Przekazywanie własności mieszkania w zamian za dożywotnią opiekę: będzie uszczelnienie systemu
Ministerstwo Gospodarki przygotowało projekt ustawy, który ma na celu uregulowanie zasad przekazywania własności mieszkania lub domu w zamian za dożywotnią opiekę, prawa i obowiązki przysługujące w razie podpisania takiej umowy, jak również wymogi dotyczące podmiotów, które oferują tę umowę. Dlaczego obecne przepisy są niewystarczające?
Autor: thinkstockphotos.com
Świadczeniodawca będzie mógł po uzyskaniu zgody świadczeniobiorcy przekazać nieruchomość osobie trzeciej do odpłatnego używania
Obowiązujące obecnie przepisy Kodeksu cywilnego w zakresie przekazywania własności mieszkania w zamian za dożywotnią opiekę, wymagają uszczelnienia.
Uszczelnienie przepisów - umowa dożywocia i renty dożywotnie
W praktyce przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące renty dożywotniej często wykorzystują nieuczciwe osoby, które w zamian za obietnice opieki chcą uzyskać prawo do mieszkania. W praktyce okazuje się później, że osoba starsza, której niejednokrotnie jedynym majtkiem jest mieszkanie jest pozbawiana prawa do mieszkania w nim, a także obiecanej opieki. Dodatkowym problemem jest to, że rozwiązanie umowy dożywocia jest bardzo trudne, czasochłonne i może nastąpić w szczególnie uzasadnionych przypadkach.
Przepisy dotyczące renty dożywotniej wykorzystują też fundusze hipoteczne, które często nie informują właścicieli mieszkań o skutkach związanych z podpisaniem umowy o rentę dożywotnią. Przepisy Kodeksu cywilnego nie zabezpieczają w dostatecznym stopniu praw właścicieli mieszkań, którzy w momencie podpisania umowy o rentę dożywotnią tracą prawo własności nieruchomości.
Projekt ustawy o dożywotnim świadczeniu pieniężnym – jak będzie wyglądała umowa?
Dlatego też Ministerstwo Gospodarki przygotowało projekt ustawy o dożywotnim świadczeniu pieniężnym. Umowa o dożywotnie świadczenie pieniężne będzie polegała na tym, że nabywca (świadczeniodawca) zobowiąże się do dożywotniego wypłacania okresowych świadczeń pieniężnych dla zbywcy (świadczeniobiorcy) w zamian za przeniesienie własności samodzielnego lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego lub lokalu do którego przysługuje zbywcy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Jednocześnie z podpisaniem takiej umowy nastąpi obciążenie tej nieruchomości hipoteką, która będzie zabezpieczała wypłatę świadczeń okresowych. Suma hipoteki nie będzie mogła wynosić mniej niż 150% rynkowej wartości nieruchomości. Wartość okresowych świadczeń przysługujących świadczeniobiorcy będzie ustalana w oparciu o rynkową wartość nieruchomości, jak również wskaźnik średniego dalszego trwania życia, ogłaszany przez Główny Urząd Statystyczny.
Kto będzie mógł oferować dożywotnie świadczenie pieniężne?
W związku z częstymi nieprawidłowościami, jakich dopuszczają się podmioty oferujące rentę dożywotnią według obecnych przepisów, projekt wprowadza wiele wymogów zarówno majątkowych, jak i dotyczących osób, zasiadających w zarządach takich firm.
Według projektu świadczeniodawcą będzie mogła być jedynie firma prowadzona w formie spółki akcyjnej lub europejskiej spółki akcyjnej. Do prowadzenia tego rodzaju działalności niezbędna będzie zgoda i wydanie decyzji przez Komisję Nadzoru Finansowego (dalej: KNF). KNF będzie też prowadziła jawnych rejestr podmiotów, które będą oferowały dożywotnie świadczenie pieniężne. Minimalny kapitał zakładowy dla podmiotów, które będą oferowały dożywotnie świadczenie pieniężne będzie wynosić 2 mln euro. Kapitał będzie musiał być opłacony przez taką firmę przed wydaniem zezwolenia przez KNF i nie będzie mógł pochodzić z pożyczki, kredytu albo źródeł, które nie są udokumentowane.
