Dlaczego wybór projektu domu energooszczędnego jest dużym wyzwaniem?
Projekt domu energooszczędnego powinien zaproponować taką formę domu, która zapobiegnie ucieczce ciepła. Jest to efekt połączenia tradycyjnej, prostej bryły budynku oraz właściwego usytuowania pomieszczeń wobec stron świata. Ważne są też warunki geograficzne okolicy i otaczająca dom zieleń
Autor: archiwum muratordom
Dom w otwartej przestrzeni wymaga zaplanowania zieleni osłaniającej go przed wiatrem, a zarazem niezacieniającej wnętrz. Takie warunki spełniają grupy niewysokich zimozielonych roślin
Mimo że zwykle nie mamy zbyt dużej swobody w wyborze terenu, warto wybierać działkę pozwalającą wykorzystać jej warunki przyrodnicze na rzecz ciepła w domu.
Odpowiednie usytowanie domu energooszczędnego to podstawa
Przy wyborze projektu domu - szczególnie energooszczędnego - należy pamiętać o kilka ważnych zasadach. Jakich? Przede wszystkim o tym, żeby słońce ogrzewało dom, trzeba go usytuować tak, by promienie słońca jak najdłużej padały na jak największą jego część. Dlatego najlepiej, gdy elewacja o największej powierzchni znajduje się od strony południowej, a od strony północnej jest jak najmniejsza. Można to osiągnąć na przykład przez wybudowanie domu z jednospadowym dachem (ze spadkiem w kierunku północnym) lub, jeśli budynek jest usytuowany na stoku wzgórza, przez częściowe zagłębienie w gruncie ściany północnej. Oczywiście nie na każdej działce możliwe jest wybudowanie domu dokładnie na osi północ-południe. Odchylenie o +/– 15° nie wpływa jeszcze zauważalnie na ilość energii słonecznej dostarczanej do domu.
W polskich warunkach największe odchylenie od osi N-S, przy którym napromieniowanie słoneczne jest jeszcze korzystne, wynosi 20° w kierunku wschodnim i 35° na zachód.
Autor: archiwum muratordom
Dom w otwartej przestrzeni wymaga zaplanowania zieleni osłaniającej go przed wiatrem, a zarazem niezacieniającej wnętrz. Takie warunki spełniają grupy niewysokich zimozielonych roślin
Dom energooszczędny, czyli architektura ciepła
Mniejsze straty ciepła zapewnia zwarta bryła domu. Ciepło przenika przez przegrody zewnętrzne domu – ściany, dach, podłogę, okna i drzwi. Im mniejsza powierzchnia tych przegród, tym mniejsze straty. Dlatego warto wybudować dom o takim kształcie, by stosunek przegród zewnętrznych do jego kubatury (A/V) był jak najmniejszy – najlepiej, jeśli kształt bryły zbliżony jest do sześcianu, a dach jest dwuspadowy, a jeszcze lepiej jednospadowy, czyli pulpitowy.
Na zapotrzebowanie na ciepło wpływa też wysokość pomieszczeń. Lepiej, by kondygnacje były jak najniższe, wysoki dwukondygnacyjny salon zwiększy koszty ogrzewania. Z punktu widzenia energooszczędności korzystne są domy piętrowe i z poddaszem użytkowym, za ogrzewanie domu parterowego o tej samej powierzchni zapłacimy więcej.
Projekt domu energooszczędnego, który zaprasza słońce
Współczesne standardy mieszkaniowe nie ułatwiają ochrony cieplnej. Modna jest wysoka przestrzeń, duże przeszklenia. Na szczęście dzięki nowoczesnym technologiom nie musimy narzucać sobie ograniczeń w wysokości pomieszczeń i wielkości okien. Współczesne okna lepiej chronią przed ucieczką ciepła niż dawne, nie oznacza to jednak, że można je stosować bez ograniczeń – nawet przez najnowocześniejsze przenika więcej ciepła niż przez ściany. Dlatego duże przeszklenia należy umieszczać od tej strony domu, z której najdłużejświeci słońce, czyli od południa.
