Zabezpieczenie instalacji elektrycznych w ogrodzie: o czym musisz pamiętać?

Układając instalację elektryczną wokół domu musisz pamiętać o kilku rzeczach, które mają wpływ na bezpieczeństwo. Zabezpieczenie kabli i gniazd uchroni użytkowników przed porażeniem prądem lub uszkodzeniem samej instalacji.

Zabezpieczenie instalacji elektrycznych w ogrodzie

Liczba wydzielonych obwodów wyprowadzonych na teren posesji (ogrodu) zależy między innymi od jej wielkości oraz liczby i wzajemnego położenia odbiorników energii elektrycznej. Każdy z obwodów łączy się od strony zasilania z zabezpieczeniem umieszczonym na tablicy usytuowanej w budynku i grupującej aparaturę zabezpieczającą oraz obwody zasilające odbiorniki wewnątrz budynku.

Zabezpieczenie obwodu stanowi wyłącznik nadmiarowoprądowy: jednobiegunowy – dla obwodów 230 V, lub trójbiegunowy – dla obwodów 230/400 V. Wyłącznik chroni obwód przed przeciążeniem (czyli przepływem prądu większego od tego, który może trwale obciążać żyły kabla) oraz przed skutkami zwarcia, odłączając w razie potrzeby obwód i zasilane urządzenia.

Zabezpieczenia przed porażeniem prądem

Oprócz wyłączników nadmiarowoprądowych stosuje się wyłączniki różnicowoprądowe. Ich zadaniem jest wykrywanie najdrobniejszych nieprawidłowości w instalacji i zabezpieczenie jej użytkowników przed porażeniem prądem elektrycznym. Jeden wyłącznik różnicowoprądowy może chronić kilka obwodów. Do zabezpieczenia obwodów jednofazowych wykorzystuje się aparaty dwubiegunowe, a do trójfazowych - czterobiegunowe. Są także produkowane wyłączniki różnicowoprądowe z członem nadprądowym. Jeśli zainstaluje się takie, będą pełniły jednocześnie obie te funkcje. Wyłączniki nadmiarowoprądowe i różnicowoprądowe dobiera się do wartości prądu obciążenia obwodu i umieszcza w głównej rozdzielnicy budynku.

Można przyjąć, że przy obciążeniu do 2 kW i napięciu 230 V prąd płynący w obwodzie nie przekracza 10 A, a przy obciążeniu 3 kW – 16 A. Do takich wartości dobiera się wyłączniki. Odbiorniki jednofazowe zainstalowane na stałe, na przykład pompa studzienna czy napęd bramy wjazdowej, mimo że ich moc jednostkowa jest niewielka, powinny być zasilane odrębnym obwodem. Ze wspólnego obwodu mogą być natomiast zasilane oprawy oświetlające ogród (w jednym obwodzie nie powinno być ich jednak więcej niż dziesięć) oraz kilka gniazd wtyczkowych do przyłączania odbiorów przenośnych (ich łączne obciążenie nie może przekraczać 2 kW.) Ze względów bezpieczeństwa narzędzia ręczne, z których korzystamy na zewnątrz, powinny mieć podwójną lub wzmocnioną izolację oznaczaną na tabliczce znamionowej znakiem podwójnego kwadratu.

Jak zabezpieczyć gniazda elektryczne kiedy nie ma wyłącznika różnicowoprądowego?

W instalacji zasilającej 230 V oprócz wyłączników nadmiarowych należy stosować wyłączniki różnicowoprądowe na prąd różnicowy nie większy niż 30 mA. W pewnych sytuacjach urządzenie używane w ogrodzie może być zasilane z gniazda wtyczkowego znajdującego się we wnętrzu budynku. Jeżeli obwód tego gniazda nie jest chroniony wyłącznikiem różnicowoprądowym, co zdarza się jeszcze w starych, ale nadal eksploatowanych instalacjach, należy użyć tak zwanego gniazda bezpieczeństwa. Z przodu jest ono gniazdem wtyczkowym, od tyłu ma wtyczkę ze stykiem ochronnym, a wewnątrz obudowy – wyłącznik różnicowoprądowy na prąd 10 lub 30 mA. Wtyczkę wkłada się do gniazda w instalacji (musi mieć ono bolec ochronny), a do gniazda od przodu podłącza wtyczkę odbiornika.