KNF w trakcie prowadzenia działalności przez podmiot oferujący dożywotnie świadczenie pieniężne będzie mogła m. in. kontrolować sprawozdania finansowe takich firm, cofać zezwolenia na prowadzenie działalności w przypadku niedopełnienia obowiązków z ustawy i po bezskutecznym upływie wyznaczonego przez KNF terminu na usunięcie uchybień.
Członkowie zarządu firmy, która będzie oferowała dożywotnie świadczenie pieniężne nie będą mogli być karani za przestępstwo lub przestępstwo karne skarbowe. Ponadto będą musieli spełniać kilka innych wymogów, jak np. posiadanie wyższego wykształcenia, czy też 3-letni staż na stanowisku kierowniczym w instytucji finansowej.
Obowiązki świadczeniodawcy przed podpisaniem umowy o dożywotnie świadczenie
Przed podpisaniem umowy o dożywotnie świadczenie pieniężne świadczeniodawca będzie musiał dostarczyć świadczeniobiorcy pisemnie lub w formie elektronicznej wszelkich informacji związanych z podpisaniem umowy, jak również dostarczyć mu projekt umowy. Ponadto podpisanie umowy o dożywotnie świadczenie pieniężne będzie musiało być poprzedzone złożeniem przez świadczeniobiorcę oświadczenia o zamiarze zawarcia tej umowy. Chodzi tu o świadome podjęcie przez świadczeniobiorcę decyzji o podpisaniu umowy.
Świadczeniobiorca nie będzie mógł uzależniać podpisania umowy o dożywotnie świadczenie pieniężne od zawarcia innych umów.
Obowiązki stron po podpisaniu umowy o dożywotnie świadczenie
Świadczeniodawca będzie musiał utrzymywać nieruchomość w stanie niepogorszonym oraz terminowo płacić podatki i czynsz związany z nieruchomością. Drobne nakłady, związane z korzystaniem z mieszkania lub domu będą obciążać świadczeniobiorcę.
Świadczeniodawca będzie mógł po uzyskaniu zgody świadczeniobiorcy przekazać nieruchomość osobie trzeciej do odpłatnego używania.
Jeżeli świadczeniodawca nie będzie wywiązywał się z obowiązku płacenia świadczeń okresowych na rzecz świadczeniobiorcy, świadczeniobiorca będzie mógł wypowiedzieć umowę o dożywotnie świadczenie pieniężne. W takim wypadku niewypłacane świadczenia okresowe staną się natychmiast wymagalne, co oznacza, ze świadczeniobiorca będzie mógł się domagać ich natychmiastowej zapłaty.
Kary za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących świadczeń dożywotnich
Podmioty, które będę oferowały dożywotnie świadczenie pieniężne nie mając do tego zezwolenia KNF będę podlegały grzywnie do 10 000 000 zł albo karze pozbawienia wolności do lat 5 albo obu tym karom łącznie.
Umowy o rentę dożywotnią, które dotyczyły mieszkań lub domów lub których przedmiotem jest spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu podpisane przed wejściem życie omawianej ustawy, zachowają swoją moc i będą ważne.
Przedsiębiorcy, którzy obecnie oferują rentę dożywotnią będą musieli dostosować swoją działalność do przepisów omawianej ustawy w terminie roku od dnia jej wejścia w życie.
Zgodnie z założeniami ustawa o dożywotnim świadczeniu pieniężnym wejdzie w życie 1 stycznia 2015 r. Obecnie projekt tej ustawy zostanie skierowany na posiedzenie rządu, a następnie do prac w Sejmie.
10.10.2014
