Domy ze styropianu. Zobacz, jak buduje się z pustaków styropianowych i paneli styropianowych

Podstawowym zadaniem styropianu jest termoizolacja, ale w nowoczesnych technologiach budowlanych materiał ten jest także szalunkiem traconym, wypełnieniem stropu, a nawet konstrukcją. Przedstawiamy tajniki budowy domów z kształtek styropianowych.

W kształtkach styropianowych można betonować zarówno fundamenty, ściany, jak i stropy. Elementy te są lekkie, budowa nie wymaga od wykonawców szczególnych umiejętności i posiadania ciężkiego, specjalistycznego sprzętu oraz postępuje szybko. Technologia betonowania w szalunku ze styropianu jest znana od lat 50., kiedy to na masową skalę rozpoczęto produkcję płyt styropianowych. Beton wlewano wówczas między dwie płyty związane drutem. Obecnie produkcją systemów umożliwiających wznoszenie budynków tą metodą zajmuje się więcej firm.

Z betonu i styropianu

Niezmienna pozostała zasada takiego budowania – konstrukcyjny rdzeń betonowy (zazwyczaj dodatkowo zbrojony) osłonięty jest z obu stron styropianem, który początkowo zastępuje deskowanie, a po związaniu betonu pełni funkcję izolacji. Systemy różnią się między innymi wielkością oraz asortymentem elementów styropianowych, rodzajem i jakością połączeń, czyli tak zwanymi zamkami, materiałem, a także kształtem elementów spinających wewnętrzną i zewnętrzną warstwę szalunku, rodzajem użytego polistyrenu. Najpopularniejsze są pustaki styropianowe (ze styropianowymi łącznikami) oraz styropianowe panele szalunkowe, których zewnętrzną i wewnętrzną warstwę spina się za pomocą klamer (plastikowych lub metalowych). Zarówno pustaki, jak i panele mają zazwyczaj wysokość zbliżoną do tradycyjnych elementów murowych (25-30 cm). Ich długość wynosi około 1 m. Można je przycinać najprostszymi narzędziami. Są bardzo lekkie, dużo lżejsze niż tradycyjne materiały murowe.

Ciepłe styropianowe ściany

Są bardzo wytrzymałe, mogą być też bardzo ciepłe, więc można z nich budować domy w standardach pasywnym i energooszczędnym. Kształtki styropianowe w zależności od systemu mogą być pustakami, których środek wypełnia się betonem, albo panelami tworzącymi warstwę zewnętrzną i wewnętrzną, które betonuje się po spięciu klamrami. Izolacyjność ścian zależy od grubości styropianowych elementów. Wybierając odpowiedni system lub dobierając warstwy paneli, można z nich wybudować standardową ścianę o współczynniku 0,28 W/(m^2.K), ale i o wiele cieplejszą, nawet do 0,09 W/(m^2.K), spełniającą wymagania stawiane domom o niskim zużyciu energii.

Możliwa wysokość ścian z pustaków styropianowych

Kondygnacja domu z pustaków styropianowych może mieć wysokość nawet do 5 m. Nadają się też one do wznoszenia budynków kilkukondygnacyjnych. W systemie z paneli zazwyczaj jednorazowo budujemy i wypełniamy betonem ścianę do wysokości 3,2-3,5 m. Rdzeń ściany stanowiący część nośną wykonany jest najczęściej z betonu zbrojonego stalą. Niektóre systemy szalunków styropianowych są tak przemyślane, że ścian do wysokości trzech kondygnacji nie trzeba dodatkowo wzmacniać (zbroi się tylko narożniki, wieńce i inne miejsca, gdzie kumulują się naprężenia), co pozwala oszczędzić na stali. O rodzaju zbrojenia, niezależnie od firmy dostarczającej szalunki, decyduje projektant/konstruktor.

Szczelne połączenia kształtek styropianowych

Zarówno pustaki, jak i panele mają od góry ząbki, a od spodu wgłębienia. Ząbki wsuwają się we wgłębienia, tworząc szczelną płaszczyznę. Jakość ząbków jest bardzo istotna. W systemach o krótszych ząbkach trzeba je często dodatkowo łączyć, gdyż ściana pod naporem betonu może się wybrzuszyć. Przy zbyt szybkim wypełnianiu betonem może ona podczas betonowania nawet pęknąć. Niektórzy producenci zalecają dodatkowe wzmacnianie połączeń klejem lub ich drutowanie.

Betonowanie ścian

Przy betonowaniu elementy styropianowe dodatkowo usztywnia się stalowymi podporami, które można wypożyczać od producentów, lub drewnianym rusztowaniem. Szalunek wypełnia się betonem klasy C12/15. Obecnie niektórzy producenci rekomendują użycie mocniejszego betonu klasy C16/20. Decyzję o parametrach betonu podejmuje projektant. Można też układać beton ręcznie, używając betonu przygotowanego na budowie. Wypełnianie szalunku to najtrudniejszy etap wznoszenia ścian. Zarówno betonując ręcznie, jak i maszynowo, należy układać mieszankę partiami (po 75 cm). Używając betonu z pompy, trzeba też dbać o jego równomierne liniowe rozkładanie (po obwodzie ścian) oraz o odpowiednią (niedużą) średnicę rury służącej do pompowania betonu. Niezwykle ważne jest także pilnowanie prawidłowego pionowania ściany, wibrowanie betonu i właściwe podparcie. Podczas ręcznego betonowania przydatny jest specjalny lejek chroniący je przed zabrudzeniem. W ofercie niektórych producentów znajdują się węższe pustaki szalunkowe przeznaczone do ścian działowych.

