Zioła nie ustępują urodą roślinom ozdobnym. Mają ładny pokrój i intensywnie zabarwione liście, które u wielu odmian mogą być złote, purpurowe lub seledynowe. Często liście są dwubarwne albo pstre. To sprawia, że zioła tworzą interesujący element kolorystyczny na rabacie. Poza tym nie są trudne w uprawie i zazwyczaj łatwo się rozrastają.
Jakie stanowisko w ogrodzie dla ziół?
Dużo słońca - jest to warunek, który trzeba spełnić, żeby zioła dobrze rosły i miały aromatyczne liście. Wiele z nich pochodzi z rejonu basenu Morza Śródziemnego, gdzie zimy są łagodne, a lata gorące. Taki klimat odpowiada między innymi ziołom wieloletnim, takim jak: bylica estragon (zwanej po prostu estragonem), cząber górski, hyzop lekarski, koper włoski, lawenda wąskolistna, lebiodka pospolita, czyli oregano (które dziko rośnie również w Polsce), tymianek właściwy i szałwia lekarska, a także ziołom jednorocznym: bazylii pospolitej, czarnuszce siewnej, cząbrowi ogrodowemu, kolendrze siewnej, kozieradce pospolitej i majerankowi ogrodowemu. Miejsce, w którym posadzimy te zioła, powinno być słoneczne, zaciszne i osłonięte od wiatru. Jedynie arcydzięgiel litwor, chrzan pospolity, lubczyk ogrodowy, melisa lekarska, mięta pieprzowa i wonna oraz szczypiorek dobrze się czują także w półcieniu.
Jak przygotować ziemię do uprawy ziół w ogrodzie?
Choć zioła najlepiej rosną w lekkiej i próchnicznej ziemi, poradzą sobie także w gorszym podłożu – niektóre można uprawiać nawet w piaszczystym i niezbyt wilgotnym, w którym inne rośliny marnieją (w takim miejscu sprawdzą się hyzop, lebiodka, macierzanka i tymianek). Większość z ziół świetnie się czuje w wapiennej glebie, natomiast nie lubi kwaśnej. Dlatego przed ich posadzeniem powinniśmy zbadać odczyn podłoża i jeśli się okaże, że jego pH jest poniżej 6 – zwapnować glebę dolomitem lub kredą. Następnie warto ją użyźnić kompostem. Rozkładamy go 3-5-centymetrową warstwą i lekko mieszamy z rodzimym gruntem.
Nieco więcej kłopotu sprawia uprawa ziół w ziemi gliniastej. Jest ona nazywana zimną, ponieważ wiosną długo się nagrzewa i późno rusza w niej wegetacja, co nie sprzyja wzrostowi ziół. Zwykle jest też dla nich zbyt ciężka i wilgotna. Posadzone w niej rośliny łatwo przemarzają, ich korzenie gniją i po pewnym czasie zamierają. Takie podłoże możemy rozluźnić, dodając grubego piasku (rozkładamy na powierzchni gleby jego warstwę grubości 3-5 cm i dokładnie mieszamy z nią na głębokość szpadla) i kompostu (sypiemy warstwę 3-5 cm i też mieszamy). Jednak lepiej zrobić podwyższone rabaty, które szybko obsychają i nie gromadzi się w nich woda. Umacniamy je kamiennym murkiem lub ścianką z desek wysokości około 30 cm, na dnie kładziemy 5-centymetrową warstwę drenażu ze żwiru i uzupełniamy żyzną, przepuszczalną glebą .W tak przygotowanym miejscu sadzimy zioła.
Zobacz galerię zdjęć: Zioła w przydomowym ogrodzie
Jak pielęgnować zioła w ogrodzie?
- Podlewanie ziół. Większość ziół śródziemnomorskich jest odporna na brak wody. Tuż po posadzeniu, zanim przekorzenią się w nowym miejscu, trzeba je co prawda regularnie podlewać, ale później nawadniamy je sporadycznie, tylko w czasie przedłużającej się suszy. Więcej wody potrzebują bazylia, lubczyk, melisa, mięta i szczypiorek.
