Otwory na okna i drzwi

Z reguły do zakończenia stanu surowego nie pilnujemy ich prawidłowego wykonania. Błędy wychodzą na jaw najczęściej dopiero wtedy, kiedy przychodzi czas wykańczania.

Niestety, źle wykonane otwory mogą narazić nas na przeróbki, za które musimy wykonawcom dodatkowo zapłacić, i które wydłużą czas robót, albo „tylko” na dodatkowe koszty przy zakupie niestandardowych wyrobów (na indywidualne zamówienie). Radzimy sprawdzić, które rozwiązanie będzie bardziej opłacalne...

Miejsce w ścianie na okna i drzwi

W pierwszej kolejności należy skontrolować usytuowanie otworów w ścianie, a zwłaszcza poziom ich górnych krawędzi, czyli nadproży. Trzeba to zrobić, uwzględniając poziom posadzki. Jeżeli okaże się, że nadproża znajdują się na złej wysokości, można pokusić się o dopasowanie dolnych krawędzi otworów okiennych do poziomu nadproża, tak żeby uzyskać pożądany wymiar. W przypadku drzwi sytuacja jest trudniejsza, bo ich poziom jest uwarunkowany poziomem posadzki. Poza tym ich wysokość w świetle nie może być mniejsza niż 2 m, aby po wstawieniu ościeżnicy nie uderzać w nią głową. Jeśli okaże się, że otwory na drzwi są zbyt niskie, trzeba będzie zniszczyć nadproża i ponownie zrobić je na właściwym poziomie. Niestety, jest to bardzo trudne do wykonania w gotowej wymurowanej ścianie. W przypadku otworów wyższych niż projektowane najczęściej zamawia się po prostu wyższe okna i drzwi. Warto przy tym zauważyć, że zazwyczaj wszystkie nadproża, a przynajmniej te w otworach znajdujących się na jednej elewacji, powinny być na jednakowym poziomie. Pozwala to łączyć je w dłuższe belki nad sąsiadującymi otworami, ułatwia też prace murarskie w przestrzeni pod wieńcem budynku. Korygowanie jednego otworu wiąże się więc z koniecz-nością poprawy wszystkich z nim powiązanych.

Wymiary otworów na okna

Muszą być o kilka centymetrów większe niż wymiary ościeżnic podawane w wykazie stolarki. Umożliwi to zachowanie luzów dylatacyjnych między ramą a murem. Wynoszą one 2-3 cm po bokach i na górze oraz 5-6 cm od dołu – żeby zmieściła się listwa progowa. Otwór powinien więc być 4-6 cm szerszy i 7-9 cm wyższy niż ościeżnica. Najprościej sprawdza się wymiary otworu, mierząc jego przekątne i dwa prostopadłe boki. Jeżeli obie przekątne są jednakowe, a długości boków zgodne z projektem, wymiary otworu są prawidłowe. Oczywiście nie dotyczy to okien o nieregularnym kształcie, trójkątnych, łukowych czy trapezowych – ale one zawsze są wykonywane na zamówienie i niewielkie odchyłki nie mają znaczenia.

• Jeśli przekątne otworu mają różne długości

Oznacza to, że jego krawędzie nie są prostopadłe, czyli otwór nie jest prostokątny. Boczną krawędź otworu udaje się czasami wyrównać, jeżeli górny narożnik tworzy kąt ostry. Można wtedy przyciąć krawędź, uzyskując otwór nieco szerszy, ale równy (przycinania nie poleca się w ścianach z ceramicznych pustaków szczelinowych czy poryzowanych, łatwo je natomiast wykonać w przypadku silikatów albo betonu komórkowego). Pozostawienie nierówności utrudnia montaż, wymaga użycia specjalnych łączników i obróbki. Trzeba też dopasować ramę ościeżnicy do nierównego otworu – jej bok musi odpowiadać krótszej krawędzi trapezowego otworu, a nie dłuższej. Nie może bowiem stykać się z narożami czy krawędziami otworu, musi pozostać między nimi wymagany luz dylatacyjny.

• Gdy obie przekątne otworu są równe, ale wymiary jednego lub obu boków są niezgodne z projektem

Takich otworów nie da się poszerzyć, bo znajduje się nad nimi nadproże. Musi ono opierać się na ścianach na określonej długości – podcięcie bocznych krawędzi sprawi, że głębokość podparcia zbytnio się zmniejszy, a to może zwiększyć ugięcie belki nadprożowej, osłabić jej nośność i spowodować pękanie ściany. Zmniejszenie otworu również nie jest dobrym rozwiązaniem, bo zmienia parametry cieplne otoczenia okna. Taki sposób sprawdza się natomiast w przypadku drzwi wewnętrznych – tam nie są istotne parametry cieplne, tylko stabilne zamocowanie. Zbyt szeroki otwór można więc zmniejszyć, wstawiając wąski pasek muru powiązany kotwami ze ścianą albo drewniane słupki. Okna do zbyt dużych otworów najlepiej zamówić większe, z szerszą ramą albo z profilem poszerzającym.

