Oświetlenie zewnętrzne domu: oprawy oświetleniowe i sterowanie światłem

Oświetlenie zewnętrzne domu powinno być dobrane do miejsca i funkcji, jaką ma pełnić w budynku. Wybór odpowiednich lamp i opraw oświetleniowych poprawi nie tylko etsetykę wejścia do domu, ale i bezpieczeństwo. Zobacz, jak wygodnie sterować oświetleniem domu.

Zobacz galerię 1 zdjęcie

Autor: Daniel Rumiancew

Dobre, przemyślane oświetlenie nie tylko zwiększy poczucie bezpieczeństwa mieszkańców domu, ale także może je realnie poprawić

Ciemności na posesji i przy wejściu do domu mogą na przykład utrudnić karetce pogotowia dotarcie z szybką pomocą, a intruzów prowokować do napadu lub włamania.

Czym oświetlić wejście do domu?

Na ścianie domu w pobliżu drzwi wejściowych można zamontować płaskie plafoniery, na jednej umieszczając na przykład numer posesji (będzie w tedy doskonale widoczny zarówno w dzień, jak i po zapadnięciu zmroku), a na tarasie, werandzie i w podcieniach – na przykład wiszące oprawy przymocowane do sufitu. Dobrze jest też oświetlić ścieżkę prowadzącą od furtki do drzwi wejściowych oraz koniecznie otoczenie furtki, bramy wjazdowej i bramy garażowej. Oprawy powinny mieć klosze z matowego szkła lub tworzywa, aby ich światło nie było zbyt jaskrawe i nie olśniewało sąsiadów, przechodniów i kierowców.

Sterowanie oświetleniem zewnętrznym

Nie ma potrzeby włączania wszystkich punktów świetlnych jednocześnie oraz na całą noc. Poszczególne oprawy oświetleniowe lub ich grupy powinny mieć odrębne wyłączniki, najlepiej umieszczone wewnątrz domu (nie muszą mieć w tedy szczelnych obudów odpornych na w ilgoć i zanieczyszczenia). Te, które mają świecić całą noc (od zmroku do świtu), najwygodniej będzie wyposażyć we włączniki zmierzchowe, a wybrane (na przykład przy furtce czy bramie) – we włączniki automatyczne sterowane czujnikiem ruchu. Pojedyncze oprawy lub grupy opraw mogą być sterowane zegarowo albo łącznikiem z mikroprocesorem w sposób umożliwiający zaprogramowanie włączania i gaszenia światła o określonych porach, zgodnie z rytmem życia domowników lub w celu symulowania ich obecności.

Oświetlenie zewnętrzne: jakie źródła światła

Na sposób oświetlenia ogrodu i przebieg jego eksploatacji duży wpływ ma rodzaj zastosowanego źródła światła. Dlatego od jego wyboru warto zacząć projektowanie oświetlenia zewnętrznego.

• Oświetlenie zewnętrzne: halogeny

Halogeny są to żarowe źródła światła o żywotności dwu-czterokrotnie dłuższej niż standardowe żarówki (mają trwałość 2000-4000 godzin). Niewielkie rozmiary pozwalają na ich stosowanie w kompaktowych oprawach oświetleniowych. Dobre oddawanie barw pozwala na ich wykorzystanie wszędzie tam, gdzie wskazane jest neutralne światło (klomby, kwietniki i wszelkiego rodzaju roślinność, zwłaszcza kwiaty). Niektóre halogeny mają własne odbłyśniki emitujące wiązkę światła o określonym kącie rozsyłu. Wada mi są dość niska wydajność świetlna i brak możliwości wyboru barwy światła (tylko barwa ciepła). Źródła halogenowe występują w wersji zasilanej napięciem 12, 24 lub 230 V.

• Oświetlenie zewnętrzne: świetlówki kompaktowe

Są energooszczędne, mogą emitować światło o różnej barwie (od zimnej, przez neutralną, do ciepłej). Stopień oddawania barw sprawia, że świetlówki znajdują zastosowanie do iluminacji rozłożystych roślin, których pokrój i przestrzenna forma są ważniejsze niż wierne oddanie kolorów liści i kwiatów. Wykazują dość długą żywotność - zwykle 6000-8000 godzin. Zastosowanie świetlówek do oświetlania zewnętrznego ogrodu w naszej strefie klimatycznej ogranicza to, iż poza kilkoma modelami już w temperaturze około 0°C
znacznie słabiej świecą. Przystosowane są do napięcia 230 V.

