Irysy cebulowe - najpopularniejsze gatunki. Kiedy sadzić irysy cebulowe do gruntu?
Irysy cebulowe, czyli kosaćce cebulowe, to ciekawa grupa roślin. Dowiedz się jakie gatunki należą do irysów cebulowych, kiedy i jak sadzimy irysy cebulowe do gruntu i czy na zimę je wykopujemy. Poznaj zastosowanie kosaćców cebulowych.
Autor: Gettyimages
Irys holenderski w zależności od odmiany może mieć różne kolory kwiatów
Spis treści
- Gatunki irysów cebulowych
- Irys żyłkowany
- Irys holenderski
- Irys Danforda
- Irys bucharski
- Kiedy sadzić irysy cebulowe?
- Uprawa i zastosowanie irysów cebulowych
Irysy (kosaćce) zachwycają różnorodnością kształtów i barw swoich kwiatów, dlatego należą do grona najbardziej lubianych roślin ogrodowych. Najpopularniejsze z nich, irysy bródkowe to stosunkowo łatwe w uprawie kłączowe byliny, ale jest też mniej znana, choć równie atrakcyjna grupa irysów, których część podziemną stanowią cebule. Irysy cebulowe są zwykle mniejsze i skromniejsze niż irysy bródkowe, ale ich kwiatom z pewnością nie można odmówić uroku.
Gatunki irysów cebulowych
Do irysów cebulowych należą:
- irys żyłkowany,
- irys Danforda,
- irys holenderski,
- irys bucharski.
Poszczególne gatunki irysów cebulowych różnią się wyglądem, pochodzeniem i wymaganiami, a także kwitną w różnych terminach, dlatego zanim podejmiemy się ich uprawy, warto poznać je nieco bliżej.
Irys żyłkowany
Najbardziej znany i najczęściej uprawiany spośród irysów cebulowych nich jest pochodzący z Kaukazu irys żyłkowany (Irys reticulata), nazywany też iryskiem. Wprawdzie osiąga niewielkie rozmiary, bo dorasta do zaledwie 12-20 cm. wysokości, ale ma bardzo ładne, niebiesko-fioletowe, pachnące kwiaty, ozdobione żółtymi plamkami. Zakwita wcześnie, bo w marcu lub kwietniu, dlatego dobrze jest sadzić go na eksponowanym, stanowisku. Jego smukłe, niebieskozielone, szydlaste liście wczesnym latem zamierają i znikają z rabaty.
Gatunek ma sporo ciekawych odmian, różniących się przede wszystkim barwą kwiatów, np. niebieski 'Harmony', fioletowo-niebieski 'Blue Hill', czerwono-fioletowy 'J.S. Dijt', biały 'Natasha', bordowo-fioletowy 'Purple Gem', ciemnofioletowy 'Violet Beauty', ciemnoniebieski 'Rhapsody', biały z błękitnym żyłkowaniem 'Katharine Hodgkin'.
Autor: Gettyimages
Irys holenderski w zależności od odmiany może mieć różne kolory kwiatów
Irys holenderski
Drugi najpopularniejszy gatunek irysów cebulowych to mieszańcowy irys holenderski (Iris x hollandica), który jest wyższy od poprzedniego (ok. 60-80 cm. wys.) i nieco później kwitnie (w kwietniu-maju). Jego kwiaty są stosunkowo duże i w zależności od odmiany, mogą mieć różne kolory (np. żółte, białe, niebieskie, filetowe, bordowe, pomarańczowe i dwukolorowe).
Gatunek ma mnóstwo pięknych odmian w tym m.in.: 'Alaska', 'Apollo', 'Blue Magic', 'Lion King', 'Bronze Queen', 'Purple Sensation', 'Madonna', 'Silver Beauty', 'Mystic Beauty', 'Picasso', 'Gipsy Beauty', 'White Wedgwood', 'Golden Harvest', 'Eye of the Tiger', 'Sapphire Beauty'.
Irys Danforda
Mniej popularnym, ale dość ciekawym irysem cebulowym jest też maleńki, dorastający do 10-15 cm wysokości, irys Danforda (Iris danfordiae). Gatunek zakwita bardzo wcześnie, bo już w marcu i ma intensywnie żółte, dość duże kwiaty.
