Rośliny mogą chronić budynki: roślinne osłony
Na wsi rośliny wydają się tak oczywistym elementem krajobrazu, że często nie doceniamy ich roli. Pamiętajmy, że odpowiednio je wykorzystując, możemy poprawić komfort naszego życia.
Autor: Wiktor Greg
Krzewy osłaniają wnętrze domu i zapewniają mieszkańcom nieco prywatności
Idealne budynki mieszkalne i gospodarcze powinny być tak zaprojektowane, żeby ułatwiały życie codzienne i usprawniały pracę. Dom powinien być wewnątrz dobrze rozplanowany i dostosowany do potrzeb rodziny, a zabudowania gospodarcze – odpowiednie do rodzaju produkcji rolnej i zbudowane zgodnie z dyrektywami unijnymi.
Całość powinna również wpisywać się w krajobraz, stając się jego częścią. Byłoby też znakomicie, gdyby architektura zagrody, zachowując wszelkie standardynowoczesnej gospodarki, nawiązywała do tradycyjnych wzorców regionalnych.
Taka zagroda to marzenie, najczęściej rzeczywistość jest inna. Odziedziczone lub kupione gospodarstwo nie spełnia naszych oczekiwań i trzeba przystosować je do aktualnych potrzeb. Zbyt duże, pozbawione okien płaszczyzny ścian sprawiają przygnębiające wrażenie. Jeszcze gorzej, gdy pojawiają się na nich ślady po podsiąkającej wodzie (zielone plamy z wykwitami glonów czy białe wysolenia). Zawilgocone mury są niezdrowe dla przebywających wewnątrz nich ludzi i zwierząt, a przy tym wyglądają nieestetycznie. Kolejnym problemem jest nadmierne nagrzewanie się ścian w słoneczne dni, co daje się we znaki ludziom i zwierzętom. Wiele z tych spraw można w znacznym stopniu rozwiązać, wykorzystując urodę i właściwości roślin.
Ochrona przed czynnikami atmosferycznymi
Wiatr, deszcz i nadmierne nasłonecznienie, a także silne nagrzewanie w dzień i schładzanie nocą, działają destrukcyjnie na stan elewacji. Można jednak zmniejszyć wpływ warunków atmosferycznych, wykorzystując w odpowiedni sposób rośliny. Grupy lub szpalery krzewów i drzew, a także pnącza, mogą skutecznie osłaniać budynki, pod warunkiem że dobierzemy właściwe rośliny i odpowiednio je rozmieścimy. Zazwyczaj najwięcej problemów sprawiają wystawy: północna i południowa.
Po stronie północnej i północno-wschodniej ściany pozostają w cieniu przez znaczną część dnia, co powoduje, że są zimne, a często też wilgotne. Można posadzić tu krzewy i drzewa o dość luźnych koronach z zachowaniem odstępu od ściany. Wtedy nie tylko powietrze będzie swobodnie przepływać, ale też ze wschodu i zachodu będą padały promienie słoneczne, co ułatwi przesuszanie elewacji i gruntu obok niej.
Po stronie południowej i południowo-zachodniej ściany przez znaczną część dnia są poddane silnej operacji promieni słonecznych. Drzewa i krzewy warto posadzić tu w taki sposób, by w południe rzucały cień na elewację i chroniły ją przed ostrymi promieniami słońca. Okaże się to ważne, gdy wymarzone jasne pomieszczenia czy taras od późnej wiosny do jesieni niemal nie będą się nadawały do użytku, bo słońce tak nagrzeje mury i wnętrza, że trudno tam będzie wytrzymać nie tylko w dzień, ale i nocą. W takiej sytuacji godne polecenia są też pnącza. Można obsadzić nimi ściany budynku lub posadzić je przy pergolach i kratkach, na których utworzą ażurowe przesłony. Takie cieniujące elementy przydają się też przy ganku czy tarasie. Pnącza – zarówno jednoroczne, jak wieloletnie – rosną szybko, nie trzeba więc długo czekać na efekt. Osłonią elewacje przed deszczem i ochronią je przed nadmiernym nagrzewaniem. Zmniejszą się też wahania temperatury między dniem i nocą. Dodatkowo pnącza poprawią mikroklimat wokół domu, podnosząc nieco wilgotność powietrza. Duże znaczenie dla komfortu życia ma osłonięcie zagrody przed silnym wiatrem (szczególnie dokuczliwym późną jesienią i zimą). Doskonale sprawdzają się tu wysokie drzewa, sadzone rzędami lub w luźnych grupach oraz niezbyt gęste zagajniki (badania wskazują, że na polach poprzegradzanych rzędami drzew i krzewów prędkość wiatru jest mniejsza o 30-50% w stosunku do przestrzeni otwartych). Ważne, aby taka grupa zieleni nie była zbyt zwarta, bo wtedy po jej stronie zawietrznej będą powstawały silne zawirowania.
Autor: Andrzej T. Papliński
Na terenach Polski wiatry najczęściej wieją ze wschodu i zachodu. W skali rocznej ich ilość równoważy się, ale latem przeważają zachodnie. Wiatry zachodnie latem niosą masy wilgotnego powietrza znad oceanów, a zimą powodują odwilże.Wiatry wschodnie latem powodują upały, a zimą przynoszą silne mrozy.
Skąd wieje
Na terenach Polski wiatry najczęściej wieją ze wschodu i zachodu.
W skali rocznej ich ilość równoważy się, ale latem przeważają zachodnie.
Wiatry zachodnie latem niosą masy wilgotnego powietrza znad oceanów, a zimą powodują odwilże.
Wiatry wschodnie latem powodują upały, a zimą przynoszą silne mrozy.
Ograniczenie wilgotności podłoża
Wbrew potocznym opiniom rośliny sadzone w pobliżu elewacji budynków nie powodują ich zawilgocenia, a wręcz przeciwnie – osuszają podłoże tak daleko, jak sięgają korzeniami, pobierając z niego, a potem wyparowując do atmosfery, znaczne ilości wody. Najskuteczniejsze są pnącza. Warto posadzić je wzdłuż ściany w regularnych odstępach – choć rosną stosunkowo blisko budynku (najlepiej w odległości 0,6 m), nie tworzą dużej bryły korzeniowej, nie zagrażają więc fundamentom. Przy tym ich rozrośnięta część nadziemna pod względem zsumowanej powierzchni liści jest porównywalna z koroną dużego drzewa i wyparowuje równie dużo wody pobranej z podłoża.
