Przyciągają wzrok estetyką, służą latami. Obrusy szyte w Polsce

Cichy towarzysz najważniejszych spotkań. Obrus - dlaczego jest ważny? 

To nie tylko kawałek materiału, który chroni stół przed zabrudzeniami. Od wieków obrus pełnił także rolę ozdobną, stanowiąc centrum spotkań — od codziennych posłów po wielkie święta. Choć tradycyjne nakrycia kojarzą się z wystawnymi bankietami, dziś znajdują zastosowanie zarówno w nowoczesnych, jak i rustykalnych wnętrzach.

Obrusy mogą być także manifestacją stylu, wyrażającą gust właścicieli i estetykę panującą we wnętrzu. Z tego względu wybór materiału, wzoru i producenta jest ważnym elementem aranżacyjnym. W Polsce, gdzie rzemiosło tekstylne ma stosunkowo bogatą historię, producenci oferują produkty dostosowane do współczesnych potrzeb, takie jak plamoodporne tkaniny czy ekologiczne materiały, które również pod względem stylistyki nie odbiegają od nowoczesnych trendów.

Tradycja polskiego rękodzieła. Hafty i wzory inspirowane folklorem

W Polsce haftowany obrus od pokoleń był symbolem gościnności i dostatku. Kwiaty, gwiazdy, ptaki czy drzewa życia wyhaftowane na białym lnie nie były tylko ozdobą – miały chronić domowników i przynosić szczęście. Dziś te same motywy wciąż zdobią polskie stoły, choć w dwóch wersjach: oryginalnym rękodziele i wiernych replikach maszynowych.

Najbardziej znane regionalne szkoły haftu na obrusach i serwetach:

• Kaszuby – siedem kolorów (niebieski, żółty, czerwony, zielony, czarny, pomarańczowy i granatowy), motywy tulipanów, konwalii, żonkili, palmeta i charakterystyczne „kółka kaszubskie”.
• Łowickie – jaskrawe, wielobarwne pasy z różami, pawimi oczami i kogutami. Kiedyś haftowane tylko na pasiaku, dziś często na białym tle.
• Kurpiowskie – delikatny haft biały lub écru, głównie gwiazdy, rozety i drobne listki. Bardzo subtelny i elegancki.
• Koniakowskie koronki – ażurowa koronka klockowa, najczęściej jako wstawki lub całe serwety. Od 2009 roku na liście UNESCO.
• Makowskie i podlaskie – haft płaski i richelieu w odcieniach błękitu, czerwieni i czerni, z motywami maków i chabrów.

Jeśli chcesz mieć w domu coś naprawdę unikatowego, warto zajrzeć do pracowni, które kontynuują wielopokoleniową tradycję.

Poznaj polskich producentów obrusów

Rodzima scena producentów obrusów jest różnorodna. Wciąż możemy znaleźć firmy specjalizujące się w tradycyjnych metodach szycia i haftowania, przy czym coraz większą popularność zdobywają także marki skupiające się na szyciu nowoczesnych modeli.

Oto kilka przykładów:

• Karina obrusów - producent specjalizujący się w obrusach plamoodpornych szytych na wymiar. Wykorzystuje tkaniny z powłoką teflonową lub hydrofobową, głównie mieszanki bawełny. Oferuje szeroki wybór rozmiarów i kształtów (prostokąt, koło, owal).

• Pracownia Haftów Arkadiusz - marka oferująca obrusy i serwety z ręcznym haftem w stylu kaszubskim, makowskim oraz mereżką i koronką koniakowską. Wykonane głównie z lnu i bawełny. Produkcja ma charakter rzemieślniczy, w małych seriach.
• Eurotex - katowica firma specjalizująca się w obrusach świątecznych, plamoodpornych i gipiurowych. W asortymencie posiada zarówno serie gotowe, jak i oferuje szycie na wymiar. Wykorzystuje tkaniny z powłoką ochronną i wykończenie dekoracyjne.
• Dobra Pościel - pracownia szyjąca dwustronne obrusy gładkie i z nadrukami. Do produkcji wykorzystuje mieszanki bawełny. Posiada duży wybór gotowych produktów oraz usługę szycia na wymiar.

