Kasztan jadalny – wymagania, uprawa i zastosowanie. Czy można go uprawiać w Polsce?
Kasztan jadalny (Castanea sativa) to atrakcyjne drzewo dostarczające jadalnych owoców. Ma przy tym duże walory dekoracyjne, dlatego nadaje się do dekoracji ogrodów. Ze względu na wymagania potrzebuje pewnej troski i nie w każdym miejscu można go uprawiać. Co trzeba o nim wiedzieć?
Kasztan jadalny (łac. Castanea sativa) często bywa mylony z popularniejszym kasztanowcem pospolitym (Aesculus hippocastanum). W rzeczywistości gatunki nie mają ze sobą wiele wspólnego poza podobnie wyglądającymi nasionami. Nawet należą do innych rodzin, kasztan do bukowatych, kasztanowiec do mydleńcowatych. Mają zupełnie inne liście, u kasztana są długie (do 25cm), lancetowate, szersze na środku, z równymi ząbkami. Drzewo kwitnie od czerwca do lipca. Kwiaty intensywnie pachną, kojarzą się z...tranem. Orzechy dojrzewają późną jesienią (październik – listopad). Kasztan tworzy atrakcyjne, kolczaste okrywy nasienne.
Jakie wymagania uprawowe ma kasztan jadalny?
Kasztan jadalny najlepiej sadzić w miejscu słonecznym, ciepłym, osłoniętym od wiatru, zacisznym. Niewłaściwa jest wystawa wschodnia, gdzie zimą wieją silne, mroźne i wysuszające wiatry. Ma duże wymagania cieplne. Nie jest wystarczająco mrozoodporny, dlatego zaleca się go uprawiać w cieplejszych rejonach Polski. Gatunek bywa wrażliwy nawet na jesienne i wiosenne przymrozki, dotyczy to zwłaszcza młodych egzemplarzy. Radzi sobie na różnych podłożach, od piaszczystych po gliniaste. W sezonie lubi umiarkowaną wilgotność, zimą korzenie powinny mieć sucho. Nadmiar wilgoci w glebie obniża mrozoodporność. Ponadto kasztan jadalny nie lubi podłoży wapiennych. Jest odporny na zanieczyszczenie powietrza, dlatego nadaje się do uprawy w dużych aglomeracjach miejskich i na terenach uprzemysłowionych.
Polecany artykuł:
Kasztan jadalny - sadzenie i pielęgnacja
Kasztan jadalny najlepiej sadzić wiosną (wtedy ma więcej czasu na przygotowanie do zimowych chłodów). Miejsce powinno być przemyślane, gdyż drzewo osiąga pokaźne rozmiary (wysokie i szerokie) a jednocześnie nie lubi przesadzania. Najważniejsze zabiegi pielęgnacyjne przez pierwsze lata uprawy to przedzimowe stosowanie okryw. Podłoże przy pniu zaleca się okryć grubą warstwą ściółki (nawet kilkanaście centymetrów). Ponadto nadziemną część trzeba owinąć materiałem przepuszczającym powietrze (np. włókniną). Dobrym pomysłem jest stosowanie mat okrywających i ścianek (od strony wschodniej).
Kasztan jadalny jest dość wytrzymały na suszę, ale młode drzewa przy długo utrzymującej się bezdeszczowej pogodzie powinno się podlewać. Z czasem wykształca silny i głęboki system korzeniowy. Nawożenie jest rzadkie, wystarczy raz na kilka lat zastosować nawozy organiczne. Regularne cięcie nie jest konieczne. Z reguły przeprowadza się tylko zabieg sanitarny, np. wiosną przycina przemarznięte pędy.
Kasztan w pierwszych latach uprawy, a czasem nawet przez dekadę rośnie wolno – to normalne zachowanie. Z czasem wzrost przyśpiesza. W polskim klimacie nie zawsze owocuje. Zdarza się również, że owocnie są puste w środku. Przy dobrych warunkach i sprzyjającej pogodzie wykształca wartościowy plon.
Autor: GettyImages
Kwitnące drzewo kasztana jadalnego
Jadalne kasztany – jak wykorzystywać w kuchni?
Kasztany jadalne mają bochenkowaty kształt i średnicę 2-3 cm. Można spożywać je na surowo, ale najczęściej podaje się je w formie prażonej, pieczonej i grillowanej. Przed umieszczeniem w piekarniku należy je naciąć. Zmielone służą za substytut kawy. Mogą być stosowane jako przyprawa do mięs a nawet do deserów. Nadają się do kandyzowania w cukrze. W niektórych krajach, np. Niemczech, przyrządza się zupę kasztanową.
Kasztany jadalne to cenne źródło białka, węglowodanów, tłuszczów, witamin z grupy B, witaminy C, błonnika i soli mineralnych (z wyszczególnieniem potasu, fosforu, magnezu i wapnia). Dawniej kasztany były traktowane jako afrodyzjaki. Zalecano je spożywać na poprawę pracy trzustki oraz na bóle głowy. Po raz pierwszy zaleca się je próbować ostrożnie, gdyż zdarza się, że powodują alergie.
Kasztan jadalny - zastosowanie w ogrodzie
Kasztan jadalny rośnie dość wolno, ale osiąga duże rozmiary. Dlatego jest dobrą opcją na soliter w średnich i dużych ogrodach. Można go także wykorzystać do zasłonięcia brzydkiego widoku czy ściany (oczywiście na efekt trzeba będzie czekać latami). Nadaje się także do uprawy w parkach i zieleni miejskiej.
Poza tradycyjnymi odmianami można nabyć także inne o szczególnych walorach dekoracyjnych, np.
- 'Variegata' o biało obrzeżonych liściach,
- 'Vincent van Gogh' o poskręcanych młodych odrostach,
- 'Asplenifolia' wytwarzająca dwa rodzaje liści: tradycyjne dla gatunku oraz postrzępione.
Kasztan jadalny to drzewo dość wymagające i trudne w uprawie. Jednak w dobrych warunkach przy optymalnej pielęgnacji odwdzięczy się obfitym owocowaniem.
