Skalniak, czyli ogródek skalny. Jak zbudować? Jakie rośliny nadają się na skalniak?
Dobrze zaprojektowany ogródek skalny to wyjątkowo dekoracyjny element ogrodu. Jego zadaniem jest naśladowanie górskiego krajobrazu i wyeksponowanie roślin, które na ogrodowych rabatach często pozostają niezauważone.
Spis treści
- Skalniak, czyli ogródek skalny
- Lokalizacja skalniaka w ogrodzie
- Zasady aranżacji ogrodu skalnego. Skąd wziąć kamienie na skalniak?
- Jak przygotować podłoże pod skalniak?
- Jak założyć ogródek skalny? Budowa skalniaka
- Skalniak przy podniesionym tarasie? Zastosuj suche murki oporowe
- Jakie rośliny nadają się na skalniak? Dobór roślin do ogródka skalnego
- Sadzenie roślin na skalniaku: zasady
- Pielęgnacja roślin na skalniaku
Skalniak, czyli ogródek skalny
Naturalne pierwowzory ogródków skalnych znajdują się na obszarach wysokogórskich, gdzie na ograniczonej przestrzeni, pomiędzy szczelinami skał, zadomowiły się liczne grupy roślin, zachwycające nie tylko różnorodnością form, ale również kolorami liści i kwiatów. W takich miejscach to kamienie stanowią tworzywo kształtujące teren, a rośliny są jedynie elementem towarzyszącym – uzupełnieniem i dekoracją skał – ożywiającym krajobraz.
Jeśli chcemy stworzyć ogród skalny odzwierciedlający taki naturalny krajobraz, warto zrezygnować z okazałych roślin zajmujących dużo przestrzeni na rzecz gatunków, którym wystarczą szpary i szczeliny między kamieniami.
Lokalizacja skalniaka w ogrodzie
Przed założeniem ogrodu skalnego warto dobrze zastanowić się nad jego lokalizacją. Najlepiej zbudować skalniak w miejscu dobrze wyeksponowanym i często odwiedzanym, na przykład w pobliżu tarasu, miejsca wypoczynku, oczka wodnego, głównej ścieżki, frontu altany lub domu. Warto wykorzystać naturalne wzniesienia lub zagłębienia terenu.
Idealnym stanowiskiem dla ogrodu skalnego będzie otwarte, słoneczne miejsce, osłonięte przed silnymi wiatrami (na przykład żywopłotem lub murem) i usytuowane z dala od dużych drzew i krzewów. Istotny jest też wybór odpowiedniej wystawy. Suche, górskie skalniaki najlepiej usytuować na wystawie południowej albo południowo-zachodniej.
Jeśli natomiast przy ogródku skalnym będzie strumyk, można wybrać wystawę wschodnią lub zachodnią, lekko ocienioną.
- Zobacz też: Ogród sensoryczny - co to jest i jak go założyć? Jakie rośliny posadzić w ogrodzie sensorycznym?
Zasady aranżacji ogrodu skalnego. Skąd wziąć kamienie na skalniak?
Im bardziej ogródek skalny będzie podobny do naturalnego siedliska skalnego, tym będzie piękniejszy. Skalniak może mieć dowolny kształt, wielkość i wysokość, jednak zawsze powinien naśladować naturę i tworzyć górski krajobraz w miniaturze. Lepiej zrezygnować z zakładania skalniaków na środku ogrodu – taka samotna wyspa nie wygląda naturalnie.
Istotny jest dobór kamieni do ich budowy, ponieważ to one będą stanowić dominujący element założenia i tło dla posadzonych roślin. Kamienie powinny zajmować około 50% powierzchni ogródka skalnego. Ważne, by użyć tylko jednego rodzaju skał. Górski i naturalny charakter nadają kamienie o ostrych krawędziach i nieregularnych kształtach, z naciekami i przebarwieniami, popękane lub nawet porośnięte mchem. Mogą być różnej wielkości i kształtu. Wybór kamieni na skalniak zależy przede wszystkim od rodzaju założenia i dostępności określonego materiału. Najczęściej ogródki skalne tworzy się z wapieni, łupków kwarcytowych, dolomitów, granitów i bazaltów, nieco rzadziej z piaskowców. Połączenie kamieni z drewnem ociepli kompozycję. Można wykorzystać drewniane palisady i bruk, a także karpy czy korzenie drzew.
Na płaskich powierzchniach uzupełnieniem kamieni będą również materiały sypkie: żwir (w różnych frakcjach), grys, tłuczeń.
Jak przygotować podłoże pod skalniak?
Z powierzchni przeznaczonej pod ogródek skalny należy usunąć murawę lub – jeśli jej nie ma – oczyścić glebę z chwastów, korzeni roślin i wszelkich zanieczyszczeń. Brzegi dobrze jest wyłożyć agrowłókniną i przysypać warstwą drobnych kamieni lub żwiru – zapobiegnie to przerastaniu skalniaka chwastami i trawą.
