Z czego składają się schody? Stopnie, podstopnice, balustrady
Schody to ważna część konstrukcji budynku. Zanim wybierzesz odpowiedni model, dowiedz się z czego składają się schody. Poznaj najważniejsze pojęcia związane z budową i konstrukcją schodów wewnętrznych. Pomoże ci to sprawniej i bardziej świadomie dokonać odpowiedniego wyboru.
Decyzja o rodzaju schodów wewnętrznych musi zapaść wcześnie, najlepiej na etapie wyboru lub zamawiania projektu, a najpóźniej na etapie rozpoczynania stanu surowego. A nuż postanowimy zbudować schody o masywnej konstrukcji betonowej, których nie da się dostawić w trakcie wykańczania domu, a jeśli już, to przestrzegamy, że przedsięwzięcie takie będzie ogromnie skomplikowane.
Zanim zamówisz schody, poznaj ich budowę
Najważniejsze są stopnice, po których będziesz się poruszał, czyli poziome elementy każdego stopnia. Pionowe elementy stopni to podstopnice. Stopnie i podstopnice opierają się na belkach wspornikowych nazywanych wangami lub na bocznych belkach policzkowych. Między biegami schodów, czyli pojedynczymi ciągami stopni umieszczane są platformy nazywane spocznikami. Zazwyczaj znajdują się w miejscach, gdzie bieg schodów zmienia kierunek.
Bezpieczeństwu służą balustrady zbudowane ze słupków, tralek i pochwytów. Są też balustrady pełne, na przykład wykonane z tafli szklanych. Oprócz schodów w całości wykonanych z drewna są też oferowane konstrukcje mieszane, w których drewno łączy się z metalem.
Autor: Piotr Mastalerz
Schody metalowe – z metalu powstaje tylko ich konstrukcja, a stopnie zrobione są z innego materiału. Uchodzą za trwałe i solidne
Pojęcia związane z budową i konstrukcją schodów
- stopnica
Górna część stopnia. Prostokątna, półkolista, trójkątna (w schodach krętych lub zabiegowych), o nieregularnym kształcie (w schodach kaczych).
- podstopnica
Pionowa część stopnia. Nie jest koniecznym elementem. Gdy ich nie ma – schody nazywamy ażurowymi.
- stopień
Pojedyncza część biegu schodów, składająca się ze stopnicy i ewentualnie podstopnicy.
- bieg schodów
Bieg schodów. Ciąg stopni nierozdzielonych spocznikami. W jednym biegu nie powinno być więcej niż 17 stopni.
- spocznik
Podest rozdzielający schody na kilka oddzielnych biegów.
- balustrada
Pełna lub ażurowa konstrukcja pełniąca funkcję dekoracyjną i ochronną. Umieszczana jest z boku biegu schodów (z jednego lub obu). Tradycyjnie zbudowana jest z tralek i poręczy. Istnieją schody bez balustrad.
- poręcz (pochwyt)
Służy podtrzymywaniu się w trakcie korzystania ze schodów. Wieńczy balustradę lub biegnie przymocowana bezpośrednio do ściany.
- tralka
Pionowy słupek balustrady.
- dusza schodów
Pusta przestrzeń rozdzielająca dwa lub trzy biegi.
- wanga
Określenie belki wspornikowej schodów.
Jakie wymiary powinny mieć wygodne schody: wysokość i szerokość stopni
Piękne schody nie zawsze są wygodne i bezpieczne. Oczywiście decydującą rolę odgrywają tu wymiary. Za wąskie, za strome, zbyt kręte schody będą nas męczyć szczególnie w trakcie schodzenia, łatwo będzie z nich spaść i utrudnią noszenie po nich ciężkich lub wielkogabarytowych przedmiotów.
