Z instalacją centralnego odkurzania - czysto i wygodnie
Centralne odkurzanie nie jest niezbędnym elementem wyposażenia, ale ten, kto je zamontuje podczas budowy lub remontu domu, na pewno nie będzie żałował. Warto poznać zalety odkurzacza, bo najlepszy etap na instalację to budowa. A potem - wiele pożytecznych akcesoriów do wykorzystania!
Autor: THINKSTOCK/FLASH PRESS MEDIA
Człowiek stale poszukuje sposobów na ułatwienie sobie rozmaitych domowych obowiązków. Jednym z takich udogodnień jest centralne odkurzanie
Co zyska? Możliwość bardziej dokładnego i wygodniejszego sprzątania, estetykę i mniej hałasu w domu. Korpus odkurzacza centralnego instaluje się w pomieszczeniu gospodarczym, piwnicy lub garażu, a więc z dala od pomieszczeń mieszkalnych. Nie trzeba go przesuwać z miejsca na miejsce podczas odkurzania. Nie ciągnie się za sobą kabla do zasilania, nie wydmuchuje do sprzątanych wnętrz przefiltrowanego przezeń powietrza i nie trzeba zbyt często opróżniać pojemnika na kurz. Ale nic za darmo – w porównaniu z tradycyjnym odkurzaczem koszt centralnego jest wyższy.
Centralne odkurzanie - więcej niż urządzenie
Centralne odkurzanie to nie zwykły odkurzacz, lecz cały system, w którego skład wchodzą:
- jednostka centralna zamontowana na stałe w wybranym miejscu domu, wytwarzająca podciśnienie w całej instalacji;
- sieć rur z tworzywa ukrytych w ścianach i/lub podłodze, łączących jednostkę centralną z gniazdami ssącymi;
- gniazda ssące zamocowane na stałe w wybranych pomieszczeniach i rozplanowane w taki sposób, aby umożliwiały odkurzanie całego domu;
- akcesoria do sprzątania, czyli wąż ssący oraz szczotki i ssawki o różnym przeznaczeniu.
Instalację warto zaprojektować i wykonać na wczesnym etapie budowy domu, koniecznie przed rozpoczęciem prac wykończeniowych. Można ją rozprowadzić także w istniejącym domu, ale ze względuna konieczność ukrycia przewodów jest to dość kłopotliwe i bardziej kosztowne.
Jednostka centralna – jedno- lub dwuczęściowa
Jej zadaniem jest wytwarzanie podciśnienia w instalacji oraz oczyszczanie, a następnie wydmuchiwanie na zewnątrz domu powietrza zasysanego podczas sprzątania. W jej skład wchodzą silnik, separator zanieczyszczeń i zbiornik na kurz.
Wszystkie elementy mogą być w jednej obudowie, nazywanej kompaktową jednostką centralną, lub w dwóch – w jednej silnik, w drugiej separator i pojemnik na kurz – i wtedy mamy do czynienia z jednostką centralną typu split. Obie części mogą być zamontowane z dala od siebie.
Jednostkę centralną umieszcza się zwykle w pomieszczeniu gospodarczym, garażu, piwnicy, najlepiej z dala od pomieszczeń mieszkalnych, wtedy odgłosy jej pracy są słabiej słyszalne. Aby większe i cięższe zanieczyszczenia trafiały do niej bez trudu, powinna wisieć w najniższym punkcie instalacji. W pobliżu musi się znajdować gniazdo elektryczne do zasilania odkurzacza. Jednostki typu split mają zwykle cykloniczne separatory zanieczyszczeń, natomiast w kompaktowych są stosowane różne metody filtracji – poczynając od papierowych (jednorazowych) i tkaninowych (wielokrotnego użytku) worków podobnych do tych w przenośnych odkurzaczach, aż po wykorzystujące siłę odśrodkowąseparatory cykloniczne. Odkurzacz z separatorem cyklonicznym pracuje z jednakową efektywnością niezależnie od stopnia napełnienia separatora, sprawność odkurzaczy z workami spada w miarę napełniania się ich kurzem.
