Rozmieszczenie i wybór okien do domu energooszczędnego – na co warto zwrócić uwagę
O rozmieszczeniu okien i ich wymiarach musisz decydować już na etapie projektowania domu energooszczędnego. Nie ulega wątpliwości, że odpowiednie usytuowanie okien powoli racjonalnie zarządzać ciepłem w domu i zapewni mu odpowiednią wentylację.
Autor: Andrzej T. Papliński
Od strony północnej można ograniczyć liczbę okien do minimum, z kolei od południowej warto rozmieścić okna o dużej powierzchni przeszkleń
Budynek można zaprojektować tak, by możliwe było maksymalne wykorzystanie energii promieniowania słonecznego do ogrzewania i oświetlania znajdujących się w nim pomieszczeń. Aby dom był energooszczędny musi spełnić kilka warunków. Jednym z nich jest odpowiednie dobranie okien oraz ich poprawne rozmieszczenie.
W domu energooszczędnym warto wykorzystać energię słoneczną
Rozsądnym rozwiązaniem w domu energooszczędnym jest czerpanie zysków ciepła ze słońca. Służy temu mądre zaplanowanie okien i zróżnicowanie elewacji. Zimą w pogodne dni przeszklenia skierowane w stronę południową, południowo-wschodnią lub południowo zachodnią mogą dostarczyć do wnętrz wiele naturalnego ciepła, za które nie trzeba płacić. Dlatego przyjmuje się, że główne okna powinny być projektowane od strony południowo-wschodniej do południowo-zachodniej. Ciepło docierające do wnętrza przez okna stanowiące 30-40% powierzchni elewacji może wystarczyć do zapewnienia komfortowej temperatury w pomieszczeniach, nawet w mroźne, ale słoneczne dni.
O ile przeszklenia od południa pozwalają zaoszczędzić na ogrzewaniu zimą, o tyle okna od północy stanowią głownie drogę ucieczki ciepła. Przyjmuje się więc, że powinny być nieliczne i małe. Z punktu widzenia bilansu energetycznego mogłoby ich nie być wcale. Jednak ze względów funkcjonalnych lub usytuowania działki ograniczanie ich powierzchni nie zawsze jest możliwe lub racjonalne.
Na naszej szerokości geograficznej największe odchylenie od osi wschód-zachód przy którym promieniowanie słoneczne jest jeszcze korzystne, wynosi 20o w kierunku wschodnim i 35o w kierunku zachodnim.
Autor: Piotr Mastalerz
Prosta bryła z dwuspadowym dachem, brak lukarn, balkonów, wykuszy to łatwiejsza budowa i mniejsze prawdopodobieństwo popełnienia błędów wykonawczych (Projekt: +48 Pracownia Projektowa)
Dom energooszczędny trzeba chronić przed przegrzewaniem
Promieniowanie słoneczne zimą dostarcza ciepło, ale latem bywa niepożądane i zwiększa ryzyko przegrzewania budynku. Jednym ze sposobów na nadmierne nasłonecznienie i akumulowanie ciepła jest naturalne przewietrzanie domu. Układ okien powinien zapewnić taką możliwość.
Dlatego w każdym pomieszczeniu powinno być co najmniej jedno otwierane okno, a liczba okien otwieranych i/lub uchylnych nie może być zbyt mała. Żeby przewietrzanie było skuteczne, otwory umożliwiające dopływ powietrza (w tym okna) powinny być rozmieszczone w taki sposób, aby mógł powstać ciąg wentylacyjny obejmujący cały budynek.
Na południowych, przeszklonych elewacjach domu energooszczędnego należy stosować osłony przeciwsłoneczne, które nie spowodują pogorszenia jakości energetycznej budynku. Dobrze, żeby znajdowały się również na oknach skierowanych na wschód i zachód. Elementem projektu architektonicznego mogą być stałe lub ruchome osłony zewnętrzne – dwukrotnie skuteczniejsze niż montowane od wewnątrz – takie jak wysunięte przed elewację południową okapy, balkony i daszki, okiennice, łamacze światła. Powinny być tak zaprojektowane, aby nie ograniczać dostępu promieniowania słonecznego w zimie i nie powodować powstawania mostków cieplnych.
Rozmieszczenie okien dachowych w domu energooszczędnym
Wśród okien połaciowych bez trudu znajdziemy takie o bardzo dobrych parametrach cieplnych, dlatego nie powinniśmy mieć obaw o nadmierne straty ciepła przez nie i stosowanie ich w domach energooszczędnych, a nawet pasywnych.
Przy planowaniu poddasza i doborze okien połaciowych warto uwzględnić ich usytuowanie względem stron świata. Te skierowane na południe zyskują więcej energii, niż tracą, co jest wyrażane przez bilans energetyczny okna – czyli ilość ciepła pozyskanego przez okno pomniejszoną o jego straty. Dlatego korzystnie jest, by na południowej połaci znalazło się ich więcej niż na północnej. Nie należy przy tym rezygnować z okien skierowanych na północ, bo są one źródłem światła rozproszonego, warto natomiast wybrać te o bardzo dobrych parametrach cieplnych. Aby uzyskać optymalną ilość światła dziennego i dodatni bilans energetyczny, od południa powierzchnia okien powinna stanowić około 20% powierzchni podłogi, natomiast od północy, ze względu na wyższe straty w zimie, wystarczy około 10%.
Lepsze doświetlenie pomieszczeń zagwarantuje zainstalowanie okien po dwóch stronach pomieszczenia – światło słoneczne będzie operowało dłużej. Większa liczba mniejszych okien równomiernie rozłożonych na dachu dostarczy przy tym więcej światła niż jedno duże okno o tej samej powierzchni.
Monika Kupska-Kupis, architekt firmy VELUX
