Czy przy zamianie mieszkania trzeba płacić podatek od czynności cywilnoprawnych?

Przy umowach przenoszących własność nieruchomości, również przy zamianie mieszkania lub domu, należy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych. Ustawa o PCC przewiduje prawo do zwolnienia z tego podatku, jeżeli umowę zamiany podpiszą osoby, które należą do określonego kręgu najbliższej rodziny.

Zobacz galerię 1 zdjęcie

Autor: thinkstockphotos.com

Umowa zamiany polega na tym, że każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące sprzedaży. Wynika to z art. 603 i art. 604 Kodeksu cywilnego. W umowie zamiany każda ze stron takiej umowy jest zarówno kupującym, jak i sprzedającym. Obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej i w przypadku umowy zamiany spoczywa na stronach tej czynności. Wynika to z ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r. poz. 626, z późn. zm., dalej: upcc).

Opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych zamiany mieszkania

PCC podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych. Wynika to z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a upcc. Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, czyli podpisania umowy zamiany. Obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych spoczywa na stronach umowy zamiany.

Art. 6 ust. 1 pkt 2 upcc określa podstawę opodatkowania przy umowie zamiany i stanowi ona przy:

• lokalu mieszkalnym stanowiącym odrębną nieruchomość lub własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal lub prawa do lokalu - różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali,
• w pozostałych przypadkach - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek;

Jaka jest wysokość PCC przy zamianie mieszkania lub domu?

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a) upcc stawka podatku od umów zamiany przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym wynosi 2 proc.

Zatem zasada jest, że umowa zamiany mieszkania lub domu podlega obowiązkowi zapłaty PCC dla obu stron tej umowy. Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiduje jednak prawo do zwolnienia od tego podatku, jeżeli umowę zamiany mieszkania/domu podpiszą osoby, które należą do ściśle określonego kręgu najbliższej rodziny.

Kto może skorzystać ze zwolnienia od PCC?

Zgodnie z art. 9 ust. 5 upcc zwalnia się od podatku zamianę budynku mieszkalnego lub jego części, lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość, spółdzielczych własnościowych praw do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: praw do domu jednorodzinnego lub praw do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli stronami umowy są osoby zaliczone do I grupy podatkowej, zgodnie z przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn. W myśl art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn do pierwszej grupy podatkowej zalicza się małżonka, zstępnych (dzieci), wstępnych (rodziców), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Oznacza to, że skorzystać ze wskazanego wyżej zwolnienia w podatku od czynności cywilnoprawnych mogą osoby:

1. które podpiszą umowę zamiany mieszkania,
2. które należą do pierwszej grupy podatkowej,
3. jeżeli przedmiotem umowy zamiany jest:

• budynek mieszkalny lub jego część albo
• mieszkanie stanowiące odrębną nieruchomość albo
• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego albo
• wynikające z przepisów prawa spółdzielczego: prawo do domu jednorodzinnego lub prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym.

Zatem, nawet jeśli doszło do umowy zamiany mieszkania między członkami rodziny, ale stronami tej umowy nie jest małżonek, zstępni (dzieci), wstępni (rodzice), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teść, a członkowie rodziny spoza tego kręgu, to wówczas należy zapłacić od takiej czynności podatek od czynności cywilnoprawnych. Zwolnienie z obowiązku płacenia podatku dotyczy bowiem tylko wskazanych wyżej osób, zaliczonych do I grupy podatkowej.

11.06.2015

Jak budować dom zgodnie z warunkami technicznymi zmienionymi w styczniu 2017 r.