By wygodnie i bezpiecznie korzystać ze schodów, wysokość stopni powinna wynosić od 15 do 19 cm, a głębokość minimum 25 cm. W jednym biegu nie powinno być więcej niż 17 stopni. Unika się biegów o 2-3 stopniach, bo łatwo z nich przez nieuwagę spaść. Minimalna szerokość stopni to 80 cm, ale zalecana to przynajmniej 100 cm. Żeby mogły wygodnie minąć się na nich dwie osoby, musiałyby mieć co najmniej 125 cm.
Przeczytaj też:
Wymiary schodów wewnętrznych: jakie wymiary powinny mieć schody w domu >>
Szerokość stopni zabiegowych i tych do schodów krętych powinna wynosić około 25-27 cm w odległości 40 cm od wewnętrznej krawędzi biegu. Unikajmy schodów zbyt stromych. Kąt nachylenia nie powinien przekraczać 30°.
Kształt stopni też ma znaczenie
Ważny jest kształt stopni, a ten może być różny. Najwygodniej będzie nam stąpać po prostokątnych lub szerokich półkolistych bądź trapezowych. Za najmniej wygodne uchodzą trójkątne lub te o nieregularnej formie, na przykład stopnie tak zwanych schodów kaczych.
Czym wykończyć schody, żeby nie były śliskie
Schody nie mogą być zbyt śliskie. Uważajmy więc na zbyt połyskliwe lakiery do drewna. To samo dotyczy okładzin z polerowanego kamienia lub płytek szkliwionych. Mają one zazwyczaj określoną klasę antypoślizgowości – od R1 do R13. Im wyższa wartość R, tym mniejsze ryzyko poślizgnięcia się na takiej powierzchni. Jeśli płytki mają klasę mniejszą niż R9, nie są antypoślizgowe. Wówczas należy zastosować dodatkowe zabezpieczenie, na przykład zamontować profile antypoślizgowe lub nakleić specjalne paski materiału antypoślizgowego.
Przeczytaj też:
- Modna okładzina na schody: farba, żywica, beton >>
- Wykończenie schodów: wykładzina dywanowa i elastyczna na schody>>
Poślizg to jeszcze nie wszystko. Uderzenie o twardą okładzinę z kamienia lub gresu jest boleśniejsze i groźniejsze w skutkach niż nagły kontakt z drewnem. Ostro zakończony stopień z kamienia przy dużej sile uderzenia zachowuje się jak ostrze i potrafi spowodować głęboką ranę ciętą. Najbezpieczniejsze pod tym względem są schody żelbetowe pokryte miękką, wygodną w chodzeniu wykładziną dywanową, oczywiście o ile jest solidnie przymocowana i nie zwija się pod stopami.
Bezpieczne balustrady i poręcze
Po schodach z balustradami chodzi się bezpieczniej. Poręczy można nawet nie dotykać, sama ich obecność daje poczucie pewności. Mimo to całkiem sporo osób decyduje się na schody bez nich, gdyż wyglądają wtedy nowocześniej i bardziej intrygująco. Tradycyjne balustrady wykonuje się z drewna – struganego, toczonego, frezowanego – bądź z metalu w postaci profili, prętów, odkówek, a wielokrotnie z kombinacji obu tych materiałów. Bardzo popularne są wypełnienia z wysokiej jakości blachy szlifowanej, nierdzewnej albo szczotkowanej (INOX), często perforowanej bądź tłoczonej.
Przeczytaj też:
Rodzaje balustrady schodowej: jaką wybrać? >>
Bezpieczna i wygodna balustrada nie powinna być niższa niż 90 cm. To samo dotyczy poziomu zamocowania poręczy przyściennej. Ta musi być też odsunięta od ściany na mniej więcej 5 cm, żeby nie brudzić jej dłońmi. Aby poręcz stanowiła wygodne oparcie dla dłoni, jej przybliżona średnica musi wynieść około 5-7 cm. Zbyt wąska lub zbyt szeroka nie zapewnia komfortu. Jeśli balustrada zbudowana jest z tralek, ostępy między nimi nie powinny być większe niż 12 cm.
