ochrony roślin (pestycydów)

Pestycydy można podzielić na:

• Herbicydy – to środki do zwalczania niepożądanych roślin (głównie chwastów i gatunków inwazyjnych).
• Zoocydy – jak wskazuje nazwa służą do zwalczania szkodników - zwierząt. Najczęściej w ogrodach i na plantacjach wykorzystuje się insektycydy (na owady), rzadziej akarocydy (na roztocza), nematocydy (nicienie) i moluskocydy (ślimaki muszlowe) i limacydy (ślimaki nagie). Na oddzielną uwagę zasługują antrakty (pułapki zwabiające szkodniki) oraz repelenty (odstraszające szkodniki – często wykorzystywane w leśnictwie i sadownictwie).
• Fungicydy – wykorzystuje się do zwalczania chorób (ponad 90 proc. z nich wywoływane jest przez grzyby).
• Regulatory wzrostu roślin – stymulują lub hamują różne procesy u roślin.
• Synergetyki – wzmacniają działanie innych preparatów.

Pod względem trwałości wyróżnia się cztery klasy pestycydów:

• bardzo trwałe - mogą zalegać w glebie nawet do powyżej 18 miesięcy,
• trwałe - zalegają do 18 miesięcy),
• nietrwałe - zalegają do 6miesięcy,
• szybko rozkładające się - zalegają do 3 miesięcy.

>>Przeczytaj też: Zwalczanie szkodników i chorób roślin bez chemii. Biologiczna ochrona roślin

Klasy toksyczności pestycydów

Pestycydy dzielą się na pięc klas toksyczności dla ssaków (w tym człowieka):

1. Klasa toksyczności I - dawka śmiertelna do 50 mg/na kilogram ciała (trucizny)
2. Klasa toksyczności II - dawka śmiertelna 51-150 mg/na kilogram ciała (trucizny)
3. Klasa toksyczności III - dawka śmiertelna 151-500 mg/na kilogram ciała (substancje szkodliwe)
4. Klasa toksyczności IV - dawka śmiertelna 501-5000 mg/na kilogram ciała (substancje szkodliwe)
5. Klasa toksyczności V - dawka śmiertelna > 5000 mg/na kilogram ciała (praktycznie nieszkodliwe)

Formy pestycydów chemicznych

Chemiczne środki ochrony roślin produkowane są w różnych formach :

• Aerozole – to preparaty w formie cieczy umieszczone w pojemniku pod ciśnieniem. Są ekonomiczne – łatwo można je rozprowadzić cienką warstwą po powierzchni rośliny. Dawniej były popularne, dziś stosuje się je jedynie na małą skalę, np. przy pielęgnacji domowych roślin doniczkowych.
• Kryształki i granulaty – taką formę preparatów najczęściej stosuje się do zwalczania szkodników glebowych. Rozkładają się w glebie stopniowo uwalniając składniki aktywne.
• Opryski – to najczęściej stosowana forma pestycydów. Może mieć postać płynu, koncentratu lub proszku rozpuszczanego w wodzie.
• Fumiganty - najczęściej wykorzystuje się na terenach zamkniętych, np. w szklarniach. Mają postać łatwopalnych powierzchni/substancji, które podczas spalania uwalniają substancje chemiczne.
• Przynęty – to proszki lub pyłki, które miesza się atraktantem. W ten sposób wabi się szkodniki.
• Zaprawy do nasion – do pyłki, proszki, pasty lub ciecze, którymi zaprawia się nasiona przed siewem. W ten sposób można ograniczyć występowanie chorób i szkodników.
• Ukorzeniacze – to środki zawierające hormony, które stymulują lepsze ukorzenianie roślin.

>>Przeczytaj też: Preparaty chemiczne: nawozy i środki ochrony – jak je przechować do następnego sezonu

O formie informuje skrót (kod) podany po nazwie danego pestycydu:

• GR – granule do bezpośredniego stosowania;
• WG – granule do sporządzania zawiesiny wodnej;
• WP – proszek do sporządzenia zawiesiny wodnej;
• SP – proszek rozpuszczalny w wodzie;
• DS – proszek do suchego zaprawiania nasion;

Gdzie kupować środki ochrony roślin?

Środki ochrony roślin należy kupować w sprawdzonych punktach sprzedaży. Należy unikać promocyjnych ofert domokrążców, zakupów na ulicy czy bazarze. To ograniczy ryzyko zakupu środków przeterminowanych oraz podróbek.

>>Przeczytaj też: Środki ochrony roślin: jakie wybierać, gdzie kupować, jak stosować?

Michał Mazik