Jak zaskarżyć plan miejscowy? Gdy uchwalony przez gminę plan miejscowy utrudnia realizację planowanej inwestycji

W trakcie uchwalania planu miejscowego mamy możliwość zgłaszania wniosków i uwag. Po ogłoszeniu planu miejscowego możemy spróbować zmienić niekorzystne zapisy, zwracając się do wojewody albo do sądu administracyjnego.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest uchwalany przez radę gminy lub miasta. Uchwała może jednak zostać uznana za nieważną w całości albo części, jeśli doszło do naruszenia zasad lub trybu sporządzania planu. Dlatego warto je poznać, żeby w sytuacji, gdy postanowienia planu uniemożliwiają bądź utrudniają nam realizację planowanej inwestycji, można go było zaskarżyć na przykład ze względu na błędy w procedurze.

Jak wygląda procedura uchwalania planu miejscowego

Rada gminy lub miasta podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jej niezbędną częścią jest załącznik graficzny przedstawiający granice obszaru objętego projektem planu. W tym momencie wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany ogłosić informację o tej uchwale w prasie miejscowej oraz przez obwieszczenie, a także w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, określając formę, miejsce i termin składania wniosków do planu. Termin ten nie może być krótszy niż 21 dni od ogłoszenia.

O uchwale są zawiadamiane na piśmie również instytucje i organy właściwe do uzgadniania i opiniowania planu.

Po rozpatrzeniu wniosków do planu, które wpłynęły do urzędu, oraz zapoznaniu się z analizą oddziaływania planowanych rozwiązań na środowisko zostaje sporządzony projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Projekt planu jest uzgadniany i opiniowany przez inne organy. Jakie to organy, zależy od specyfiki obszaru objętego planem. Przykładowo może to być regionalny dyrektor ochrony środowiska, starosta, wojewoda, zarządca drogi lub właściwy organ wojskowy. Wszystkie zmiany wynikające z tych uzgodnień oraz opinii zostają umieszczone w projekcie planu miejscowego.

Kolejny etap procedury to ogłoszenie (znowu w prasie miejscowej, przez obwieszczenie i w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości) przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o planowanym wyłożeniu projektu planu do wglądu publicznego. Takie ogłoszenie musi się ukazać na co najmniej siedem dni przed tym wyłożeniem. W ogłoszeniu wyznacza się termin, w którym osoby fizyczne i prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej mogą wnosić uwagi dotyczące projektu planu. Tym razem termin nie może być krótszy niż 14 dni od zakończenia okresu wyłożenia projektu planu.

Projekt planu (wraz z prognozą oddziaływania na środowisko) jest wykładany do publicznego wglądu na okres co najmniej 21 dni. W tym czasie organizuje się dyskusję publiczną nad rozwiązaniami przyjętymi w projekcie planu.

Następnie wójt, burmistrz lub prezydent miasta rozpatruje zgłoszone uwagi do planu. Ma na to maksymalnie 21 dni od upływu terminu składania uwag. Potem ewentualne zmiany są nanoszone w projekcie planu, przy czym w takiej sytuacji konieczne jest ponowne uzgodnienie - w zakresie wprowadzonych zmian - i wyłożenie projektu planu, a także ponowne umożliwienie wnoszenia uwag do jego treści.

Ostatnim zadaniem wójta, burmistrza lub prezydenta miasta jest przedstawienie radzie gminy projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wraz z listą nieuwzględnionych uwag. Jeżeli rada stwierdzi konieczność dokonania zmian w projekcie planu, w tym także w wyniku uwzględnienia jakichś uwag, to plan będzie trzeba ponownie wyłożyć do publicznego wglądu i znów będzie można wnieść do niego uwagi.

W ostatnim kroku procedury rada gminy - po stwierdzeniu, że projekt nie narusza ustaleń studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy - uchwala plan miejscowy, rozstrzygając jednocześnie o sposobie rozpatrzenia uwag do projektu planu oraz sposobie realizacji zapisanych w planie inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej należących do zadań własnych gminy oraz zasadach ich finansowania (zgodnie z przepisami o finansach publicznych).

Część tekstowa planu stanowi treść uchwały, natomiast część graficzna oraz wymagane rozstrzygnięcia są załącznikami do uchwały.

Każde uchybienie powyższej procedurze stanowi podstawę do stwierdzenia nieważności całego planu.

Kto kontroluje plany miejscowe

Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, podobnie jak większość uchwał podejmowanych przez radę gminy lub miasta, podlegają kontroli wojewody (zgodnie z rozdz. 10 Ustawy o samorządzie gminnym). Gmina ma obowiązek mu je przekazywać. Jednak wojewoda sprawdza tylko, czy uchwała nie narusza przepisów prawa. Ocenie nie podlega natomiast celowość rozwiązań przyjętych w planie.