• Oświetlenie zewnętrzne: lampy rtęciowe, sodowe, metalohalogenkowe

Są to tak zwane wyładowcze źródła światła, które stosuje się głównie do iluminacji sporych obiektów i obszarów wymagających długiego czasu oświetlenia. Są energooszczędne i trwałe (8000-12 000 godzin pracy). W ogrodach wykorzystywane są głównie metalohalogenkowe źródła światła mające doskonałą wydajność, trwałość i dobrze oddające kolory. Emitują światło w bogatej gamie barw – od zimnej po ciepłą. Muszą być zasilane napięciem 230 V i są wrażliwe na jego wahania.

Uwaga! Żarowe źródła światła (przede wszystkim halogeny) nadają się do miejsc krótko oświetlanych, natomiast do miejsc wymagających długotrwałego oświetlenia powinno się stosować świetlówki kompaktowe, lampy rtęciowe, sodowe lub metalhalogenkowe. Zużywają kilkakrotnie mniej energii i mają kilkakrotnie dłuższą żywotność.

Oświetlenie zewnętrzne: wybieramy oprawy

Oprawy zewnętrzne muszą być szczelne, odporne na długotrwały kontakt z wodą i śniegiem oraz wysoką i niską temperaturę. Powinny też być odporne na zniszczenie. Wybierając oprawy oświetleniowe zewnętrzne, trzeba dopasować je do miejsca, w którym będą zamontowane, i do oczekiwanego efektu oświetlenia. Ich wybór determinuje również fakt, że są przystosowane do konkretnych źródeł światła.

• Oprawy oświetleniowe do montażu w nawierzchni

Dostępne są w wersjach przystosowanych do halogenów, świetlówek kompaktowych i lamp wyładowczych. Różne modele tej samej grupy opraw mają inną konstrukcję układu optycznego, co sprawia, że mogą emitować wąską lub szeroką wiązkę światła. Są wyposażone w szkło zewnętrzne przezroczyste lub matowe dodatkowo rozpraszające wiązkę światła. Oprawy powinny mieć stopień ochrony co najmniej IP67 oraz odporność na nacisk 1000 kg, dzięki czemu nadają się do montażu w podjazdach. Stosuje się je do oświetlania traktów komunikacyjnych, drzew, krzewów oraz architektury ogrodowej.

• Oprawy oświetleniowe: reflektory

Jako źródło światła wykorzystywane są w nich halogeny. Nadają się do iluminacji niewielkich drzew, krzewów i elementów architektury ogrodowej. Niektóre mają możliwość regulacji rozwartości wiązki światła od 15 do 50°, są też wyposażone w akcesoria zmieniające kształt wiązki emitowanego światła oraz osłony antyolśnieniowe. Niekiedy można je montować na konarach drzew lub palikach wbijanych w grunt.

• Oprawy zewnętrzne: słupki oświetleniowe

Słupki oświetleniowe przystosowane są do wyładowczych źródeł światła i świetlówek kompaktowych. Stosuje się je głównie do oświetlania podjazdów, ścieżek,
 chodów i niskiej zieleni. Mają akcesoria zapobiegające olśnieniu. Szkło lampy może być matowe, dające miękkie, rozproszone światło. Oprawy do montowania w ścianie. Są przystosowane do świetlówek kompaktowych i wyładowczych źródeł światła. Wykorzystuje się je do oświetlenia przestrzeni wejściowej do domu, furtek,
wjazdów do garażu, schodów.

Sterowanie automatyczne oświetleniem zewnętrznym

Warto sięgnąć po nowoczesne rozwiązania sterujące oświetleniem zewnętrznym. Wybrać można:

• zegary astronomiczne

Sterują w sposób zależny od cyklu słonecznego, umożliwiają włączanie i wyłączanie światła w określonym czasie względem wschodu lub zachodu słońca;

• czujniki zmierzchowe

Czujniki zmierzchowe reagują na określony poziom natężenia światła, ale na przykład podczas gęstej mgły włączają się także w dzień. Często współpracują z innymi urządzeniami sterującymi, między innymi z programatorami cyfrowymi (ich połączenie zapobiega włączaniu instalacji na przykład w pochmurny dzień).

• programatory czasowe

Umożliwiają tworzenie schematów świetlnych (można na przykład zaprogramować włączanie się kolejnych sekcji oświetlenia). Zaawansowane technicznie urządzenia
pozwalają zaprogramować dla wszystkich dni tygodnia włączanie się i wyłączanie w różnym czasie różnych sekcji lamp;

• czujniki ruchu

Czujniki ruchu po jego wykryciu uruchamiają na określony czas oświetlenie.