Jeśli ziemia w ogrodzie jest piaszczysta i przepuszczalna, wystarczy ją jedynie przekopać. Gdy zaś gleba jest gliniasta i zwięzła, należy usunąć jej wierzchnią warstwę na głębokość około 30 cm, a w powstałe zagłębienie nasypać warstwę drenażową w postaci drobnych kamyków i żwiru.
- Zobacz również: Ogród w cieniu: jak urządzić ogród w zacienionych miejscach? Wystarczy wybrać odpowiednie rośliny!
Jak założyć ogródek skalny? Budowa skalniaka
Przy zakładaniu ogródka skalnego warto wykorzystać występujące na terenie działki naturalne wzniesienia. Prostym rozwiązaniem jest urozmaicenie ich kamiennymi elementami, które układając, należy umocować tak, by się nie ruszały (zazwyczaj zagłębia się je w połowie w ziemi).
Na płaskiej przestrzeni konieczne jest utworzenie sztucznego pagórka, na którym założony zostanie skalniak. Na przygotowanym pod budowę skalniaka miejscu w pierwszej kolejności należy ułożyć największe kamienie, które stworzą jego zewnętrzną ramę. Powinny być one wkopane w glebę na 1/3 swojej wysokości i dodatkowo odchylone do tyłu dla większej stabilności oraz po to, by dać więcej miejsca roślinom. Wnętrze wypełnia się ziemią, a następnie obficie podlewa wodą. Kiedy ziemia osiądzie, usypuje się nieduże wzniesienie z łagodnymi zboczami, po czym układa się kolejne warstwy kamieni, dobrze osadzając je w podłożu, dosypuje ziemię i całość podlewa. Tę ostatnią czynność powtarza się przez kilka dni. W miejscach, gdzie ziemia jest wymywana, należy uszczelnić konstrukcję, używając niewielkich kamieni. Po około dwóch tygodniach ziemia powinna całkowicie osiąść, a cała konstrukcja ustabilizować się (kamienie nie mogą się ruszać, gdy się po nich stąpa). Dopiero wtedy można rozpocząć sadzenie roślin.
Byliny: gęsiówka kaukaska, macierzanka piaskowa, macierzanka wczesna, goździk kropkowany, płomyk szydlasty, rojniki, rozchodniki, na przykład rozchodnik ostry, rozchodnik ościsty, rozchodnik Ewersa, rogownica kutnerowata, smagliczka skalna, żagwin ogrodowy, zawciąg nadmorski, ubiorek wiecznie zielony, dzwonek karpacki, dzwonek dalmatyński, przylaszczka pospolita, sasanka zwyczajna, szarotka alpejska, chaber górski, cymbalaria bluszczykowata, kostrzewa Gautiera, kostrzewa popielata, bodziszek czerwony, karmnik ościsty, czyściec wełnisty.
Iglaki: jodła balsamiczna, jodła koreańska – większość odmian, cyprysik tępołuskowy, cyprysik groszkowy, na przykład odmiany ‘Baby Blue’, ‘Curly Tops’, ‘Filifera Aurea Nana’, ‘Sungold’, jałowiec pospolity, na przykład odmiany ‘Anna Maria’, ‘Arnold’, ‘Compressa’, Green Carpet’, świerk pospolity, na przykład odmiany ‘Echiniformis’, ‘Formanek’, ‘Little Gem’, ‘Pumila Glauca’, świerk biały (Picea glauca) – większość odmian.
Skalniak przy podniesionym tarasie? Zastosuj suche murki oporowe
Jeśli planujemy założyć skalniak przy podniesionym tarasie, dobrym rozwiązaniem jest zbudowanie systemu suchych murków. Do ich wykonania nie używa się zaprawy murarskiej.
Stabilność konstrukcji zapewnia odpowiednie ułożenie kamieni – umieszcza się je jedne na drugich w sposób podobny do łączenia cegły, czyli z przesunięciem w kolejnych warstwach, tak aby nie powstawały długie szczeliny pionowe. Pierwsza warstwa kamieni powinna być zagłębiona w ziemi. Co 1-2 m układa się długi kamień, który sięga w głąb skarpy i wiąże murek z gruntem, a co drugą lub trzecią warstwę budujemy z dużych kamieni (szerokości murka). Przestrzenie między poszczególnymi elementami wypełnia się na przykład piaskiem wymieszanym z ziemią.
Suche murki można wznosić z każdego rodzaju kamieni naturalnych łupanych lub ciosów kamiennych posortowanych tak, żeby miały co najmniej dwie płaskie, równoległe powierzchnie. Na murki suche nie nadają się otoczaki (trudno je do siebie dopasować). Podczas budowy suchego murku z kamieni należy zwrócić uwagę, by był on nachylony w stronę tarasu, a jego szerokość nie była mniejsza niż 1/3 wysokości. Po wypełnieniu szczelin żyzną ziemią można w nich posadzić rośliny skalne.
