Spis treści
Rozporządzenie Ministra Zdrowia – łata na przepisach
Ministerstwo Zdrowia przygotowało projekt rozporządzenia, który wejdzie w życie w tym terminie, ale pełni rolę tymczasowej "łaty" - formalnie wdraża dyrektywę poprzez odniesienie w istniejących przepisach, bez pełnego wprowadzenia nowych norm, jak obniżone limity ekspozycji czy obowiązkowe aktualizacje ocen ryzyka. Projekt ustawy o wyrobach zawierających azbest (UC60) utknął w fazie legislacyjnej w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, z planowanym przyjęciem przez Radę Ministrów w III kwartale 2025 r., co oznacza opóźnienie względem końca roku. Wdrożenie rygorystycznych norm przy pracy z azbestem może być częściowe: firmy muszą zaktualizować oceny ryzyka dla milionów pracowników, ale brak nowych szkoleń i jednostek szkoleniowych komplikuje sprawę. Szacuje się, że dotyczy to ponad 50 tys. firm zatrudniających ok. 15 mln pracowników, narażonych na kontakt z azbestem w sektorach jak budownictwo, górnictwo czy gospodarowanie odpadami.
Dyrektywa UE a sprawa Polska
Dyrektywa UE 2023/2668 nowelizuje zasady ochrony pracowników przed narażeniem na azbest, zaostrzając wymogi oceny ryzyka, badań lekarskich, limitów ekspozycji i minimalnych standardów ochrony. Państwa mogą wprowadzać surowsze przepisy. W Polsce prace legislacyjne obejmują nowelizację rozporządzenia w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych, które ma wejść w życie 21 grudnia 2025 r. Rozporządzenie dodaje odnośnik: "Przepisy niniejszego rozporządzenia wdrażają postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2668 z dnia 22 listopada 2023 r. zmieniającej dyrektywę 2009/148/WE w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy (Dz. Urz. UE L 2023/2668 z 30.11.2023)." To podkreśla zgodność z UE, ale nie wprowadza wszystkich zmian – np. pracodawcy powinni zaktualizować oceny ryzyka do 21 grudnia 2025 r., co jest nierealnym terminem dla tysięcy firm.
Brak perspektyw na pełną ustawę oznacza, że wytyczne dyrektywy mogą być "martwe" bez wsparcia legislacyjnego. Nowe przepisy wymagają środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, dokumentowania prac oraz szkoleń – stare uprawnienia stracą ważność, a jednostek szkoleniowych jest za mało. Firmy bez procedur narażą się na kary prawne i finansowe. Termin 21 grudnia może być dotrzymany formalnie, ale praktyczne wdrożenie zajmie więcej czasu.
Konsekwencje dla właścicieli domów z azbestem
Dla właścicieli nieruchomości z azbestem zmiany nie wpływają bezpośrednio od razu, ale pośrednio komplikują usuwanie - firmy i gminy mogą wstrzymywać prace, czekając na jasne regulacje. Projekt ustawy przewiduje obowiązek zgłoszenia wyrobów azbestowych do Bazy Azbestowej i ich usunięcia do 31 grudnia 2032 r. Brak zgłoszenia grozi karami administracyjnymi od 500 do 1000 zł, z limitem 5000 zł rocznie; surowsze sankcje za nielegalne postępowanie z odpadami.
Azbest zakazany, ale wciąż truje
Azbest, zakazany w UE od lat 90., wciąż występuje w budynkach sprzed zakazu – dachy eternitowe, rury, izolacje. Wdychanie włókien powoduje pylicę azbestową, raka płuc i międzybłoniaka opłucnej, z utajeniem do 40 lat. Eliminacja źródeł to jedyna ochrona. W Polsce program usuwania trwa od 2009 r., usunięto ok. 20-30% zinwentaryzowanego azbestu, rocznie z 200 tys. obiektów. Szacuje się 7 mln ton do usunięcia w ok. 3 mln obiektów, w tym ok. 0,5 mln domów mieszkalnych. Finansowanie: 81 mln zł w 2024 r., 58-60 mln zł w 2025 r. z NFOŚiGW. NIK krytykuje tempo – pełne usunięcie może zająć 49 lat bez przyspieszenia.
Zobacz także: Dachy dwuspadowe z okapami i bez okapów