Przykładowo wojewoda nie może wnieść zastrzeżeń do planu, gdy uzna, że zbyt mało terenów zostało przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną albo że wyznaczone drogi wewnętrzne będą za szerokie. Wojewoda może natomiast zareagować na przykład w sytuacji, kiedy plan nakazuje sytuowanie budynków w sposób sprzeczny z przepisami Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Przeczytaj też:

• Wyjaśniamy co oznaczają SYMBOLE w planie miejscowym i ewidencji gruntów?

Każdy plan miejscowy sprzeczny z prawem jest nieważny. Taką nieważność może stwierdzić wojewoda, wydając tak zwane rozstrzygnięcie nadzorcze. Jest to specjalny akt, w którym wskazuje się, jakiego rodzaju naruszenia znajdują się w planie, oraz wyjaśnia, dlaczego zostają one unieważnione. Termin na wydanie takiego rozstrzygnięcia wynosi 30 dni od otrzymania uchwały przez wojewodę (art. 91 Ustawy o samorządzie gminnym). Po tym czasie uprawnienie to wygasa.

Warto wiedzieć, że wada nieważności nie zawsze dotyczy całego planu. Często stwierdza się nieważność tylko niektórych jego postanowień. Wszystko zależy od rodzaju wad. Jeśli jednak procedura uchwalania planu została błędnie przeprowadzona, to wojewoda unieważnia plan w całości.

Wojewoda wykonuje swoje zadania z urzędu i przepisy prawa nie przewidują trybu wnoszenia uwag przez obywateli. Nie ma także możliwości zobowiązania wojewody do określonego zachowania ani podjęcia konkretnego rozstrzygnięcia nadzorczego.

Jeżeli jednak wiemy, że plan narusza przepisy prawa, to możemy poinformować o tym wojewodę. W tym celu wystarczy skierować do niego pismo wskazujące stwierdzone naruszenia. Niestety, wojewoda nie ma obowiązku odpowiadania na takie pismo, ponieważ nie prowadzi postępowania administracyjnego. Oznacza to, że nie ustala kręgu stron postępowania, a ewentualne rozstrzygnięcie nadzorcze wysyła tylko do organu, którego ono dotyczy. Wszystkie inne osoby o wydanych rozstrzygnięciach nadzorczych mogą się dowiedzieć, śledząc dziennik urzędowy swojego województwa dostępny przez strony internetowe urzędów wojewódzkich.

Kiedy sąd może unieważnić plan miejscowy

Sądy administracyjne mogą kontrolować nie tylko decyzje o warunkach zabudowy i pozwolenia na budowę, ale także miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Przeważnie robią to na wniosek wojewody. Jeżeli wojewoda nie zdąży wydać rozstrzygnięcia nadzorczego, to może w dowolnym terminie wnieść skargę na plan miejscowy do sądu administracyjnego.

Uprawnienie to przysługuje nie tylko wojewodzie. Zgodnie z art. 101 Ustawy o samorządzie gminnym każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego. Co więcej, skargę na plan miejscowy można wnieść do sądu administracyjnego w imieniu własnym lub grupy mieszkańców gminy, którzy wyrażą pisemną zgodę na taką reprezentację. Nie ma żadnego terminu na wniesienie skargi, ale zawsze trzeba uiścić opłatę w stałej wysokości 300 zł.

Bez względu na to, czy skarga została wniesiona przez wojewodę, czy przez obywateli, sąd administracyjny ma obowiązek ją rozpatrzyć i ocenić, czy postanowienia miejscowego planu nie naruszają przepisów prawa. Oznacza to, że sąd także nie ocenia celowości rozwiązań zastosowanych w planie. Sprawdza on tylko, czy procedura została prawidłowo zastosowana, czy plan zawiera wszystkie elementy oraz czy jego postanowienia nie naruszają przepisów prawa.

Jak napisać skargę na plan miejscowy do sądu administracyjnego

Każda skarga powinna zawierać:

• oznaczenie sądu, do którego jest skierowana;
• imię i nazwisko wnoszącego oraz nazwę organu, który uchwalił miejscowy plan;
• oznaczenie rodzaju pisma (czyli „Skarga”);
• osnowę wniosku (czyli „wnoszę o stwierdzenie nieważności uchwały…”);
• wskazanie zaskarżonej uchwały (dokładnie, poprzez podanie jej numeru oraz tytułu);
• określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego;
• odręczny podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
• wymienienie załączników.

Najwięcej problemów niesie konieczność określenia naruszenia prawa lub interesu prawnego. Nie oznacza to oczywiście, że do napisania skargi trzeba zatrudnić prawnika, który wyczerpująco wskaże wszystkie przepisy prawa, jakie mają zastosowanie w danej sprawie. Jednak w treści skargi musimy wskazać przynajmniej te konkretne zapisy planu, które w naszej ocenie są sprzeczne z prawem.