Jakie rośliny nadają się na skalniak? Dobór roślin do ogródka skalnego
Wśród roślin skalnych zdecydowanie dominują gatunki niskie, płożące, o zwartym pokroju, intensywnych barwach kwiatów i silnym zapachu, często także o zimozielonym ulistnieniu.
Podobnie jak w przypadku każdej ogrodowej rabaty, rośliny do ogródka skalnego warto wybierać tak, by uzyskać równowagę między kolorami kwiatów oraz fakturą i barwą liści. Tutaj także obowiązuje zasada, że niskie rośliny sadzi się z przodu (i przy kamieniach), wysokie z tyłu – jako tło. Całość kompozycji powinna prezentować się harmonijnie i spójnie. Najefektowniej prezentuje się większa liczba roślin skalniakowych tego samego gatunku, tworząca barwny dywan. Warto wcześniej sprawdzić, jak będą wyglądały poszczególne rośliny, gdy się rozrosną, i ile wtedy zajmą miejsca, a nasadzenia zaplanować tak, aby na skalniaku znalazły się gatunki kwitnące w różnych terminach. Wtedy ogródek skalny będzie atrakcyjny przez cały sezon.
Sadzenie roślin na skalniaku: zasady
W przeddzień sadzenia zarówno rośliny, jak i przygotowany skalniak należy dobrze podlać. Rośliny najlepiej sadzić wcześnie rano albo wieczorem (unikajmy sadzenia w najgorętszej porze dnia).
Warto jeszcze przed posadzeniem rośliny w doniczkach rozstawić w zaplanowanych miejscach i z oddalenia zerknąć na całość kompozycji. To czas, by jeszcze wprowadzić ostatnie zmiany.
Rośliny sadzi się w grupach, po kilka sztuk z danego gatunku lub odmiany, dzięki temu szybciej osiągniemy efekt dekoracyjny. Przystępując do sadzenia, należy kolejno ostrożnie wyjmować rośliny z doniczek i umieszczać je w ziemi wypełniającej zagłębienia i szczeliny między skałami, w przygotowanych wcześniej dołkach. Rośliny sadzimy na takiej głębokości, aby szyjka korzeniowa znajdowała się nieco nad poziomem ziemi. Bryłę korzeniową obsypuje się ziemią, dobrze ją dociskając. Następnie na wierzchu rozsypuje się warstwę żwiru lub grubego piasku. Na koniec rośliny należy dobrze podlać.
- Zobacz również: Ogród deszczowy - system retencji w praktyce. Jak dobrać rośliny do ogrodu deszczowego?
Pielęgnacja roślin na skalniaku
Rośliny posadzone w ogródku skalnym wymagają – podobnie jak wszystkie rośliny w ogrodzie – starannej pielęgnacji. Podlewanie, nawożenie czy odchwaszczanie roślin to zabiegi, które decydują o powodzeniu uprawy.
Podlewanie. Posadzone na skalniaku rośliny należy regularnie podlewać przez pierwszych kilka tygodni, dopóki się nie przyjmą. W późniejszym okresie nawadnianie jest konieczne jedynie w przypadku długo utrzymującej się bezdeszczowej i upalnej pogody. Uprawiane między kamieniami rośliny szybko zużywają niewielkie zgromadzone tam zapasy wody i mogą w takich warunkach uschnąć. Ogródek skalny najlepiej podlewać rano bądź wieczorem, kiedy słońce nie operuje tak mocno, a temperatura jest niższa niż za dnia. Lepsze dla roślin jest rzadsze, ale obfite podlewanie niż większa częstotliwość zabiegu przy skąpym dostarczaniu wody. Częste podlewanie małymi dawkami wody sprawia, że rośliny są słabe, płytko się korzenią, a ich zapotrzebowanie na wodę wzrasta. Podlewać należy delikatnym strumieniem wody, uważając, aby nie wymyć ziemi, ale ją dobrze nawilżyć.
Nawożenie. Wiele roślin skalnych doskonale radzi sobie w ubogiej ziemi i nie potrzebuje częstego nawożenia. Lepiej jeśli podłoże jest mniej zasobne, niż kiedy nawozu jest za dużo. Rośliny skalniakowe nawozi się jedynie w razie ich słabego wzrostu. Najczęściej stosuje się jednokrotnie na początku sezonu granulowany nawóz mineralny o spowolnionym działaniu.
Odchwaszczanie. Aby ogródek skalny prezentował się efektownie, w początkowym okresie po jego założeniu należy regularnie usuwać chwasty. W miarę rozrastania się roślin skalnych odchwaszczanie nie jest już tak intensywne, a po kilku latach zabieg ten ogranicza się do wyrywania pojedynczych niepożądanych roślin.
- Przejdź do galerii: Eleganckie lampy ogrodowe – inspiracje. Zobacz, jak pięknie oświetlić ogród
Autor: Tomasz Zakrzewski, projekt: Piotr Wyrostek/WW PROJEKT
Słupki o niewielkiej wysokości są przeznaczone głównie do oświetlania ścieżek i wjazdów na posesję
