Spis treści
Kuhglocke - dzwonki pasterskie
Alpejskie dzwonki pasterskie są od wieków wykorzystywane w hodowli bydła i należą do symboli całego tego górskiego obszaru, łącząc funkcje praktyczne z bogatą symboliką kulturową. Są różnej wielkości i wykonują je rzemieślnicy z mosiądzu, brązu, miedzi czy żelaza, dzwonki produkowane są metodą kucia.
Współczesne użycie Kuhglocke silnie wiąże się z sezonowymi tradycjami, takimi jak Almauftrieb (wiosenne wyruszenie na pastwiska) i Almabtrieb (jesienne sprowadzanie bydła do dolin). Almabtrieb, odbywający się zazwyczaj we wrześniu lub październiku
Do głównych elementów obchodów należy ozdabianie bydła dzwonkami różnych rozmiarów i typów, co podkreśla hierarchię w stadzie i dodaje rytualnego blasku. Przewodząca krowa, zwana Kranzkuh, nosi imponujący wieniec z alpejskich roślin uzupełniony krzyżem, dekoracjami i dużymi dzwonkami dla ochrony przed złymi siłami. Dorosłe bydło otrzymuje lżejsze, kute dzwonki nazywane Trycheln z blachy, najmniejsze dzwonki przypina się cielętom. W niektórych regionach, jak Chiemgauer Alpen specjalne na te okazje przygotowane są ciężkie zestawy dzwonków, ważące do 7 kg.
Świąteczne rytuały z dzwonkami w krajach alpejskich
W okresie Bożego Narodzenia w regionie alpejskim dzwonki pasterskie zyskują szczególne rytualne znaczenie. W Austrii w Salzkammergut praktykowane jest Berigln – dzieci w przebraniach wędrują 5 stycznia z dzwonkami pasterskimi, dzwoniąc, aby odpędzić duchy i sprawdzić czystość domów. Glöckelnächte to zwyczaj, w którym grupy młodych ludzi wędrują z dzwonkami, śpiewając i błogosławiąc domy. Podobnie Klöckeln to procesje urządzane z dzwonkami i piosenkami na Nowy Rok. Dzwonki pojawiają się w Perchtenlaufen, paradach z maskami i hałasem. W Szwajcarii, np. w Lötschental urządzane są zimowe festiwale (np. Tschäggättä) obejmują głośne dzwonienie, by przyspieszyć wiosnę i odpędzić zimę – choć nie łączą się ściśle z tradycjami bożonarodzeniowymi, są elementami dawnych pasterskich tradycji.
Dzwonki pasterskie z Podhala
W Polsce tradycyjne dzwonki pasterskie wytwarzane są w zakładzie kowalskim w Czerwiennem na Podhalu. Wyrobem zajmuje się Jan Stopka Król – to już trzecie pokolenie dzwonkarzy podhalańskich. „Dziadek był dobrym kowalem, ojciec też, ale ja jestem najlepszy. Im się udało na dziesięć dzwonków zrobić jeden albo dwa dobre a mnie, jaki wymyślę taki mi wyjdzie. Udaje się 10 na 10 dzwonków".
Z jego pracowni pochodzi 10 rodzajów dzwonków pasterskich ręcznie robionych od najmniejszych dla jagniątek po duże dla przewodników stada. To ciężka i żmudna praca, a wszystkie jej etapy nie mają mechanicznego wspomagania. W ciągu roboczego dnia powstaje zaledwie kilka tych rzemieślniczych dzieł sztuki. Dodatkowo każdy musi mieć czysty dźwięk, co wymaga wnikliwej obróbki. W rezultacie taki dzwonek kosztuje 200 i więcej złotych.
Dzwonki, a także parzenice i inne wyroby wytwarza też pracownia ludwisarska Pawła Kulawiaka z Odrowąża.
W sklepach pamiątkarskich na Podhalu są oczywiście dzwoneczki fabryczne i o wiele tańsze, ale to nie to samo.
Zawieś dzwonek w ogrodzie lub domu
Dzwonki to charakterystyczny element wystroju bożonarodzeniowego. Najczęściej są elementem dekoracji świątecznych stroików czy wieńców. Piękne, ręcznie robione dzwonki pasterskie zawieszone na skóranym pasie lub rzemieniu mogą być samodzielną dekoracją. Mosiężny dzwonek o głębokim tonie będzie doskonale pasował na taras czy przy wejściu do domu. Uzupełni tradycyjne świąteczne ozdoby i choinkę.
Zawieszanie dzwonków pasterskich w ogrodach czy mieszkaniach to nie tylko dekoracja, ale echo dawnych wierzeń w ich ochronną moc. Tradycyjnie dzwonki miały chronić przed demonami, a dziś służą jako rustykalne ozdoby dodają uroku. Ich delikatny dźwięk na wietrze relaksuje. To w pewnym sensie komercjalizacja tradycji, ale jakże piękna.
źródło: www.verenaleuze.de, www.unsere-almen.at, Wikipedia, ethnomuseum.pl
Zobacz także: Zewnętrzne dekoracje okien na Boże Narodzenie – galeria zdjęć