W niektórych modelach odkurzaczy z separatorami cyklonicznymi montuje się dodatkowo filtry (papierowe, piankowe lub elektrostatyczne) w celu poprawienia skuteczności oczyszczania. Jeszcze innym sposobem filtracji jest tak zwany samooczyszczający się worek odwrócony. Po wyłączeniu silnika odkurzacza opada on na zbiornik znajdujący się poniżej i w ten sposób sam oczyszcza się z wypełniającego go kurzu. Jednak i ten worek trzeba co pewien czas dokładnie wytrzepać, aby pozostające w nim resztki kurzu nie zmniejszały efektywności odkurzania.
Uwaga na błędy
Popełniane podczas montażu i eksploatacji centralnego odkurzania polegają zwykle na użyciu nieodpowiednich rur (na przykład zwykłych kanalizacyjnych o zbyt słabej charakterystyce przepływu), odwrotnym zamontowaniu trójników, zastosowaniu zbyt ostrych łuków albo przebiciu instalacji przez gwóźdź lub kołek wbity w rurę podczas mocowania do ściany elementów wyposażenia wnętrz. Ich konsekwencją jest zapychanie się instalacji, w której najpierw zatrzymują się większe zanieczyszczenia (na przykład drobne przedmioty wciągnięte podczas odkurzania), a na nich osadza się kurz. Zapchaną instalację można udrażniać sprężyną, taką jak do przepychania rur kanalizacyjnych, ale nie zawsze z sukcesem. Nie wolno używać centralnego odkurzacza do sprzątania pozostałości po budowie (wapna, cementu, gipsu), ponieważ grozi to zatkaniem się filtrów i rur ssących.
Mocny silnik, duży zbiornik odkurzacza centralnego
Silniki montowane w jednostkach centralnych są znacznie większe od tych instalowanych w przenośnych odkurzaczach (ich moc sięga 3 kW) i mają lepsze parametry pracy. Większość ma by-pass oddzielający obieg brudnego powietrza zasysanego przy odkurzaniu od obiegu powietrza używanego do chłodzenia części elektrycznej silnika. Tylko najtańsze odkurzacze wyposażone w jednorazowe worki papierowe mają tak zwane silniki przelotowe z jednym, wspólnym obiegiem powietrza.
Zbiorniki na kurz w odkurzaczach centralnych są także większe niż w tradycyjnych, nawet 40-litrowe. Do niektórych można wkładać zwykłe jednorazowe worki foliowe. Pojemniki powinno się opróżniać nie rzadziej niż raz na trzy miesiące, niezależnie od ich całkowitej pojemności.
Instalacja centralnego odkurzacza
Prowadzi od gniazd ssących do jednostki centralnej. Wykonuje się ją z rur i kształtek (łuków, kolan, trójników) z PCW o średnicy około 50 mm, łączonych bardzo mocnym klejem. Rury mogą być pokryte od wewnątrz powłoką utrudniającą osadzanie się zanieczyszczeń na ich ściankach. Dostępne w Polsce systemy centralnego odkurzania są produkowane w kraju lub importowane z USA i Kanady. Instalację prowadzi się w ścianach i podłogach możliwie najkrótszą i najprostszą drogą, ale zwykle równolegle i prostopadle lub pod kątem 45° do przegród budowlanych. Konieczne załamania muszą mieć postać łagodnych łuków lub kolan 30 i 45°, a trójniki powinny być zamontowane zgodnie z kierunkiem ruchu powietrza w instalacji. Poziome odcinki można układać pod stropem piwnicy, a w domu niepodpiwniczonym w pogrubionej warstwie wylewki. Na wyższych kondygnacjach można wykorzystać przestrzeń sufitu podwieszanego albo nieużytkowe poddasze, a piony ukryć w bruzdach w ścianie lub za ekranami z płyt gipsowo-kartonowych. W istniejącym instalację można próbować rozprowadzić w kanałach wentylacyjnych, szachtach centralnego ogrzewania lub instalacji wodnej i kanalizacyjnej, przestrzeniach pod schodami albo w szafach wnękowych. Równolegle z rurami układa się kabel elektryczny.
Inwestycję można zrealizować w dwóch etapach – przewody i gniazda ssące zamontować podczas budowy lub remontu domu (w gotowym będzie trudniej i drożej), a jednostkę centralną i pozostałe elementy systemu (wąż ssący, szczotki, ssawki oraz inne akcesoria) kupić później, w dogodnym momencie.
