Bagno zwyczajne: właściwości i zastosowanie
Bagno zwyczajne (Ledum palustre) bywa potocznie nazywane „dzikim rozmarynem”. I faktycznie z kształtu liści kojarzy się ze znaną przyprawą, a przy tym ma właściwości lecznicze. Gdzie występuje? Jak go wykorzystywać z korzyścią dla człowieka?
Bagno zwyczajne (Ledum palustre) jest krzewem należącym do rodziny wrzosowatych (Ericaceae). W Polsce spotyka się go na obszarach nizinnych, w górach występuje rzadko. Porasta torfowiska i tereny bagienne. Bagno zwyczajne jest objęty częściową ochroną gatunkową. Powodem zamierania jest wydobycie torfu i osuszanie bagien.
Jak wygląda bagno zwyczajne?
Bagno zwyczajne (popularna nazwa "dziki rozmaryn") to niski krzew, zwykle nie przekraczający 1,5 m wysokości. Młode pędy są rudawo owłosione, starsze są natomiast nagie. Bagno zwyczajne ma skórzaste, lancetowate liście - ciemnozielone z wierzchu, a pokryte rudawym kutnerem od spodu. Mają długość do 5 cm, przy szerokości do 5 mm. Bagno zwyczajne kwitnie od maja do czerwca. Kwiaty wyrastają na szczytach ubiegłorocznych pędów. Są białe, pięciopłatkowe, promieniste, z długimi, wystającymi pręcikami. Tworzą efektowne baldachy. Owocem jest torebka. Bagno zwyczajne pomimo nazwy nawiązującej do przyjemnie pachnącego rozmarynu wydziela silny, odurzający, specyficzny zapach.
Autor: gettyimages
Bagno zwyczajne porasta torfowiska i tereny bagienne
Czy bagno zwyczajne jest trujące?
Bagno zwyczajne jest trujące – dotyczy to wszystkich organów. Zawiera m.in. ledol, palustrol i arbutynę. Już samo wdychanie bagna zwyczajnego powoduje zawroty i bóle głowy. Olejki eteryczne działają odurzająco i porażająco na układ nerwowy. Przy spożyciu bagno zwyczajne może doprowadzić do podrażnienia żołądka, a nawet uszkodzenia nerek. Miód wyprodukowany z kwiatów bagna ma szkodliwe właściwości. Wikingowie dodawali bagno (w umiarze) do piwa, właśnie dla działania odurzającego. Być może dzięki temu zrodziły się mity o berserkach? Niezaprzeczalny jest fakt, że bagno zwyczajne może być niebezpieczne dla zdrowia. Po co więc korzystać z tej rośliny? Jak robić to bezpiecznie?
Bagno zwyczajne odstrasza mole
Bagno zwyczajne ze względu na trujące właściwości i wydzielanie silnego zapachu jeszcze do niedawna było szeroko wykorzystywane jako odstraszacz owadów. Woreczki z zasuszoną rośliną, np. liśćmi, chroniły ubrania przed molami.
Przeczytaj też:
Sposoby na mole w domu. Jak pozbyć się moli odzieżowych i spożywczych >>>
Jednocześnie bagno zwyczajne wykładano w newralgicznych, ciemnych miejscach w domu, by odstraszało karaluchy, prusaki i inne insekty. Takie zastosowanie jest bezpieczne, o ile unika się wdychania olejków zawartych w roślinie (trzeba uważać na to zwłaszcza w czasie zbioru i suszenia).
Bagno zwyczajne jako roślina lecznicza? Ryzykowne, ale praktykowane
W medycynie ludowej bagno zwyczajne było stosowane zewnętrznie – okłady z bagna pomagały na bóle pleców, choroby reumatyczne, świerzb i liszaje. Miały łagodzić także ból przy ukąszeniach owadów, a nawet ból zębów. Rzadziej stosowano je wewnętrznie - przy przewlekłych zapaleniach górnych dróg oddechowych, nieżycie oskrzeli i astmie. Obecnie roślina straciła na znaczeniu, właśnie ze względu na trujące właściwości. Odradza się korzystać z bagna zwyczajnego, zwłaszcza wewnętrznie. Jest wiele innych naturalnych alternatyw, równie skutecznych, a całkowicie bezpiecznych. Przykładowo na ból zębów pomogą goździki, na ukąszenia owadów cebula. Jeśli zdecydujemy się na użycie ziela bagna, zaleca się skonsultować to wcześniej z lekarzem. Gatunek należy do grupy ziół niebezpiecznych obarczonych ryzykiem pojawienia się skutków ubocznych.
Bagno zwyczajne zbiór i suszenie
Bagno powinno się zbierać (np. pod kątem produkcji odstraszaczy na owady) w ochronnych rękawicach i masce. Ścina się wierzchołki młodych, niezdrewniałych pędów w czasie kwitnienia. Po zbiorach usuwa się wszelkie zdrewniałe części, usuwa zanieczyszczenia, a surowiec dzieli na części. Bagno zwyczajne należy suszyć w miejscu suchym, ciepłym, przewiewnym. Temperatura suszenia nie powinna przekraczać 40°C.
Czy sadzić bagno zwyczajne w ogrodzie?
Bagno zwyczajne można uprawiać pod pewnymi warunkami. Należy zapewnić mu optymalne warunki (półcień, gleba torfowa, dobra dostępność wody). Bagno zwyczajne najlepiej sprawdza się na wrzosowiskach i w ogrodach bagiennych. Ma duże walory dekoracyjne, nadaje ogrodowi dzikości. To ciekawa alternatywa dla bardziej znanych gatunków w ogrodach leśnych i ogrodach naturalistycznych. Zaleca się sadzić bagno zwyczajne w mniej uczęszczanym zagajniku, w oddaleniu od roślin jadalnych. Lepiej zrezygnować z uprawy, jeśli w ogrodzie przebywają dzieci. Nie można oczywiście demonizować rośliny, ale przy kontakcie i stosowaniu bagna niezbędne jest zachowanie środków ostrożności.
Bagno zwyczajne to ciekawa roślina. Udowadnia jak cienka granica przebiega pomiędzy lekiem i trucizną. Krzew zwraca na siebie uwagę, gdyż nie jest pozbawiony piękna. Wręcz przeciwnie, w czasie kwitnienia, potrafi zachwycić swoim wyglądem.
