Ogród na stokach, czyli jak zagospodarować skarpy i wzniesienia na działce
Ogród założony na skarpie zawsze jest ciekawy. Urozmaicona konfiguracja terenu pozwala stworzyć ogród o podzielonej przestrzeni. W pofałdowany teren działki warto wkomponować obsadzone roślinami schody i murki oporowe.
Autor: Andrzej Szandomirski
Płaski teren często wydaje się monotonny. Pofałdowany wygląda efektownie, można też często wykorzystać jego walory, by funkcjonalnie podzielić przestrzeń, stworzyć kameralne wnętrza ogrodowe, wyeksponować najpiękniejsze rośliny czy optycznie powiększyć działkę. Rośliny sadzone na wzniesieniach wydają się większe i starsze, dzięki czemu cały ogród nabiera charakteru. Jednak jeśli skarpy zajmują znaczną część działki, utrudniają komunikację, a stoki o dużym spadku łatwo ulegają erozji pod wpływem wiatru, deszczu, słońca i mrozu.
Jeżeli urządzamy działkę położoną w pofałdowanym terenie, warto – po wyznaczeniu miejsca na dom – zastanowić się, jak najlepiej wykorzystać jej konfigurację, by pozostałe elementy zagospodarowania (podjazd i dojście do domu, plac gospodarczy, śmietnik, taras, część rekreacyjną i fragmenty dekoracyjne) odpowiednio wyeksponować lub ukryć. Często okazuje się, że skarpy są zbyt wysokie albo zajmują zbyt wiele miejsca i trudno jest między nimi racjonalnie poprowadzić ścieżki czy znaleźć miejsce na placyki, zaś pokonywanie wzniesień wyraźnie utrudnia codzienną egzystencję. W takiej sytuacji możemy wprowadzić korektę ukształtowania terenu, „ścinając” u podstawy skarp fragmenty stoków lub dzieląc je na tarasy, dzięki czemu powiększone zostają płaskie fragmenty terenu.
Murki i ścianki podtrzymają masy ziemi
Przydatnym elementem w kreowaniu przestrzeni ogrodowej są murki i ścianki. Można wykorzystywać je do wydzielania określonych miejsc na terenie posesji, do podtrzymywania mas ziemi po „ścięciu” skarpy lub podzieleniu jej na tarasy, a także do tworzenia zagłębionych w ziemi placyków oraz podwyższonych rabat. Dwa ostatnie rozwiązania są szczególnie przydatne w małych miejskich ogrodach. Dzięki nim można tworzyć kameralne wnętrza otoczone zielenią. Oprócz zalet funkcjonalnych mają też walory estetyczne, wynikające z rodzaju użytych materiałów i sposobu ich łączenia.
Do wyboru mamy murki suche i murowane. Te pierwsze powstają z kamieni układanych bez spoiwa, warstwami. Stosuje się je tam, gdzie masy ziemi nie wywierają znacznego nacisku, np. do dzielenia łagodnych stoków na tarasy lub ograniczania niewielkich podwyższonych rabat. Wyglądają efektownie, zwłaszcza wtedy, gdy w spoinach między kamieniami posadzimy rośliny.
Murki murowane, czyli takie, których elementy (kamienie, cegły klinkierowe, bloczki betonowe) łączone są zaprawą wzmacniającą konstrukcję, nadają się do podtrzymywania większych mas ziemi w podwyższonych rabatach, ogrodach tarasowych oraz przy „ścinaniu” stoków wysokich lub stromych skarp.
Podobną funkcję jak murki pełnią drewniane i betonowe ścianki. Można je wznosić z płyt lub palisad betonowych, z desek, krawędziaków i palisad drewnianych. Są stosunkowo cienkie, co jest zaletą, gdy do dyspozycji mamy mało miejsca (na przykład gdy działka jest niewielka).
Ogród na kilku poziomach
Wielopoziomowy ogród może powstać na terenie falistym, gdy stok zostanie podzielony na tarasy i ujęty w ramę murków lub ścianek albo można go sztucznie wykreować. W tym drugim przypadku wykorzystuje się pozostałe po budowie masy ziemi z wykopów pod fundamenty, gruz rozbiórkowy i ziemię urodzajną (najlepiej zdjętą wcześniej z powierzchni przeznaczonej pod budowę). Zakładając ogród na stokach czy tarasach, pamiętajmy, że im wyżej, tym więcej dociera słońca i bardziej suche jest podłoże. Należy brać to pod uwagę, gdy dobieramy rośliny i w wyższych partiach sadzić mało wymagające i odporne na okresową suszę.
Schody - sposób na różnice wysokości terenu
W terenie pofałdowanym ścieżki prowadzone po pochyłości mogą przysparzać kłopotów. Korzystanie z nich jest męczące, łatwo można się też pośliznąć. Warto zatem na stokach budować schody. Pozwalają wygodnie pokonywać różnicę wysokości terenu, a przy tym są elementem decydującym o charakterze otoczenia. Często wystarczy choćby kilka stopni, by ożywić wnętrze ogrodowe i dodać mu uroku. Jeśli schody muszą być długie, ich bieg nie powinien być prosty. Trzeba podzielić go spocznikami (większymi płaskimi powierzchniami) i zaprojektować tak, by się skręcał, załamywał lub wił wśród grup roślin. To przysporzy całej konstrukcji lekkości i naturalnego wyglądu. Warto też zadbać o brzegi schodów. Można je wykończyć tak zwanymi policzkami, czyli murkami ograniczającymi szerokość stopni, lub obsadzić po bokach roślinami.
Jakie rośliny na schody i murki
Schody i murki mogą wyglądać sztywno i zasadniczo, ale sytuację zmienia na lepsze sąsiedztwo roślin. Przy koronie murku warto sadzić krzewy i byliny o płożących pędach albo niskie a rozłożyste. Jeżeli obsadzamy szczeliny w murku suchym albo specjalnie uformowane „kieszenie” w murowanym, wybierzmy gatunki polecane do ogrodów skalnych: mają małe wymagania, a wyglądają bardzo efektownie. Nasadzenia na skarpach sąsiadujących ze schodami nie tylko stanowią efektowne uzupełnienie budowli, ale zwiększają bezpieczeństwo użytkowników – szczególnie wtedy, gdy schody nie mają policzków.