Autor: Andrzej Szandomirski
Blisko miejsca przewidzianego na jednostkę centralną musi być gniazdo elektryczne do jej zasilania
Gniazda ssące, wyrzutnia
W pomieszczeniach widoczne są tylko gniazda ssące. Zazwyczaj są z tworzywa, rzadziej z metalu. Dzięki różnorodności dostępnych kolorów łatwo je dopasować do wystroju wnętrza. Tuż za gniazdem warto zamontować kolano lub trójnik 90o, w których będą się zatrzymywać większe zanieczyszczenia i skąd będzie je można łatwo usunąć. Liczba i usytuowanie gniazd muszą umożliwiać dotarcie wężem do każdego miejsca w domu. Projektując instalację odkurzania, najbezpieczniej umieścić je przy futrynach drzwi – pozostaną dostępne niezależnie od późniejszego ustawienia mebli.
Warto przewidzieć gniazda pozwalające na odkurzenie tarasu, balkonu, schodów zewnętrznych oraz garażu, a także specjalne – zwane automatyczną szufelką – w kuchni i/ lub holu. Nie może być ich jednak zbyt wiele (zwykle wystarczą dwa-cztery w całym domu), bo to niepotrzebnie podnosi koszt instalacji. Każde powinno umożliwiać odkurzenie od 50 do 100 m2 powierzchni.
Odkurzacz uruchamia się zwykle przez włożenie węża do gniazda lub przełącznikiem na uchwycie węża. Węże z przełącznikiem są droższe, ale wygodniejsze w użyciu, ponieważ nie ma potrzeby wyjmowania ich z gniazda za każdym razem, gdy chce się przerwać odkurzanie. W obu przypadkach do gniazd trzeba doprowadzić kabel elektryczny. Inne metody włączania – tak zwana Push & Pull, czyli falą powietrza wytwarzaną przez złożenie teleskopowej rączki na końcu węża, radiowa, akustyczna albo mechaniczna polegająca na otwarciu klapy gniazda ssącego – są rzadko stosowane.
Wyrzutnia. Po przefiltrowaniu w jednostce centralnej powietrze zassane w czasie odkurzania jest usuwane na zewnątrz przez wyrzutnię, nazywaną też gniazdem wylotowym. Jest ona często wyposażona w klapkę zamykającą, chroniącą instalację na przykład przed gryzoniami. Wyrzutnia powinna być umieszczona nie dalej niż 6 m od jednostki centralnej i na wysokości co najmniej 15-40 cm nad poziomem terenu, aby wydmuchiwane przez nią powietrze nie uderzało zbyt gwałtownie o ziemię. Jeśli nie da się zachować takiej długości, bezpieczniej jest zwiększyć średnicę rury łączącej wyrzutnię z jednostką centralną. Można też zamontować tłumik, który zmniejszy hałas.
Instalację centralnego odkurzania jest w stanie wykonać przeciętny instalator. Można ją także zrobić samodzielnie, posługując się instrukcją producenta systemu, ale na własne ryzyko. Jeśli zależy nam na tym, by uzyskać kilkuletnią gwarancję na system odkurzania, powinniśmy zlecić to zadanie wyspecjalizowanej firmie, której pracownik dobierze moc jednostki centralnej, fachowo rozmieści gniazda ssące i zamontuje wszystkie elementy.
Węże i akcesoria do odkurzacza
Aby instalacja centralnego ogrzewania była kompletna, oprócz jednostki centralnej gniazd i instalacji potrzebne są jeszcze wąż i akcesoria. Do wyboru są różnej wielkości szczotki i ssawki do odkurzania dywanów, posadzek, książek podłogi, tapicerki, ubrań i grzejników, końcówki do mycia okien, trzepaczki, separator wody do zbierania płynu, prania dywanów i mycia okien albo separator popiołu do czyszczenia kominka oraz przedłużacze do węża, specjalne uchwyty i pokrowce do przechowywania.
Węże stosowane w instalacjach centralnego odkurzania mają długość od 7,5 do 15 m, co pozwala dotrzeć podczas sprzątania do wszystkich zakamarków domu, nawet wyposażonego jedynie w dwa-trzy gniazda. Dostępne są węże bez przełącznika, z przełącznikiem oraz z przełącznikiem i elektroniczną regulacją mocy ssania. Na końcu węża montuje się sztywną rurę teleskopową, a na niej szczotkę odpowiednią do rodzaju wykonywanej czynności.
Większość firm oferuje standardowe zestawy do sprzątania, w skład których wchodzą podstawowe szczotki i ssawki do podłogi, tapicerki, ubrań oraz grzejników.
