Czy przysługuje mi zwrot VAT za materiały budowlane?

Czy zwrot różnicy VAT przysługuje w sytuacji, gdy materiały budowlane zostały zakupione na budowę budynku gospodarczego, przekształconego później na mieszkalny?

W 2006 r. rozpocząłem budowę budynku gospodarczego i kupiłem materiały budowlane. Później zmieniłem sposób użytkowania tego budynku na mieszkalny, uzyskując odpowiednią zgodę urzędu. W tym roku wystąpiłem do urzędu skarbowego o zwrot różnicy VAT, lecz uzyskałem odpowiedź, że mi się on nie należy, gdyż materiały zostały zakupione na budynek gospodarczy (przed dokonaniem zmiany sposobu użytkowania). Czy fiskus ma rację?

Odpowiedź:
Ponieważ w opisanej sytuacji został wybudowany budynek, który zaspokaja potrzeby mieszkaniowe inwestora (po zmianie sposobu użytkowania budynku), powinien on otrzymać zwrot VAT.

Ważne, że mieszkalny...

Zgodnie z art. 2 ustawy z 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym, ilekroć w ustawie jest mowa o budynku mieszkalnym – rozumie się przez to budynek lub jego część służące zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych. A o tym, czy budynek zaspokaja takie potrzeby, można mówić dopiero po ukończeniu budowy. Decydująca jest funkcja budynku w dniu zakończenia budowy.

W myśl art. 3 ustawy osoba fizyczna ma prawo do zwrotu części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych w związku z budową budynku mieszkalnego. Jeżeli w trakcie budowy zmieniono pierwotne przeznaczenie budynku, to w mojej ocenie dla zwrotu VAT znaczenie ma wyłącznie jego ostateczna funkcja – zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, nawet jeśli w dniu zakupu materiałów budowlanych budynek formalnie miał inny status.

Pomocny może być tu wyrok WSA w Warszawie z 21 lutego 2007 r. (sygn. akt VIII SA/Wa 87/07) i utrzymujący go w mocy wyrok NSA z 8 lipca 2008 r. (I FSK 808/07) dotyczący interpretacji podatkowej w sprawie zwrotu VAT w związku z budową budynku letniskowego. Podatnik twierdził, że dom zaspokaja podstawowe potrzeby mieszkaniowe jego i jego rodziny. Organy podatkowe odmówiły jednak zwrotu VAT, ponieważ podatnik miał inne mieszkanie, i uznały, że zaspokaja on potrzeby mieszkaniowe w miejscu stałego zameldowania. WSA, uchylając rozstrzygnięcie organów podatkowych, wskazał, iż naruszono prawo, „podejmując decyzję tylko w oparciu o własne, niczym nieuzasadnione przekonanie organu, że skarżąca ma zaspokojone potrzeby mieszkaniowe w miejscu zameldowania, pomijając prawoprzedstawiony przez skarżącą stan faktyczny”­. Od wyroku WSA złożył skargę kasacyjną dyrektor izby skarbowej, ale NSA ją oddalił.

...i wybudowany na podstawie pozwolenia

Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy o zwrocie VAT osoba występująca o taki zwrot powinna dysponować pozwoleniem na budowę w przypadku inwestycji, dla której zgodnie z Prawem budowlanym jest to wymagane. Nigdzie w ustawie nie ma mowy o tym, że musi to być pozwolenie na budowę budynku mieszkalnego, i to w rozumieniu innych ustaw niż ustawa o zwrocie VAT. Można więc wybudować inny budynek niż mieszkalny (w sensie formalnym) i wystąpić o zwrot, pod warunkiem że wykaże się, iż faktycznie służy on zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych (jeśli oczywiście nie sprzeciwiają się temu inne przepisy, na przykład Prawa budowlanego).

W podobnej sprawie zapadł wyrok WSA w Białymstoku (z 8 maja 2008 r., sygn. akt I SA/Bk 31/08). Inwestor rozpoczął budowę budynku gospodarczo-garażowego, a w trakcie inwestycji uzyskał zmianę pozwolenia na budowę w zakresie zmiany zamierzonego sposobu użytkowania na budynek mieszkalny jednorodzinny. WSA, rozstrzygając spór, stwierdził, że: „kopię pozwolenia na budowę należy załączyć do wniosku o zwrot części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych w związku z budową budynku mieszkalnego lub jego części – art. 5 ust. 5 pkt 1 tejże ustawy. (...) Skoro kopię pozwolenia na budowę należy dołączyć do wniosku o zwrot, inwestor musi nim dysponować w momencie jego składania, nie jest natomiast konieczne posiadanie pozwolenia w czasie ponoszenia wydatków. W ocenie Sądu należy przyjąć, iż pozwolenie na budowę musi dotyczyć budynku mieszkalnego”. W tej sprawie inwestor nie dołączył pozwolenia na budowę budynku mieszkalnego do złożonego wniosku, dlatego WSA oddalił jego skargę. Jednak warto pamiętać o wyrażonym przez sąd poglądzie, który może być przydatny w innych sporach.

Uwaga! Jeżeli inwestor jest w stanie wykazać, że budynek został wybudowany po uzyskaniu pozwolenia na budowę i służy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych (co potwierdzi pozwolenie na takie właśnie użytkowanie obiektu), nie ma podstaw prawnych do odmowy zwrotu VAT.