W ogrodzie mogą być wykorzystywane urządzenia elektryczne przystosowane do zasilania obniżonym napięciem – 12 lub 24 V. Takie napięcie pracy mają na przykład niektóre napędy bram albo silniki pomp do fontann, a także girlandy małych kolorowych żarówek lub diod stosowanych do iluminacji ogrodu z okazji świąt oraz imprez towarzyskich. Są one bezpieczne, lecz trzeba spełnić określone warunki. Pierwszy z nich to prawidłowe dobranie przekroju żył zasilającego je kabla (musi być większy niż standardowy, ponieważ urządzenia na obniżone napięcie pobierają wielokrotnie większy prąd niż sprzęt o takiej samej mocy zasilany napięciem 230 V), drugi – umieszczenie transformatora obniżającego napięcie poza strefą zagrożenia, czyli w suchym pomieszczeniu. Do oświetlenia i napędu niektórych urządzeń w ogrodzie można także stosować urządzenia zasilane energią słoneczną. Nie wymagają one podłączenia do instalacji elektrycznej, a jeżeli pracują przy obniżonym napięciu, nie wyższym niż 24 V, są bezpieczne w użytkowaniu.

Zabezpieczenie urządzeń elektrycznych, używanych do pielęgnacji ogrodu

Główna grupa to urządzenia do pielęgnacji ogrodu – ręczne z napędem elektrycznym, stałe i przenośne. Mogą być zasilane z instalacji na napięcie 230 V lub mieć własne zasilanie akumulatorowe. Z takich narzędzi korzystamy na otwartej przestrzeni, stojąc na ziemi, często przy zwiększonej wilgotności powietrza. Jeżeli są zasilane napięciem 230 V, powstaje realne zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym, zwłaszcza gdy podczas pracy muszą być trzymane w ręku. Jeśli izolacja zostanie uszkodzona, przez ciało człowieka przepłynie prąd rażenia i nastąpi samoczynne zaciśnięcie dłoni, a tym samym zwiększenie prądu rażenia i czasu jego oddziaływania na organizm. Z tego powodu wszystkie urządzenia elektryczne użytkowane na zewnątrz muszą mieć podwyższony stopień ochrony od porażeń i dodatkowo obudowę zabezpieczającą je przed wpływami zewnętrznymi – wodą i zanieczyszczeniami stałymi.

Urządzenia, z których korzystamy na zewnątrz, powinny mieć podwójną lub wzmocnioną izolację oznaczoną symbolem podwójnego kwadratu. W instalacji zasilającej 230 V, oprócz wyłączników nadmiarowych, należy stosować wyłączniki różnicowoprądowe na prąd różnicowy nie większy niż 30 mA. Wybierając urządzenie przeznaczone do pracy w ogrodzie, należy zwrócić uwagę na długość przewodu zasilającego – powinna być dopasowana do odległości od najbliższego dostępnego gniazda wtyczkowego. Nie jest wskazane – jak to się zwykło robić we wnętrzach – używanie przedłużaczy, ponieważ nie gwarantują właściwej szczelności połączenia. Najlepszym sposobem na ograniczenie zagrożenia porażeniem prądem jest używanie narzędzi zasilanych z własnych akumulatorów na napięcie do 50 V. W przypadku prądu stałego jest to próg uznawany za granicę bezpieczeństwa. Dla wielu urządzeń elektrycznych taki rodzaj zasilania nie jest jednak wystarczający.