Od wschodu i zachodu zyski ciepła od nasłonecznienia nie są już tak duże, bo słońce rano i wieczorem jest niżej nad horyzontem – w ogólnym bilansie zyski mogą jedynie pokrywać straty ciepła wynikające z zastosowania okien. Najlepiej, żeby na elewacji północnej okien nie było w ogóle, bo tu na zyski od nasłonecznienia nie można liczyć. Aby ciepło docierało do domu przez okna, nie mogą one być zacienione szerokimi okapami dachu. Zaglądające przez okna słońce, pożądane zimą, latem będzie jednak nie do zniesienia – trzeba je wtedy zasłaniać markizami lub roletami.
Przy planowaniu położenia domu warto też zwrócić uwagę na budynki ustawione w pobliżu lub wysokie drzewa. Najlepiej, jeśli osłaniają go przed wiatrami, natomiast nie powinny zacieniać okien.
Jeśli balkon w domu energooszczędnym, to jaki?
W domach energooszczędnych unika się balkonów, których płyta jest połączona ze stropem. Gdy płyta balkonu jest nieocieplona (zwykle nikt o tym nie pamięta), straty ciepła są tak duże jak w przypadku braku ocieplenia kilku metrów kwadratowych ściany zewnętrznej. Dlatego jeżeli dom musi mieć balkon, to lepiej, aby był on dostawiony na własnej konstrukcji. Można też połączyć płytę balkonu ze stropem za pomocą specjalnych łączników umożliwiających zastosowanie między nimi warstwy izolacji, ale i w tym wypadku pewna ilość ciepła będzie uciekała na zewnątrz.
Energooszczędność to gra w ciepło-zimno
Otwarte wnętrza, bez podziałów na pomieszczenia, sprzyjają równomiernemu rozprowadzaniu ciepła. Gdy wnętrze będzie podzielone, temperatura będzie zróżnicowana i powstanie ryzyko przegrzewania nasłonecznionej strefy południowej przy jednoczesnej konieczności dogrzewania północnej. By mniej płacić za ogrzewanie, warto zastosować kilka zasad:
- Strefowanie – w budynku powinny być wydzielone trzy strefy, w których temperatura wynosić będzie: w pierwszej 16°C i mniej, w drugiej od 18 do 20°C, a w trzeciej od 20 do 22°C.
- Grupowanie – pomieszczenia o tej samej wymaganej temperaturze powinny ze sobą sąsiadować – znajdować się obok siebie albo jedno nad drugim.
- Orientacja – usytuowanie pomieszczeń względem stron świata powinno umożliwiać wnikanie do nich promieni słonecznych, tak aby w czasie korzystania z nich słońce pomagało utrzymywać odpowiedni komfort cieplny.
- Buforowanie – od strony północnej, a także od strony nawietrznej powinny się znaleźć pomieszczenia niewymagające ogrzewania, takie jak garaż, kotłownia, schowki i skład opału. Będzie to strefa buforowa chroniąca pozostałe pomieszczenia przed szybkim wychłodzeniem. Można do niej dołączyć także kuchnię i pralnię, ponieważ występują w nich stosunkowo duże zyski ciepła.
Ciepły dom to dom energooszczędny
Wyznacznikiem energooszczędności jest wskaźnik sezonowego zapotrzebowania na ciepło E informujący, ile energii potrzeba do ogrzewania domu przez rok. Dla standardowo ocieplonych współcześnie budowanych domów wynosi on około 120 kWh/m² na rok, za energooszczędne uważa się te, które mają wskaźnik 60-70 kWh/m². Powstają też domy o wskaźniku E mniejszym niż 20 kWh/m² na rok – domy pasywne, ale koszt ich budowy jest bardzo wysoki. Wybierając projekt domu, najlepiej sięgnąć po taki, który spełnia kryteria energooszczędności. Można je znaleźć również wśród gotowych projektów domów .
