Dom szachulcowy - indywidualista w kratkę

2009-06-22 2:00
Dom szachulcowy - indywidualista w kratkę
Autor: archiwum muratordom Stary dom szachulcowy po remoncie. Przystosowując go do dzisiejszych potrzeb, z pietyzmem ocalono to, co w nim piękne – ceramiczną dachówkę, kamienny cokół i charakterystyczne dla północy kolorowe okna

Są wyraziste, tworzą sielski krajobraz. Domów wybudowanych w konstrukcji słupowo-ryglowej nie sposób nie dostrzec. Przyciągają wzrok niepowtarzalnym wzorem, którym wyróżniają się na tle innych budynków.

Konstrukcja słupowo-ryglowa, czyli szachulcowa, to rodzaj spopularyzowanego dzisiaj w Polsce przez wzorce amerykańskie budownictwa szkieletowego. Domy w biało-czarną kratkę budowano na naszych terenach znacznie wcześniej, zanim przywędrowały do nas współczesne „kanadyjczyki”. Najbardziej zrośnięte są z Pomorzem, Dolnym Śląskiem, Warmią i Mazurami oraz Kaszubami. Zachwycają stylem i niepowtarzalną kompozycją elewacji – ich cechą charakterystyczną, a zarazem dekoracją jest widoczna drewniana konstrukcja ściany szachulcowej (szkieletowej), która tworzy wyrazisty rysunek kratki przecinającej ceglane lub otynkowane wypełnienie.

Anatomia domu szachulcowego

Domy budowane w technologii szachulcowej przypominają swoją konstrukcją domy szkieletowe. Tworzą ją: podwalina, czyli belka oparta na całej długości na fundamencie, oczep, czyli górna belka zamykająca ścianę, która przejmuje obciążenia od belek stropowych lub krokwi dachowych, oraz słupy nośne o dużych przekrojach i rozstawach połączone z podwaliną, a także z oczepem na czopy. Oprócz słupów konstrukcję ściany wzmacniają poziome rygle i skośne zastrzały. Rygle dzielą pola między słupami, ograniczają otwory okienne i drzwiowe. Przenoszą one obciążenia od wypełnienia i przekazują je na słupy. Rygle łączy się ze słupami na wręby ukośne, a z zastrzałami na czopy. Zastrzały, czyli ukośne belki w skrajnych polach, przenoszą siły parcia wiatru i zapewniają stateczność budynku. Z podwaliną i oczepem łączy się je na wręby. Zastrzały lub krótkie słupki wprowadza się w narożniki ścian oraz w sąsiedztwo otworów okiennych i drzwiowych. Wszystkie elementy konstrukcyjne mają podobny przekrój: 12x14, 12x16, 12x18 lub 14x18 cm. Są wykonywane z drewna iglastego lub dębowego. Do ich połączeń nie należy używać metalowych łączników i gwoździ. Zamiast nich stosuje się gwoździe drewniane. Cała konstrukcja drewniana jest heblowana i zaimpregnowana. Oprócz impregnatów bezbarwnych można zastosować kolorowe, które nadadzą drewnu oryginalną barwę. Przestrzeń międzykonstrukcyjna jest wypełniona cegłami lub gliną i trzciną. Dawniej, jeśli stosowano glinę, przestrzeń między belkami wypełniało się dodatkowo pionowymi szczapami, a glinę mieszało się z sieczką lub innym materiałem wiążącym.

Warto wiedzieć

Ciepły mur w domu szachulcowym

Aby chronić dom przed utratą ciepła przez strop, układano na niezamieszkanym poddaszu mieszankę trocin z wapnem lub sieczkę. Dzisiaj sposób na ochronę przed zimnem i wiatrem jest inny – pola utworzone przez rygle ociepla się wełną mineralną lub styropianem i tynkuje. Jednak to nie zawsze wystarczy, by dom był ciepły, często ocieplenie zewnętrzne trzeba dodatkowo wesprzeć ociepleniem od wewnątrz.

Dom szachulcowy - indywidualista w kratkę
Autor: archiwum muratordom Konstukcja słupowo - ryglowa jest także dekoracją ścian wnętrza

Dom szachulcowy: siła kratki i koloru

Drewniane elementy układają się w kwadraty, prostokąty i trójkąty, tworząc niepowtarzalną malowniczą fasadę budynku. Między słupami osadza się okna i drzwi, co w znacznym stopniu ogranicza ich powierzchnię – najczęściej okna są niewielkie, skrzynkowe, niekiedy dodatkowo ze szprosami. Czasem wyróżnia się je kolorem odmiennym niż barwa drewna konstrukcji szachulcowej, ich obecność na elewacji mogą podkreślać okiennice w innym kolorze. Zestawienie ciemnych drewnianych elementów z najczęściej otynkowaną na biało ścianą daje efekt wyrazistej kompozycji. Biel skontrastowana z czernią sprawia wrażenie czystości i świeżości. Równie harmonijną kompozycję tworzy połączenie drewnianych elementów z polami tynku w innych, jasnych kolorach.

Dom szachulcowy - indywidualista w kratkę
Autor: Agnieszka i Marek Sterniccy Przykładowa konstrukcja domu słupowo - ryglowego
Zdaniem specjalisty

W naturalnym sąsiedztwie

Domy szachulcowe dobrze wyglądają w naturalnym towarzystwie. Do pokrycia dachu najlepiej wykorzystać materiały naturalne – strzechę, gont czy też dachówkę ceramiczną. Cokół warto zrobić z kamieni narzutowych lub cegieł.

Dom szachulcowy dawniej i dziś

Współcześnie budowane domy o konstrukcji muru pruskiego powstają z szacunku dla miejscowej tradycji. Można je podzielić na dwie grupy. Jedna to proste domy wiejskie przykryte dwuspadowymi dachami, w których wyrazista ściana szachulcowa jest główną ozdobą. W formie bardziej rozbudowanej prostą bryłę domu urozmaicają drewniane ganki i podcienia. Bardziej skomplikowane formy ma szachulcowa architektura miejska, gdzie domy wzbogacano o wykusze podkreślane innym kolorem wypełnienia, a dachy kryte ceramiczną karpiówką lub dachówką zakładkową uzupełniano lukarnami i ozdobnymi wieżyczkami. Dzisiaj zamiast ściany w konstrukcji szachulcowej można odtworzyć tylko rysunek muru pruskiego podczas wykończenia elewacji. Wystarczy przed tynkowaniem ściany nałożyć na nią drewniany ruszt. Tynk można zastąpić cegłą w modnych kolorach – zamiast czerwieni można zastosować nowoczesną w odcieniach bieli lub żółci. Decydując się na konstrukcję szachulcową lub na naśladującą ją elewację, warto podążać za stylistyką wypracowaną przez tradycję.

Czy artykuł był przydatny?
Przykro nam, że artykuł nie spełnił twoich oczekiwań.
Nasi Partnerzy polecają

Materiał Partnerski

Materiał sponsorowany

Materiał Partnerski

Materiał sponsorowany