Systemy zabezpieczeń do domu: poznaj inteligentne systemy ochrony
Alarm montuje się oczywiście po to, żeby informował o powstaniu zagrożenia. Są jednak systemy, które mogą znacznie więcej. Sprawdź, jakie nowoczesne rozwiązania alarmu w domu są obecnie dostępne na rynku.
Autor: Marcin Czechowicz
Oświetlenie klatki schodowej, holu czy przedpokoju jest potrzebne tylko na krótki czas, kiedy przez nie przechodzimy. Wygodnie jest więc włączać je, stosując czujkę ruchu – można wykorzystać tę będącą elementem systemu alarmowego
Najdroższym elementem instalacji sygnalizującej włamanie i napad jest centrala alarmowa. To urządzenie, do którego docierają sygnały z pozostałych elementów systemu. W centrali są przetwarzane i w razie wykrycia przez nią zagrożenia impuls oznaczający alarm jest kierowany do sygnalizatora lub komunikatora. Jest to zatem nic innego jak system automatyki, w którym centrala jest urządzeniem sterującym, czujniki są urządzeniami pomiarowymi, a komunikator i sygnalizator – wykonawczymi.
Skoro, instalując alarm, wyposażamy dom w urządzenia pomiarowe i sterujące, to w stosunkowo prosty i niedrogi sposób możemy znacznie zwiększyć jego funkcjonalność, by móc go wykorzystywać nie tylko do ostrzegania przed zagrożeniem. Potrzebne są jedynie odpowiednie urządzenia wykonawcze.
Systemy alarmowe - co potrafią?
Zadaniem systemu automatyki jest wyręczanie nas w wykonywaniu powtarzalnych czynności. W automatyce domowej zwykle chodzi o te związane z obsługą różnych instalacji i urządzeń elektrycznych – dzięki automatycznemu sterowaniu można ją znacznie uprościć. Jest wiele sytuacji, w których działanie urządzeń jest ze sobą powiązane. Zamiast włączać lub wyłączać każde z nich osobnymi przyciskami, lepiej jest móc wcisnąć tylko jeden. Kłopot w tym, że innym razem możemy chcieć uruchomić tylko jedno z nich albo móc włączyć wraz z nim jakieś inne urządzenie niż poprzednio.
Możliwość zaprogramowania systemu sterowania w sposób, który nam na to pozwoli, zapewnia układ automatyki nazywany systemem inteligentnego domu. Korzyści z niego są dużo większe niż tylko uruchamianie jednym przyciskiem wielu urządzeń w różnych konfiguracjach. Po zastosowaniu odpowiednich czujników i programatora czasowego urządzenia mogą się włączać i wyłączać w ogóle bez naszego udziału. W ten sposób można sterować oświetleniem, ogrzewaniem, klimatyzacją, zasłonami, bramami czy kontrolą dostępu.
Połączenie inteligentnego domu z systemem alarmowym
Jest to korzystne nie tylko ze względu na możliwość jednoczesnego wyłączenia wszystkich urządzeń w chwili uzbrajania alarmu podczas wychodzenia z domu i włączenia ich po powrocie w momencie jego rozbrajania. Najważniejsze, że centrala alarmowa nadaje się na centrum sterowania całym systemem, a czujki alarmowe mogą być wykorzystane do realizacji scenariuszy, w których różne urządzenia włączają się i wyłączają bez naszego udziału. Dzięki temu wszystko to może być oczywiście tańsze.
Inteligentne systemy włączania światła
Integrując oświetlenie z systemem alarmowym wyposażonym w czujki ruchu, łatwo jest uzależnić działanie lamp od tego, czy ktoś akurat przebywa w miejscu, które oświetlają. W takiej sytuacji użytkownik nie musi szukać przycisku, by je uruchomić, a potem wyłączyć, gdy przestają być potrzebne. Czujki wykrywające ruch wysyłają do centrali informację o tym, że ktoś znalazł się w ich zasięgu, a ta, wcześniej odpowiednio zaprogramowana, uruchamia przepływ prądu w podłączonym do niej obwodzie zasilającym oświetlenie.
Oczywiście tam, gdzie spędzamy czas głównie na siedząco czy na leżąco, nie bylibyśmy raczej zadowoleni ze sterowania światłem z wykorzystaniem czujek ruchu. Co innego w holu, przedpokoju czy na schodach, czyli w miejscach, przez które przechodzimy. Tam takie rozwiązanie z pewnością jest bardzo wygodne. Ale nie tylko o wygodę tu chodzi. Dzięki temu, że światło wyłącza się automatycznie, kiedy tylko przestaje być potrzebne, czyli wtedy, gdy nikogo nie ma w jego zasięgu, można zaoszczędzić nieco energii. Każdemu z nas zdarza się zapomnieć o wyłączeniu światła, a automaty, przynajmniej te dobrej jakości, nie mają luk w pamięci i są bardzo uważne.