• Pozostawienie nieodpowiednich wymiarów otworów

Taka sytuacja wymusza zamawianie niestandardowych okien i drzwi. Jednak coraz więcej producentów stolarki odchodzi od pojęcia „okna standardowe” i traktuje wszystkie zamawiane elementy jako wykonywane na zamówienie, nawet jeśli mają typowe wymiary. Zamawianie okien u takich producentów nie naraża nas więc na koszty związane z dopłatą za skrzydła szersze czy niższe – wycenia się po prostu element o określonych wymiarach. Pozwala to dopasować stolarkę do otworów bez konieczności ich przebudowywania. W przypadku drzwi problem pozostaje, bo tam nadal obowiązują standardy. Tu jednak można ratować się odpowiednio dobranymi ościeżnicami i regulacją odchyłek podczas montażu.

Przemyślane zmiany w otworach okiennych

• Wyeliminowanie kolizji

Przy okazji sprawdzania otworów na drzwi warto też się zastanowić nad rozkładem pomieszczenia i ustawieniem mebli. Czasami okazuje się, że zmniejszenie szerokości drzwi o 10 cm sprawi, że podczas otwierania nie będą zawadzały o stojące za nimi meble, a przejście stanie się wygodniejsze. Rozsunięcie otworów znajdujących się na prostopadłych lub przeciwległych ścianach może też pomóc zapobiec ewentualnym kolizjom.

• Okno a zlewozmywak

Czasami wykończenie wnętrz może wymusić zmianę otworów okiennych. Na przykład jeśli planuje się umieszczenie w kuchni ciągu szafek i zlewozmywak pod oknem, skrzydło podczas otwierania nie może zahaczać o kran. Należy zmierzyć promień otwierania i w razie konieczności osadzić okno wyżej, zmniejszając jego wysokość. Standardowa wysokość szafek z blatem kuchennym to 85-95 cm, do tego wysokość kranu średnio 20-30 cm – dolna krawędź skrzydła okiennego musi się więc znaleźć na wysokości 105-125 cm ponad poziomem gotowej posadzki (trzeba ją uwzględnić w pomiarach). Krawędź otworu może być kilka centymetrów niżej. Taka zmiana zakłóca jednak wygląd elewacji – pozostałe okna zachowają przecież pierwotny poziom. To samo dotyczy sytuacji, w której zwiększa się wysokość okna, aby wykorzystać parapet jako siedzisko – jedno długie okno może nieciekawie wyglądać z zewnątrz. Takie eksperymenty lepiej więc robić tylko na elewacjach, na których nie ma innych okien, oraz w porozumieniu z architektem.

• Ostrożnie ze zmniejszaniem

Czasami wydaje nam się, że zaprojektowane otwory są zbyt duże i decydujemy się na ich zmniejszenie. Zapominamy przy tym, że po wstawieniu okien światło szyby będzie znacznie mniejsze. Od wielkości otworu trzeba bowiem odjąć szerokości szczelin dylatacyjnych między ramą a murem oraz grubość ościeżnic i ram skrzydeł, czyli przynajmniej kilkanaście centymetrów. Pochopne zmniejszenie otworów może doprowadzić do tego, że w oknach więcej miejsca zajmie rama niż szyba, co źle wygląda, a przede wszystkim nie zapewnia wystarczającego doświetlenia pomieszczeń. Powierzchnia szyby musi pozostawać w stosunku 1:7-1:8 do powierzchni podłogi pomieszczenia.

• Dodatkowe otwory

Osobnym zagadnieniem jest wstawienie okna czy drzwi w miejscu, gdzie nie były one przewidziane. W ścianach działowych jest to dość łatwe, bo można wstawić w nie stalową belkę nadprożową i pod nią wykuć otwór. Jednak dodatkowe okno w ścianie nośnej narusza konstrukcję budynku, wymaga wzmocnienia dopasowanego do ściany i do wielkości otworu, a jego osadzenie nie zawsze jest możliwe. W każdym razie nie wolno decydować się na nie samodzielnie – takie rozwiązanie musi zaprojektować konstruktor.

Zobacz wideo: Duże okna - cechy i montaż