- Nawożenie ziół. Co roku wiosną warto zasilić zioła niewielką ilością kompostu – wystarczy 2-centymetrowa warstwa nawozu, którą rozkładamy wokół roślin. Można też zastosować gotowe nawozy naturalne sporządzone na bazie wermikompostu. Po rozcieńczeniu wodą podlewa się nimi rośliny. Lepiej natomiast zrezygnować z nawozów mineralnych. Powodują one, że rośliny intensywniej rosną, ale są mniej wartościowe, ponieważ zawierają mniej cennych substancji takich jak olejki eteryczne, witaminy czy sole mineralne.
- Zimowanie ziół. Zioła, które pochodzą z cieplejszych rejonów, w naszym klimacie mogą przemarzać. Do najbardziej wrażliwych należą: lawenda francuska, rozmaryn, a także kocanki włoskie, które na zimę najlepiej przenieść do chłodnego i widnego pomieszczenia.Inne, na przykład niektóre odmiany tymianku i macierzanki, szałwie oraz lawendy wąskolistne, wystarczy jesienią po pierwszych przymrozkach przykryć stroiszem, czyli świerkowymi gałęziami.
Przeczytaj też: Jakie zioła zimują w ogrodzie? Oto najlepsze gatunki odporne na mróz!
Autor: EyeEm Mobile GmbH/ Getty Images
Czy zioła trzeba przycinać?
Krzewinki takie jak bylica boże drzewko, hyzop, lawenda czy szałwia muszą być co roku przycinane, bo wtedy tworzą gęste, kuliste korony. W przeciwnym razie rośliny stają się rozpierzchłe i tracą ładny pokrój. Formuje się je wiosną, skracając młode, niezdrewniałe pędy na wysokości 25-30 cm. Przycięcie roślin zbyt nisko, czyli w miejscu, gdzie tkanki są już zdrewniałe, może spowodować, że nie wypuszczą nowych pędów i uschną.
Uprawa ziół w pojemnikach
Zioła można uprawiać w donicach na tarasie. Powinny one mieć otwory w dnie. Jako pierwszą układamy warstwę drenującą ze żwiru lub z keramzytu, która odprowadzi nadmiar wody – to zapobiegnie gniciu korzeni. Następnie wypełniamy pojemniki podłożem do ziół (można kupić gotowe) lub ziemią uniwersalną i sadzimy rośliny.Na zimę najlepiej przenieść je do chłodnego i widnego pomieszczenia. Przez ten czas trzeba pilnować, żeby ziemia w pojemnikach nie przeschła, ale nie należy też nadmiernie podlewać roślin, bo zaczną chorować.Inny sposób przechowania roślin do wiosny to zadołowanie ich (czyli zakopanie razem z pojemnikami) w ogrodzie. W następnym sezonie będzie je można ponownie posadzić na tarasie.
Przeczytaj też: Skrzynka na zioła. Jak zrobić skrzynkę do uprawy ziół - instrukcja krok po kroku
Robimy zapasy z ziół na zimę
- Zbieramy zioła. Zrywamy lub obcinamy nożyczkami najmłodsze części roślin. Najlepiej robić to przed południem, kiedy liście obeschną z nocnej rosy, ale są jeszcze jędrne. Później pod wpływem słońca część olejków eterycznych ulatnia się do atmosfery i liście są mniej aromatyczne.
- Suszymy zioła. Nie myjemy roślin, lecz od razu wiążemy je w niewielkie pęczki i wieszamy w suchym, przewiewnym i zacienionym miejscu. Możemy też luźno ułożyć ścięte liście w wiklinowych koszach, które także ustawiamy z przewiewnym i osłoniętym od słońca miejscu.
- Przechowujemy zioła. Susz przekładamy do szczelnych, najlepiej szklanych pojemników, które ustawiamy w szafkach (musi być sucho i ciemno). Możemy też przechowywać zioła w papierowych torebkach, ale wtedy szybciej tracą aromat. Powinno się je wykorzystać w ciągu roku.
