Tuje: szkodliwe czy nieszkodliwe? Sprawdź, czy tuje są trujące
Czy tuja jest szkodliwa dla człowieka? Czy tuje są trujące dla psa albo kota? Po latach żywotnikowego szału, która wysunęła tuje na pierwszą pozycję przy zakładaniu żywopłotów, rozpętała się dyskusja o szkodliwości tui. Okazało się, że tuje, obok których przechodziliśmy bez lęku, są mocno toksyczne i mogą zaszkodzić ludzkiemu zdrowiu, a nawet życiu. Jaka jest prawda? Czy tuje są w ogóle szkodliwe i dla kogo?
Autor: GettyImages
Czy popularne tuje są trujące?
Spis treści
- Czy tuje są trujące?
- Jakie związki zawierają tuje?
- Czy tuje są trujące przy dotykaniu rośliny? Kiedy tuja jest trująca?
- Jaka jest prawda o tujach?
W ostatnim czasie rozpętała się burza – portale i blogi wyprzedzają się w kręceniu historii, promocji mitów i prostowaniu informacji na temat trujących tui (żywotników). Najbardziej pokrzywdzeni są posiadacze tui, którzy uprawiają je od lat, ewentualnie osoby, które planowały je posadzić. W tym gąszczu różnorodnych, często przeciwstawnych informacji trudno zorientować się, co jest prawdą. Wyjaśniamy więc, czy tuje są faktycznie trujące?
Czy tuje są trujące?
Odpowiedzi na te pytania brzmią: TAK i NIE. Tuje (a fachowo: żywotnik zachodni, żywotnik olbrzymi, biota wschodnia – aktualna nazwa żywotnika wschodniego) zawierają w sobie trujące związki. Podobnie jak wiele innych roślin. Nie ma statystyk, ale można stwierdzić, że średnio co druga lub co trzecia roślina ozdobna w ogrodzie jest w większym lub mniejszym stopniu trująca. O tych domowych – z diffenbachią na czele, którą Indianie wykorzystywali do zatruwania strzał – nie ma co nawet wspominać.
Jednak fakt, że roślina jest trująca nie oznacza automatycznie zagrożenia dla człowieka. Faktyczne niebezpieczeństwo niosą za sobą nie tyle rośliny trujące, co rośliny trujące o ozdobnych zachęcających do spożycia owocach. Dlatego w ogrodach dla dzieci bardziej trzeba uważać na cis pospolity (można jednak wybrać odmiany nie zawiązujące owoców), psiankę, kruszynę czy nawet obrazki włoskie. Większy problem może stanowić datura, której owoce są znane jako środek halucynogenny. Natomiast nierzucające się owoce żywotników raczej nie stanowią łakomego kąsku.
Trzeba też wiedzieć, że z kolei zwierzęta domowe unikają roślin, które im szkodzą, więc nie ma obawy, że tuje w jakikolwiek sposób zaszkodzą psu albo kotu.
Jakie związki zawierają tuje?
W przypadku tui wszystkie części są trujące przy spożyciu, chociaż różnią się nieco składem chemicznym. Liście (łuski) tui zawierają olejek eteryczny (0,4-1%), którego głównym składnikiem jest tujon (ok. 65%). Ponadto zawiera α-pinen, kamforę, borneol, fenchon, seskwiterpeny, flawonoidy i polisacharydy (inf. z „Rośliny lecznicze świata” B. van Wyk., M. Wink).
Dla statystycznego posiadacza ogrodu te nazwy niewiele znaczą, natomiast po przeglądzie prasy w oczy rzuca się tujon. To faktycznie związek trujący (a w małych ilościach lek). Gdzieś zostało nawet napisane, że 10-15 kropel (chodzi o substancje jednorodną, wyekstrahowaną laboratoryjnie) może doprowadzić do śmierci. Nie można zweryfikować tej informacji, ale żeby wprowadzić taką ilość tujonu do organizmu trzeba spożyć naprawdę dużą ilość pędów czy owoców.
Na wyobraźnię powinien zadziałać fakt, że tujon znajduje się także w piołunie i jest wykorzystywany do produkcji absyntu oraz piołunówki. Trunki są dostępne w sprzedaży, gdyż zawierają dopuszczalne normy zawartości tujonu.
Dawniej napary z tui wykorzystywano ludowo w celach leczniczych. Dzisiaj jest to niewskazane właśnie przez neurotoksyczność (możliwe efekty uboczne). Zdarza się, że tujon jest składnikiem leków, te jednak powinny być stosowane pod ścisłą kontrolą lekarza. Objawy zatrucia (przy spożyciu) to mdłości, krwawienia, skurcze, gorączka, podwyższone tętno i biegunka. Jakkolwiek to groźnie brzmi, ryzyko jest marginalne, gdyż dotyczy wyłącznie spożycia. W przypadku lekkich zatruć korzystne będzie wywołanie wymiotów i podanie węgla leczniczego.
Autor: GettyImages
Czy popularne tuje są trujące?
Czy tuje są trujące przy dotykaniu rośliny? Kiedy tuja jest trująca?
Można natknąć się na rewelacje, że tuje są niebezpieczne dla zdrowia już przy samym kontakcie, np. wdychaniu oparów. Rośliny wydzielają olejki eteryczne, jednak są to tak małe ilości, że nie powodują uszczerbku na zdrowiu. W rzeczywistości więcej szkody spowodują opary... alkoholowe.
Natomiast kontakt tui ze skórą człowieka może powodować reakcje alergiczne, np. zaczerwienienie czy swędzenie, dlatego zabiegi pielęgnacyjne przy krzewach zaleca się wykonywać w rękawicach. To nie jest pewnik, na niektóre osoby w ogóle nie działa. Zależy to w dużej mierze od uwarunkowań genetycznych. Swoją drogą reakcje alergiczne wywołuje nawet powszechnie znany leczniczy dziurawiec (na świetle – fototoksyczność).
Jaka jest prawda o tujach?
Ostatnie doniesienia o szkodliwości tuj są mocno przesadzone, chociaż zawierają ziarno prawdy. Toksyczności żywotnika nie można bagatelizować, ale tylko przy bezpośrednim spożyciu. Przy rozsądnej uprawie nie ma powodów do niepokoju. I pisze to ogrodnik, który osobiście, w pełni nieobiektywnie nie lubi żywotników. Ze względu na ich monokulturowość w ogrodach i pewną sztuczność założeń, w których się je zazwyczaj wykorzystuje.
Przeczytaj też:
- Kiedy najlepiej sadzić tuje? Jak gęsto je sadzić? W jakiej odległości od płotu?
- Żywopłot z tui - wybór odmian, sadzenie i pielęgnacja