Irys bucharski
Nieco inaczej wygląda i prezentuje się mało popularny, ale bardzo interesujący irys bucharski (Iris bucharica). Dorasta do około 40 cm wysokości i kwitnie wiosną (w kwietniu-maju), wydając na szczycie pędu 1-6 dużych, biało-żółtych kwiatów. Na całej długości pędu rozwija też ułożone naprzeciwlegle duże, szerokie, lancetowate, zielone, błyszczące liście (przypominające liście kukurydzy). Wielokrotne kwiaty i szerokie liście na pędach stanowią o niezwykłości tego gatunku, dlatego warto się nim zainteresować.
Kiedy sadzić irysy cebulowe?
W ogrodzie cebulki irysów należy sadzić jesienią - od drugiej dekady września do końca października. Sadzimy na głębokości równej 2-3 wysokościom cebulek. Odległość między cebulkami powinna wynieść 20-25 cm. Cebul irysów nie wykopujemy na zimę.
Przeczytaj też: Sadzenie cebulek kwiatowych jesienią - jakie cebulki posadzić? Jak to zrobić?
Uprawa i zastosowanie irysów cebulowych
Uprawa irysów cebulowych jest nieco odmienna dla poszczególnych gatunków.
- Irys żyłkowany dobrze radzi sobie w naszym klimacie i jest dostatecznie odporny na niskie temperatury, ale oczekuje słonecznego, ciepłego, zacisznego stanowiska oraz przepuszczalnego, próchniczego, wilgotnego wiosną i suchego latem, ciepłego podłoża, najlepiej o zasadowym odczynie pH. Jego cebule sadzi się do gruntu późną jesienią (w październiku), aby nie zdążyły wykiełkować przed zimą. Stanowisko warto też zabezpieczyć przed chłodami ściółką lub stroiszem. Rośliny posadzone na odpowiednim stanowisku, mogą pozostać w jednym miejscu przez kilka lat, ale jeśli podłoże, w którym rosną jest mokre i ciężkie, w czerwcu, jeszcze przed całkowitym zasuszeniem liści, cebulki należy wykopać i przechować przez lato w suchym, ciemnym, przewiewnym miejscu, wysadzając ponownie do gruntu jesienią. Przy okazji sadzenia, rośliny można też rozmnożyć, pobierając z nich cebulki przybyszowe. Irys żyłkowany doskonale nadaje się do sadzenia w ogródkach skalnych lub żwirowych. Na rabatach ładnie wygląda w towarzystwie innych, wcześnie kwitnących kwiatów wiosennych np. krokusów, przebiśniegów, cebulic, szafirków, śnieżyc i wczesnych tulipanów botanicznych. Może być też pędzona i uprawiana w doniczkach.
- Irys holenderski wymaga ciepłych, słonecznych i zacisznych stanowisk oraz żyznej, próchniczej, bardzo przepuszczalnej, ciepłej, wilgotnej wiosną i suchej latem gleby. Niestety, jego mrozoodporność jest umiarkowana i zimą może przemarzać, dlatego należy uprawiać go na bardzo ciepłym stanowisku i solidnie okrywać na zimę ściółką. Jego cebule sadzi się do gruntu późną jesienią (w październiku), aby nie zdążyły wykiełkować przed zimą (cebulki kupione wiosną, można też posadzić w IV). Rośliny mają podobne zastosowanie, co poprzedni gatunek, ale należy dobierać im towarzystwo roślin kwitnących nieco później np. tulipany, narcyzy, kukliki, bodziszki, inne gatunki irysów itp.
- Wymagania i zastosowanie irysa Danforda są podobne, jak irysów żyłkowanych, ale ponieważ jest od nich nieco bardziej wrażliwy na niskie temperatury i wymaga solidniejszej ochrony przed mrozem.
- Irys bucharski ma podobne wymagania jak irysy holenderskie i też wymaga solidnego, zimowego okrycia oraz ciepłych, osłoniętych stanowisk. Powinien być także uprawiany w najcieplejszych rejonach kraju.
Poznaj też inne rośliny cebulowe kwitnące wiosną:
- Odmiany tulipanów - czym różnią się od siebie? Podział tulipanów na grupy
- Hiacynty - uprawa i pielęgnacja hiacyntów w domu i w ogrodzie
- Krokusy zdobią ogród wczesną wiosną! Jak uprawiać krokusy w ogrodzie?
- Puszkinia - niska bylina cebulowa kwitnąca wczesną wiosną
- Narcyzy kwitną wiosną! Jak uprawiać narcyzy w ogrodzie?
Autor: GettyImages
Kosaciec syberyjski (łac. Iris sibirica)