Pustaki styropianowe: kąty i łuki

W tej technologii można budować domy na każdym, nawet niestandardowym planie. W narożach budynku stosuje się albo pustaki podstawowe, które zaślepia się zatyczkami, zamykając nimi płaszczyznę czołową pustaka, albo specjalne pustaki narożne. Wznoszenie ścian przecinających się pod kątem innym niż 90º umożliwiają elementy zawiasowe. Jeżeli korzystasz z systemu paneli ściennych, łącz je w narożnikach za pomocą kątowników, które nasadza się na ząbki szalunku. Dzięki kątownikom ze specjalnymi zawiasami do zmiany ustawienia ramion panele można łączyć pod dowolnym kątem – pozwala to realizować nietypowe projekty. Z paneli styropianowych można również wznosić ściany na planie łuku. Panele nacina się w tym celu i wygina. Elementy styropianowe mają co 5 cm nacięcia i rowki, który ułatwiają ich mierzenie, docinanie i montowanie klamer.

Okna w domach styropianowych

W systemie z paneli jest to bardzo proste. Z desek lub płyty buduje się ramę o szerokości rdzenia betonowego i o wymiarach ościeża okna lub drzwi, którą osadza się w panelach przed betonowaniem ścian. Można też użyć dwóch zazębiających się kątowników okiennych nakładanych na ząbki zaślepki dociętej z fragmentu panelu. W systemie z pustaków szalunkowych otwory modeluje się podczas układania kolejnych warstw pustaków. Od strony otworu okiennego zamyka się je zatyczkami uniemożliwiającymi wypłynięcie mieszanki betonowej. Okna i drzwi w budynkach standardowych mocuje się do betonu, natomiast w pasywnych i energooszczędnych najlepiej zamontować je w warstwie izolacji, na przykład na kołkach do styropianu lub opaskach.

Płyty fundamentowe

W technologii szalunków styropianowych wykonuje się zarówno płyty fundamentowe, jak i ściany fundamentowe. Ostatnio coraz większą popularność, szczególnie wśród projektantów domów pasywnych i energooszczędnych, zdobywają płyty fundamentowe betonowane na twardym polistyrenie. Materiał użyty pod płytę musi być bardzo mocny, aby nie ugiął się pod naciskiem betonu, dlatego często wykorzystuje się tam polistyren XPS. Szczególnie dobre właściwości izolacyjne wykazuje też twardy styropian – peripor. W ofercie producentów płyt znajdują się elementy denne oraz krawężnikowe, które można łączyć ze sobą na zamki uniemożliwiające ich rozsuwanie się podczas betonowania oraz zapobiegające powstawaniu mostków cieplnych na styku płyt. Płytę można dostosować do każdego kształtu domu.

Lepsza izolacyjność cieplna płyt

Izolacyjność płyt fundamentowych zwiększa się, układając kształtki styropianowe również po obwodzie płyty. Dzięki zastosowaniu tego typu fundamentowania obniżamy koszt oraz skracamy czas wykonywania prac ziemnych, gdyż płyta w domu bez piwnicy posadowiona jest mniej więcej 50 cm poniżej poziomu terenu.

Hydroizolacja i zbrojenie płyty fundamentowej

Styropianową podbudowę oddziela się od gruntu izolacją przeciwwilgociową. Zbrojenie płyty zależy od projektu konstrukcyjnego. Chcąc zmniejszyć ilość stali, projektanci proponują zastosowanie zbrojenia rozproszonego.

Fundamenty tradycyjne

Zwolennicy tradycyjnego fundamentowania mogą zbudować ściany fundamentowe z pustaków szalunkowych w podobny sposób jak ściany zewnętrzne, z tą różnicą, że aby przeniosły napór gruntu, powinny być gęściej zbrojone. Ściany fundamentowe opiera się na betonowych ławach fundamentowych, które również można wybetonować, korzystając ze styropianowych elementów. Kształtki styropianowe są dostosowane wielkością do najczęściej spotykanego przekroju ławy. Beton układa się w 40-centymetrowej przestrzeni ograniczonej 5-centymetrowymi ściankami ze styropianu.

Wykończenie elewacji

Ściany wewnętrzne można wykańczać tynkiem na siatce lub płytami g-k. Płyty przytwierdza się klejem gipsowym do styropianu na tak zwane placki. Płyty można również układać na ruszcie, wymaga to jednak dłuższych kołków, którymi mocuje się go do betonowego rdzenia. Producenci systemów odradzają stosowanie na styropianie tynku cementowo-wapiennego, dlatego od strony wnętrza najlepiej sprawdzają się tynki gipsowe. Z zewnątrz ściany również najczęściej wykańcza się tynkiem. Układanie okładzin drewnianych lub sidingu jest w przypadku pustaków szalunkowych utrudnione, gdyż wymaga mocowania szkieletu do warstwy konstrukcyjnej i bardzo długich wkrętów.

Zuzanna Podwysocka