Jak wyglądają opieńki jadalne? Jak rozpoznać opieńki miodowe? Kiedy opieńki są trujące? Z czym można pomylić opieńki?
Opieńki rosną korzeniach, pniach i konarach drzew, zwykle „przy ziemi”, ale mogą porastać korę na dość znacznej wysokości. O ile dla drzewostanu są niekorzystne i groźne, dla człowieka po odpowiedniej obróbce termicznej stanowią smaczny i bezpieczny pokarm. Jak rozpoznawać opieńki i wykorzystywać je kulinarnie?
Autor: GettyImages
Opieńki powodują opieńkową zgniliznę korzeni i stopniowo doprowadzają do śmierci drzew
Opieńki można zbierać nie tylko w lesie, ale nawet w ogrodach i parkach. Pojawiają się dopiero późnym latem bądź jesienią (zwykle od września do listopada). Występują w dużych grupach na pniach, konarach, korzeniach i gałęziach drzew.
Spis treści
- Gdzie rosną opieńki?
- Czy opieńki można jeść?
- Charakterystyka opieniek – jak je rozpoznawać?
- Z czym można pomylić opieńki? Opieńka miodowa a maślanka wiązkowa
- Przygotowanie opieniek do spożycia – jak nie zatruć się opieńkami?
- Opieńki w kuchni i domowej apteczce
Gdzie rosną opieńki?
Owocniki opieniek wyrastają wokół pni - i stąd pochodzi ich nazwa. Rosną na martwym bądź zamierającym drewnie. Dla drzew są niekorzystne, gdyż powodują opieńkową zgniliznę korzeni i stopniowo doprowadzają do śmierci drzew. Dla człowieka wręcz przeciwnie – nie brakuje smakoszy tych grzybów.
Czy opieńki można jeść?
Opieńki to miły dodatek i urozmaicenie diety w okresie jesiennym, a potem zimowym (zapasy). Odpowiednio przyrządzone to uczta dla podniebienia. Spożywane rozsądnie nie powodują szkody na zdrowiu, wręcz przeciwnie - mają na nie korzystny wpływ.
Przeczytaj też:
Grzyby trujące - Te gatunki grzybów są najbardziej trujące!
Charakterystyka opieniek – jak je rozpoznawać?
W Polsce spożywa się kilka gatunków opieniek, wśród których zdecydowanym numer jeden jest opieńka miodowa. To kosmopolityczny grzyb, który można spotkać na wszystkich kontynentach poza Antarktydą i Ameryką Południową. Inny ceniony przez grzybiarzy gatunek to opieńka ciemna. Znacznie rzadziej na talerz trafia opieńka bezpierścieniowa.
- Kapelusz opieńki miodowej ma zwykle średnicę ok. 30 mm (może dochodzić nawet do 100 mm). Początkowo z zewnątrz jest miodowożółty, z czasem ciemnieje i staje się brązowy z widocznymi plamkami. Na środku można zauważyć drobne łuski, które zanikają wraz z wiekiem. Kapelusz ma wypukły kształt. Od spodu widoczne są drobne blaszki, początkowo białe, później beżowe lub różowe. Trzonki mają grubość do 2 cm, mają falbankowaty pierścień o złotawym kolorze. Wieczorem emitują delikatną, zielonkawą poświatę. Miąższ opieńki nie zmienia barwy po uszkodzeniu.
- Opieńka ciemna najczęściej porasta pnie i korzenie iglaków. Kapelusz o średnicy 3-8 cm ma ciemnobrązowy kolor. Występują na nim spore, czarnobrązowe łuski. Blaszki są początkowo kremowe, potem brązowe. Pierścień jest gruby, biały. Grzyby mają łagodny smak.
Autor: GettyImages
Opieńki powodują opieńkową zgniliznę korzeni i stopniowo doprowadzają do śmierci drzew
Z czym można pomylić opieńki? Opieńka miodowa a maślanka wiązkowa
Opieńka miodowa ma swoje trujące „odpowiedniki”, z którymi może być mylona. Najczęściej wymieniana jest maślanka wiązkowa, której spożycie powoduje bóle brzucha, mdłości i wymioty. Ten gatunek również rośnie w dużych skupiskach. Jest podobny z kształtu do opieńki, ale jego kapelusz przez całą fazę rozwoju jest pozostaje żółty z zewnątrz. Nie posiada żadnych łusek. Blaszki początkowo są słomkowożółte, potem przebarwiają się na zielono, oliwkowo lub nawet na czarno. Grzyb jest gorzki. Ryzyko pomyłki faktycznie zachodzi przy zbiorze młodych opieniek.
Przeczytaj tez:
Przygotowanie opieniek do spożycia – jak nie zatruć się opieńkami?
Opieńki są jadalne, ale dopiero po odpowiednim przygotowaniu. Przed obróbką należy je oczyścić i gotować przez przynajmniej pięć minut. To zneutralizuje szkodliwe substancje.
Spożywa się najczęściej tylko kapelusze opieniek, trzonki są łykowate, mniej smaczne i wymagają dłuższej obróbki. Podczas gotowania należy unikać wdychania oparów. W ten sposób postępuje się z każdym gatunkiem jadalnej opieńki. Zdarza się także, że przed obróbką są moczone przez kilka godzin w wodzie.
Suszenie opieniek jest bardzo rzadko praktykowane, spożywa się je na świeżo, marynuje lub zamraża. Zwykle dodaje się je do potraw na 15-20 minut przed końcem przygotowania.
Surowe opieńki powodują dolegliwości układu pokarmowego, bóle brzucha, wzdęcia, wymioty i bóle brzucha. Grzyb jest ciężkostrawny. Nie powinno się go podawać dzieciom do 7. roku życia, osobom starszym i borykającym się z problemami układu pokarmowego.
Przeczytaj też:
- Grzyby leśne w ogrodzie. Uprawa grzybów w ogrodzie - czy to możliwe?
- Boczniaki - uprawa w ogrodzie. Amatorska uprawa boczniaka na słomie i na drewnie
Opieńki w kuchni i domowej apteczce
Opieńki najczęściej wykorzystuje się do sporządzania sosów grzybowych. Są chętnie spożywane także jako przystawka w formie marynowanej. W praktyce grzyby można nawet smażyć w panierce jak schabowe. Są dobrym dodatkiem do mięs i zup. Opieniek, podobnie jak innych grzybów, nie powinno się łączyć z alkoholem.
Wbrew częstej opinii opieńki nie są jedynie bezwartościowym „zapychaczem” dla zaspokojenia głodu. To cenne źródło białka, witamin (B1, C, E, PP), cukrów i tłuszczy. Zawierają także niewielkie ilości fosforu, wapnia i sodu. Spożywanie opieniek pozytywnie wpływa na pracę tarczycy i przeciw zaparciom.
Przeczytaj też:
- Jak należy zbierać grzyby – wykręcać czy wycinać?
- Suszenie grzybów w piekarniku z termoobiegiem czy bez? Jak suszyć grzyby w piekarniku?
Autor: GettyImages
Podgrzybek brunatny najczęściej rośnie pod bukami, dębami i świerkami