• Aksel-Bis - firma z ponad 25-letnim doświadczeniem. Produkuje obrusy na wymiar z bezszwowym wykończeniem, w tym modele wodoodporne i z bawełny merceryzowanej. Obsługuje zarówno osoby prywatne, jak i firmy hotelowe i gastronomiczne.
• Rosberry Home - producent haftowanych i szytych na wymiar obrusów Do produkcji wykorzystuje m.in. włoskie, hiszpańskie oraz belgijskie naturalne tkaniny wysokiej jakości. Posiada w ofercie bieżniki, serwety i podkładki, w tym sezonowe kolekcje. Istnieje możliwość tworzenia zestawów stołowych.

• So linen! - marka skupiona wyłącznie na jednym materiale. Oferuje obrusy z lnu w naturalnych odcieniach. Produkt polski, bez powłok syntetycznych.

Polecamy: Świąteczna bielizna stołowa. Jak wybrać idealny obrus na Boże Narodzenie?

Jaki materiał na obrusy będzie jednocześnie stylowy i praktyczny?

Wybór materiału obrusów jest kluczowy, ponieważ wpływa nie tylko na estetykę, ale tajże na funkcjonalność. Najczęściej polecane tkaniny to te naturalne, które wyróżniają się trwałością i efektownym wyglądem. Wiele osób decyduje się także na tańsze modele syntetyczne.

Oto przegląd najczęściej wybieranych materiałów:

• Len - materiał naturalny charakteryzujący się naturalną strukturą, która nada wnętrzu rustykalnego charakteru. Jest odporny na wysoką temperaturę. Jego największą wadą jest podatność na gniecenie, dlatego często wykorzystuje się jego wersje z domieszką poliestru, aby zmniejszyć gniotliwość.
• Bawełna - miękka w dotyku i stosunkowo łatwa w pielęgnacji. Często mieszana z innymi włóknami dla zwiększenia trwałości. Jej wersje merceryzowane oferują z kolei połysk i wyższą odporność na zużycie.
• Poliester - tania tkanina syntetyczna, stosunkowo odporna na plamy i zagniecenia. Może się elektryzować, co jest wadą w pomieszczeniach z suchym powietrzem. Często stosowany z powłoką teflonową dla plamoodporności.
• Wiskoza - materiał sztuczny (włókno celulozowe), imitujące naturalne włókna, jak jedwab - śliska, połyskliwa i przyjemna w dotyku. Odporna na gniecenie, ale mniej trwała pod kątem wilgoci.

Jak dbać o obrusy by służyły przez lata?

W polskich domach obrus wciąż jest ważnym elementem wystroju — to często także rodzinna pamiątka związana np. tradycyjnym rytuałem świątecznym. Szkoda byłoby, gdyby po praniu lub podczas niewłaściwego użytkowania stracił kolor czy pokrył się nieusuwalnym plamami. Na szczęście wystarczy przestrzegać kilku ważnych zasady, aby zarówno wiekowy egzemplarz po babci, jak i nowo zakupiony obrus wyglądały dobrze nawet podczas ich częstej eksploatacji. 

Nowy nabytek zawsze warto wyprać przed pierwszym nakryciem stołu — usuwa się wtedy fabryczna apretura, która może przyciągać kurz i brud. Gdy już coś się nam wyleje (a prędzej czy później tak się stanie), należy reagować od razu — użyć czystej, wilgotnej ściereczki i delikatnie osuszać plamę, bez gwałtownego tarcia tkaniny. Im szybciej zajmiemy się problemem, tym większa szansa, że po plamie nie zostanie śladu.

Co do kwestii prania — len i bawełnę należy traktować łagodnie: wybrać delikatny program z temperaturą 30-40°C, bez stosowania zmiękczaczy. Tkaniny z domieszką poliestru oraz te plamoodporne można prać w 60°C, ale należy pamiętać, aby również w ich przypadku nie stosować dużej ilości chemii. 

Skupiając się natomiast na prasowaniu. Len najlepiej układa się, gdy prasujemy go jeszcze w wersji lekkowilgotnej, od lewej strony. Bawełna z kolei preferuje prasowanie „na sucho” lub w wersji z parą. Natomiast współczesne wodoodporne tkaniny często po prostu nie wymagają ten czynności, wystarczy nie pognieść ich zbytnio podczas suszenia.

Zobacz także: Gdzie kupić najpiękniejsze obrusy świąteczne? Przegląd sieciówek