Gdy w domu będą mieszkać małe dzieci, schody powinny mieć pełne lub gęste balustrady – pionowe, gdyż poziome mogą być potraktowane jak drabinka gimnastyczna. Lepiej też unikać schodów ażurowych, żeby wspinający się po nich maluch nie wypadł przez dziurę między stopniami. Na piętrze dostęp do schodów warto zabezpieczyć specjalną furtką.
Jak kupować schody
Zakładając, że potrzebujemy schodów o konstrukcji drewnianej lub metalowej do nowo budowanego domu, kompasem będzie projekt. Na jego podstawie sprzedawca dobierze wymiary schodów. Gdy dom już stoi, a my wymieniamy schody na nowe, warto zaprosić handlowca na obmiar, żeby ustalił wysokość wnętrza, odległości między ścianami, długość i szerokość otworu w stropie oraz jego grubość. Obmiar przydaje się też w nowych domach, bo często to, co wynika z projektu, nie pokrywa się ze stanem rzeczywistym. Musimy wiedzieć, jak gruba będzie posadzka, łącznie z wszelkimi warstwami mającymi się pod nią znaleźć.
Przeczytaj też:
Przed zakupami powinniśmy więc już wiedzieć, jak wykończone będzie pomieszczenie, jaka będzie kolorystyka ścian, jaki odcień drewna na podłodze, jak będą wyglądały meble. Dzięki tym informacjom uda się dobrze dobrać wygląd schodów do estetyki domu. Niektórzy producenci umożliwiają łatwą konfigurację schodów dzięki aplikacji internetowej. Można wtedy dobrać oddzielnie rodzaj konstrukcji, model stopni i typ balustrady, o kolorach i gatunkach drewna nie wspominając.
Różne konstrukcje schodów - proste, łamane, zakręcone
- schody jednobiegowe proste - wygodne, ale mogą zajmować dużo powierzchni
- schody zabiegowe - można je nazwać dwubiegowymi bez spocznika. Kierunek wchodzenia zmienia się płynnie. Są mniej wygodne od dwubiegowych schodów ze spocznikiem. Mogą mieć atrakcyjny kształt łukowy
- schody kręte - zajmują bardzo mało miejsca w pomieszczeniu, ale niewygodnie się po nich chodzi. Budowane bywają na planie koła lub kwadratu
- schody dwubiegowe ze spocznikiem - mają dwa biegi prowadzące w innych kierunkach, rozdzielone spocznikiem. Są bardzo wygodne i nie zajmują dużo powierzchni
- schody trójbiegowe ze spocznikiem - wymagają dużo miejsca, ale za to uchodzą za najwygodniejsze
- schody wspornikowe - stopnie są podparte od spodu przez jedną lub dwie belki nośne. Gdy stopnie są nakładane na wycięcia w belkach (policzkach), nazywa się je osiodłanymi
- schody dywanowe - ich stopnie oraz podstopnice tworzą konstrukcję samonośną – bez dodatkowych belek – i mają jednakową grubość. Wyglądają, jakby powstały z jednego kawałka drewna
- schody wspornikowe - Wspornikowe Stopnie są podparte od spodu przez jedną lub dwie belki nośne. Gdy stopnie są nakładane na wycięcia w belkach (policzkach), nazywa się je osiodłanymi
- schody półkowe - stopnie nie są podtrzymywane przez belki. Osadza się je natomiast na wspornikach kotwionych w murze. Muszą więc biec wzdłuż ściany.
Galeria zdjęć: schody w aranżacji wnętrz
Autor: Rintal
Najefektowniej wyglądają schody o wolnym biegu zakotwione tylko w stropie i podłodze. Szklana balustrada wzmacnia konstrukcję i czyni ją jeszcze bardziej atrakcyjną
Autor: Andrzej Szandomirski
W nowoczesnych wnętrzach znakomicie wyglądają najprostsze schody drewniane – jednobiegowe i bez żadnych dekoracyjnych elementów
Autor: Piotr Mastalerz; stylizacja: Michał Gujalski
W jasnym i ciepłym wnętrzu zaprojektoeano schody z drewnianymi stopniami