Połączenie oświetlenia z centralą alarmową daje możliwość sterowania nim za pomocą manipulatora instalacji alarmowej. Można więc włączać je i wyłączać w wybranych pomieszczeniach z tego samego miejsca, w którym uzbraja się i rozbraja alarm. To jest bardzo wygodne zwłaszcza przy wychodzeniu z domu – daje pewność, że nigdzie nie zostało niepotrzebnie włączone światło. Dzieląc instalację oświetleniową na kilka obwodów połączonych niezależnie z centralą, otrzymujemy możliwość sterowania każdym z nich osobno z jednego miejsca. Programując centralę, ustalamy różne scenariusze działania systemu. Jednym z nich może być wyłączenie wszystkich źródeł światła w chwili uzbrojenia alarmu, innym – włączenie wybranych w momencie jego rozbrojenia.
Centrala alarmowa
Centrala alarmowa wyposażona w elektroniczny zegar umożliwia zaprogramowanie czasu, w którym będą działały poszczególne obwody oświetlenia. Taka funkcja przyda się, gdy będziemy wyjeżdżać z domu na dłużej. Włączające się światło sugeruje, że w domu ktoś jest, więc może zmylić zainteresowanych wykorzystaniem naszej nieobecności włamywaczy, dla których łatwym łupem są jedynie domy pozostawione bez opieki. Oczywiście jeśli mamy alarm, możemy uznać, że dom jest bezpieczny, ale pamiętajmy o tym, że zanim nastąpi jego wzbudzenie, intruzi mogą już coś zniszczyć. Jeżeli natomiast będą przypuszczali, że w domu ktoś jest (bo świeci się w nim światło), jest duża szansa na to, że w ogóle się nim nie zainteresują. Gdy mamy w domu wewnętrzne rolety z elektrycznymi mechanizmami do ich podnoszenia i opuszczania, one również mogą posłużyć do zmylenia „przeciwnika” – wystarczy zastosować program czasowy do sterowania nimi. Rolety zewnętrzne, zwłaszcza antywłamaniowe, powinny jednak pozostawać opuszczone. Należy je wyposażyć w czujki reagujące na próbę ich sforsowania – wtedy straszakiem na włamywaczy jest alarm. Za to nic nie stoi na przeszkodzie, żeby opuszczanie i podnoszenie rolet zintegrować z uzbrajaniem i rozbrajaniem alarmu. Da nam to pewność, że wychodząc z domu, zabezpieczyliśmy w nim wszystkie okna. Nie musimy chodzić wokół niego, żeby to sprawdzić, bo centrala alarmowa monitoruje położenie rolet dzięki zamontowanym w nich czujkom i przekazuje nam informacje o ewentualnych nieprawidłowościach.
Jak w kinie
W systemach inteligentnego domu sterowanie zasłanianiem okien łączy się zwykle z oświetleniem. Umożliwia to tworzenie scenariuszy, w których jednym przyciskiem uruchamia się zaprogramowaną wcześniej tak zwaną scenę świetlną. Taka funkcja przydaje się na przykład, gdy chcemy urządzić w domu seans filmowy. Uruchamiamy wtedy przygotowany na tę okoliczność scenariusz, wybierając na panelu sterowania odpowiedni przycisk. To sprawia, że centrala jednocześnie wyłącza przypisane do niego obwody elektryczne – włączają się tylko wybrane wcześniej lampy, zasuwają się zasłony bądź opuszczają się rolety, uruchamiają się ekran, odtwarzacz i zestaw nagłaśniający.
ZOBACZ TEŻ: Zwierzęta domowe, brak zasilania - problemy z ochroną domu
Wygodniej i taniej
Czujniki alarmu można wykorzystać także do usprawnienia sterowania instalacją grzewczą czy klimatyzacyjną. Oprócz wygody wynikającej z tego, że nie musimy myśleć o ich włączaniu i wyłączaniu czy zmienianiu nastaw temperatury, bo realizuje to za nas automatyka, możemy też uzyskać oszczędności. Sterowanie temperaturą może się odbywać zgodnie z ustalonym przez nas programem czasowym albo być uzależnione od stanu wybranych czujników.
