Komarnice na trawniku: jak je zwalczyć? [Porada eksperta]

Komarnice są to duże owady, przypominające wyglądem komary, które po krótkim i niezdarnym locie osiadają w roślinności. Są bardzo pospolite i zaliczane do szkodników wielu roślin uprawnych. Na głowie mają długie czułki, zagięte do góry jak rogi kozy (dlatego zwane są też koziułkami). Mają wydłużony, smukły odwłok, jasnobrązowy lub szary. Nogi ich są nieproporcjonalnie długie, a skrzydła wąskie. Komarnica zbutwień (Tipula oleracea), zwana też koziułką warzywną, występuje w całej Polsce, liczniej w zachodniej, północnej i północno-wschodniej części. Jest dużą muchówką; ciało jej ma 22-26 mm długości, jest żółtawopopielata z brunatnymi liniami wzdłuż grzbietu. Długie, cienkie nogi łatwo traci, gdy jest zagrożona. Zimuje pod postacią wyrośniętych larw w glebie, gdzie przepoczwarczają się. Poczwarki w końcowej fazie rozwoju wysuwają się do połowy nad powierzchnię gleby i z nich w końcu kwietnia wychodzą owady dorosłe, które latają do czerwca. Samice składają jaja za pomocą pokładełka wciskając je do powierzchniowej warstwy gleby, pod grudki gleby, w zagłębienia i szczeliny, u podstawy roślin. Jedna samica składa 700-1000 jaj. Po 2-3 tygodniach lęgną się z nich larwy, które początkowo żywią się rozkładającymi się resztkami roślin, kiełkującymi nasionami i młodymi roślinami, a potem ogryzają korzenie różnych roślin. Larwy żerują do końca lata. Po przepoczwarczeniu (lipiec), następuje w sierpniu i wrześniu wylot drugiego pokolenia. Samice tego pokolenia składają znów jaja do gleby i po około dwóch tygodniach pojawiają się larwy, które żerują do jesieni, a potem zimują w glebie. Komarnica błotniarka (Tipula paludosa) to najpospolitsza koziułką w wilgotnych siedliskach. Jej samce są szare, a samice jasnobrązowe z bardzo długimi, cienkimi i rdzawymi nogami. Skrzydła samców są dłuższe od odwłoka, a u samic krótsze. Zimują młode larwy w warstwie ornej gleby. Wiosną ponawiają żerowanie i szybko rosną. Po przezimowaniu larwy powodują największe szkody w uprawie różnych roślin, są wtedy szare, miękkie, beznogie, długości do 4 cm. Na końcu ciała mają charakterystyczny wianuszek sześciu różnej wielkości wyrostków. Ciało larw pokryte jest rzadkimi szczecinkami (pomocnymi przy poruszaniu się w glebie). Późną wiosną lub latem wyrośnięte larwy przepoczwarczają się w glebie. Dorosłe muchówki, których długość ciała sięga 22-27 mm, pojawiają się w drugiej połowie lipca i w sierpniu. Samice po zapłodnieniu składają po około 400 jaj (nawet do 1500) w powierzchniową warstwę wilgotnej gleby. Po 10-15 dniach lęgną się larwy, które żerują do późnej jesieni. Najpierw żywią się próchnicą, potem roślinami. W ciągu roku pojawia się jedno pokolenie tego szkodnika. Komarnica błotniarka preferuje wilgotne siedliska. Zarówno złożone jaja, jak i młode larwy wymagają do swojego rozwoju dużej wilgotności. Częste i obfite opady i łagodna zima sprzyjają rozwojowi larw. Szkodnikami glebowymi są larwy komarnic. W dzień larwy komarnic żerują na częściach podziemnych roślin, a nocą i w dnie dżdżyste wychodzą na powierzchnię. Młode larwy komarnic odżywiają się kiełkującymi nasionami i młodymi roślinami, starsze delikatnymi częściami korzeni. Mała głowa larwy zaopatrzona jest w aparat gębowy typu gryzącego. Nim podcinają u nasady całe rośliny, które wciągają do swoich jamek w glebie i zjadają. Podgryzione rośliny więdną i obumierają. W miejscu żerowania larw, rośliny rosną słabo, żółkną, często tworzą się "łysiny" po obumarłych roślinach, co często można zaobserwować na trawnikach i zieleńcach. Przy masowym pojawieniu się w ogrodzie powodują gołożer i całkowite lub częściowe zniszczenie upraw. Zwalczanie komarnic 1. Nie dopuszczać do zachwaszczenia i zadarnienia gleby. 2. Zabiegi uprawowe znacznie obniżają liczebność i szkodliwość larw komarnic. Należy intensywnie uprawiać glebę, gdy jest ona sucha. 3. Uregulowanie stosunków wodnych (drenowanie podmokłych gleb) i odczynu gleby (wapnowanie) nie sprzyja występowaniu komarnic. Jaja i larwy komarnic są bardzo wrażliwe na niedobór wody i masowo giną w glebach osuszanych. Pola podmokłe należy więc drenować. 4. Należy chronić ptaki i ssaki owadożerne gnieżdżące się w pobliżu ogrodów i pól, gdyż niszczą skutecznie larwy komarnic. Szczególnie pożyteczne są szpaki, kawki, a nawet gawrony, a z ssaków owadożernych – ryjówki i kret. 5. Larwy komarnic pożerają biegaczowate, pasożytami są rączycowate, choroby wywołują wirusy riketsje i grzyby. Należy do niezbędnego minimum ograniczyć stosowanie środków ochrony roślin. 6. Przed posadzeniem roślin lub wysiewem trawy w świeżo założonym ogrodzie, który jest silnie opanowany przez larwy komarnic, należy zastosować insektycydy doglebowe (Durban 480 EC) w okresie wiosennym lub jesiennym, mieszając je z 10-20 cm warstwą gleby. 7. Skuteczne jest też wysiewanie nasion zaprawianych dopuszczoną zaprawą do obrotu. 8. Przynęty pokarmowe (opryskane środkiem liście sałaty) mogą służyć do zwalczania szczególnie młodych larw komarnic.