Zmiany w spadkach: zapis windykacyjny umożliwia przekazanie w spadku konkretnej rzeczy

Być może wiele osób to zdziwi, ale do października 2011 r. spadkodawca mógł podzielić majątek między spadkobierców, jedynie określając ich udziały. Zmiany w spadkach, a konkretnie zapis windykacyjny, dają mu możliwość obdarowania wybranej osoby wskazanym przedmiotem. Pod pewnymi jednak warunkami.

Co to jest zapis windykacyjny?

Zapis windykacyjny to rozwiązanie bliższe wyobrażeniu większości osób o tym, jak sporządza się testament. Znowelizowane przepisy Kodeksu cywilnego, które wprowadziły nowy typ rozporządzania majątkiem na wypadek śmierci, obowiązują od 23 października 2011 r.

Zapis windykacyjny różni się od zapisu, jaki funkcjonował w polskim prawie cywilnym przed nowelizacją Kodeksu cywilnego i funkcjonuje zresztą nadal.

Dotychczasowy zapis – zwany teraz zapisem zwykłym – polega na tym, że spadkodawca może w testamencie zobowiązać spadkobiercę testamentowego lub ustawowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby. Przy zapisie zwykłym dopiero spadkobierca może wykonać świadczenie majątkowe na rzecz osoby wymienionej w testamencie jako zapisobierca.

Przy zapisie windykacyjnym nikt nie „pośredniczy” w przekazaniu majątku, a wskazany przedmiot majątkowy przechodzi od razu na własność zapisobiercy z chwilą śmierci spadkodawcy (pod warunkiem że zapisobierca nie odrzuci zapisu w odpowiednim czasie – wówczas przedmiot ten pozostaje w masie spadkowej).

Co może być przedmiotem zapisu windykacyjnego?

Przedmiotem zapisu windykacyjnego mogą być wyłącznie:

• rzecz oznaczona co do tożsamości, czyli na przykład konkretny samochód, obraz, egzemplarz biżuterii, mieszkanie, działka;
• zbywalne prawo majątkowe, na przykład autorskie prawa majątkowe do jakiegoś utworu albo wierzytelność;
• przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne;
• ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności, na przykład prawa korzystania z domu lub mieszkania.

Jak sporządzić zapis windykacyjny i ile to kosztuje?

Polskie prawo przewiduje różne formy testamentów, jednak aby dokonać zapisu windykacyjnego, konieczne jest sporządzenie ostatniej woli w formie aktu notarialnego. Takich wymogów nie ma przy zapisie zwykłym, który może być zamieszczony na przykład we własnoręcznie napisanym testamencie.

W treści testamentu notarialnego musi być wskazana osoba uprawniona do zapisu windykacyjnego (zapisobierca) oraz dokładnie wskazany przedmiot zapisu. Opłata za sporządzenie testamentu zawierającego zapis wynosi 150 zł (po doliczeniu VAT w wysokości 23% koszt testamentu to 184,50 zł).

Poza tym trzeba zapłacić 6 zł za każdą stronę wypisu z aktu (7,38 zł po doliczeniu VAT).