Informacja o stanie kontaktronów, czyli czujek magnetycznych instalowanych w oknach i przeznaczonych do sygnalizowania ich otwarcia, przydaje się również do sterowania zaworami czynnika grzewczego bądź chłodniczego w instalacji centralnego ogrzewania lub klimatyzacji. Po wyposażeniu urządzeń grzewczych i chłodniczych w elektrozawory i połączeniu ich z centralą, można ją zaprogramować tak, by w chwili otwarcia okna wysyłała sygnał powodujący zablokowanie przez elektrozawór przepływu czynnika grzewczego bądź chłodniczego. To zapobiega ucieczce na zewnątrz powietrza podgrzanego lub ochłodzonego przez urządzenie znajdujące się w pobliżu otwartego okna, a więc pozwala uniknąć wynikajacych z tego strat energii.
Sterowanie urządzeniami autonomicznymi, zasilanymi energią elektryczną (na przykład grzejnikami), jest jeszcze prostsze, bo nie są wtedy potrzebne elektrozawory. Wystarczy wyłączanie i włączanie zasilających je obwodów prądu.
Łatwe sterowanie systemem alarmowym
Do sterowania poszczególnymi urządzeniami włączonymi do systemu alarmowego służą manipulatory. Te ze zwykłymi przyciskami są tanie, ale nie tak wygodne w użytkowaniu jak nowoczesne panele z ekranami dotykowymi i menu graficznym. Jeśli tworzymy system do obsługi choćby tylko alarmu i oświetlenia, a tym bardziej realizujący jeszcze więcej funkcji, na pewno jest to lepsze rozwiązanie.
Manipulator z interfejsem graficznym daje możliwość skonfigurowania wyglądu ekranu zgodnie z życzeniem użytkownika, a nawet zróżnicowania go w zależności do tego, który z domowników się do niego zaloguje. Dzięki temu można na przykład ograniczyć dzieciom możliwość korzystania z niektórych funkcji. Najważniejsze jest jednak to, że menu graficzne jest bardzo łatwe w obsłudze – wszystko odbywa się intuicyjnie.
Ostatnio popularne stało się wykorzystywanie smartfonów, tabletów i Internetu do sterowania różnymi urządzeniami. Producenci alarmów również tworzą umożliwiające to aplikacje. Dzięki nim, będąc z dala od domu, można mieć kontrolę nad tym, co się w nim dzieje. Wyjeżdżając na wczasy, nie trzeba się martwić o podlewanie ogrodu czy działanie ogrzewania, o ile oczywiście sterowanie zraszaczami i grzejnikami jest realizowane przez centralę z funkcją komunikacji na odległość. Nawet jeśli przed wyjazdem nie zdążyliśmy przeprogramować systemu, w każdej chwili możemy ręcznie włączyć podlewanie albo obniżyć temperaturę we wnętrzach. Ekran smartfona spełnia wtedy funkcję manipulatora. Przed powrotem do domu możemy odpowiednio wcześniej zwiększyć intensywność ogrzewania zimą lub uruchomić klimatyzację latem, a zbliżając się do bramy domu – rozbroić alarm i włączyć oświetlenie na podjeździe czy w holu wejściowym.
System może nas też informować o wszelkich nieprawidłowościach w działaniu kontrolowanych przez niego urządzeń, wysyłając nam komunikaty na komórkę. Dowiemy się więc nie tylko o tym, że alarm został wzbudzony lub że ktoś go rozbroił po wejściu do domu. Jeśli do centrali są podłączone odpowiednie czujki, możemy się także spodziewać ostrzeżenia o wycieku gazu, pęknięciu rury z wodą czy pożarze.
Jakie elementy systemu alarmowego warto kupić?
Do realizacji wszystkich opisanych scenariuszy oczywiście nie jest potrzebny alarm – jest wiele systemów automatyki, które to umożliwają. O alarmie mówimy dlatego, że gdy już jesteśmy zdecydowani na jego montaż, możemy zaoszczędzić, wykorzystując jego elementy do sterowania innymi urządzeniami. Wymaga to jednak zastosowania centrali alarmowej wyposażonej w odpowiednie moduły z wejściami i wyjściami, do których można te urządzenia podłączyć, oraz w program mogący je obsługiwać.
Na rynku są dostępne urządzenia o rozbudowanej funkcjonalności – od razu gotowe do stworzenia systemu automatyki budynku, a także takie, które umożliwiają to dopiero po zastosowaniu dodatkowych modułów rozszerzających ich możliwości. Podłączenie urządzeń do systemu alarmowego wymaga wykonania w domu odpowiedniego okablowania łączącego centralę alarmową z urządzeniami elektrycznymi, których działaniem ma sterować. Gdyby prowadzenie przewodów okazało się zbyt kłopotliwe, co zdarza się w wykończonych już domach, można poszukać rozwiązań bezprzewodowych. Trzeba się jednak liczyć z tym, że są droższe i podatne na zakłócenia fal radiowych, za pośrednictwem których są w nich przesyłane sygnały.
