Wpływ więźby dachowej na projekt dachu. Zobacz, jaką więźbę dachową wybrać
Więźba dachowa to drewniana lub stalowa konstrukcja nośna dachów skośnych. Jej zadaniem jest nadanie dachowi kształtu i utrzymanie ocieplenia, hydroizolacji oraz pokrycia. Zobacz, czym się kierować przy wyborze kształtu więźby dachowej i jaki ma to wpływ na projekt domu. Poznaj tajniki zakupu materiału do jej budowy.
Wybierz projekt domu
Oglądając projekty gotowe domów lub indywidualnie ustalając z architektem kształt dachu, musimy się orientować, jakie konsekwencje będzie miała ostateczna decyzja. Od konstrukcji dachu i rodzaju pokrycia zależą między innymi koszt więźby i stopień trudności jej wykonania.
Wybierz odpowiedni materiał na więźbę dachową
Jeśli chodzi o wybór materiału, z którego będzie wykonana więźba dachowa, to zazwyczaj jest to drewno, ale czasem zastępujemy je w całości lub częściowo stalą. Pod hasłem drewno kryje się kilka opcji. Może to być tradycyjna impregnowana tarcica lub drewno suszone komorowo i czterostronnie strugane. Możemy też, zastosować drewno KVH lub zamówić prefabrykowane elementy zwane wiązarami kratownicowymi.
Najłatwiejszy do zaprojektowania i wykonania jest dach skośny o niedużej rozpiętości, dwuspadowy albo kopertowy. Jego więźba będzie tania zwłaszcza wtedy, gdy miejsca jej podparcia będą proste: podłużne ściany lub krawędzie stropu, na których ułożymy murłaty bez uskoków, załamań i nadwieszeń.
Jak prawidłowo rozłożyć obciążenie od więźby dachowej?
Słupy podpierające więźbę w miarę możliwości powinny obciążać strop w najmocniejszych miejscach stropu – czyli ponad ścianami lub słupami parteru. Jeśli jest to niemożliwe, strop trzeba będzie wzmocnić żebrami lub podciągami albo rozłożyć obciążenia od więźby dachowej przez podwaliny pod ścianką stolcową.
Przy dużym dachu liczy się możliwość usytuowania regularnego czworoboku tak zwanych ścianek stolcowych w centrum. Regularny rozstaw słupów powoduje, że ich wzajemne powiązania płatwiami i kleszczami są najkrótsze, a całość sztywna, więc zużyjemy najmniejszą ilość materiałów, zarówno konstrukcyjnych, jak i wykończeniowych.
Przy dużych i wysokich dachach – zwłaszcza z poddaszami użytkowymi – do oparcia warto wykorzystać ściany szczytowe oraz wyniesione ponad poziom ostatniej kondygnacji ściany czy słupy i rygle masywnej (żelbetowej czy murowej) konstrukcji w centrum domu. Wówczas zaoszczędzimy na drewnie konstrukcyjnym, bo wyniesione ponad strop ściany, słupy i wieńce będą zastępować drewniane usztywnienia. Nie będziemy potrzebowali ścianki stolcowej (jej słupów, podwalin, płatwi, kleszczy, mieczy). Wyniesione ponad parter ściany konstrukcyjne mogą też zastąpić ściany działowe.
Autor: Mariusz Bykowski
Konstrukcja więźby dachowej wykonana z prefabrykowanych wiązarów dachowych
Czy opłaca się zmniejszać przekroje więźby dachowej?
Czy jest sens zmniejszać przekroje więźby dachowej zaproponowane w projekcie domu jednorodzinnego? Nie da się na to pytanie odpowiedzieć jednoznacznie, gdyż na konstrukcję budynku ma wpływ wiele czynników. Projektując więźbę, przyjmuje się do obliczeń założenia wynikające z norm budowlanych oraz inne uwarunkowania.
W przypadku projektów pod konkretne zamówienie architekt uwzględnia preferencje inwestora, rodzaj pokrycia dachowego oraz lokalizację budynku. Zazwyczaj nie ma więc potrzeby zmniejszenia przekrojów więźby. Inaczej może być w projektach gotowych, przeznaczonych dla szerokiej grupy odbiorców. Te muszą być dostosowane do różnych warunków i większości obszarów Polski.
Jakie czynniki przy konstrukcji dachu bierze pod uwagę projektant?
Projektanci przyjmują więc zwykle lokalizację budynku zgodnie z normą obciążenia śniegiem dla III strefy śniegowej jest ono większe od obciążenia dla strefy I i II). Ponadto projektanci przeważnie przyjmują jako materiał pokryciowy dachówkę o ciężarze 90 kg/m2. Tymczasem najbardziej popularne pokrycia dachowe z dachówki mają ciężar około 45 kg/m2. Dodatkowym obciążeniem dachu jest zabudowa sufitu przyjmowana w projektach zazwyczaj jako podwójna płyta g-k, natomiast wielu inwestorów stosuje raczej okładzinę pojedynczą.
Dla budynków położonych w centralnej Polsce (II strefa obciążenia śniegiem) i pokrytych dachówką o ciężarze 45 kg/ m2, obciążenie zmniejsza się mniej więcej o 85 kg/m2 (wartość ta jest zależna od kąta nachylenia dachu), czyli niemal o 25% w stosunku do założeń przyjętych w projekcie. Jeśli wiadomo, że faktyczne obciążenie dachu będzie mniejsze, można rozważyć oszczędniejsze rozwiązania. Pytanie tylko, czy warto się tego podejmować. Przyjmując, że średnio 1 m3 tarcicy kosztuje około 700 zł, a na dach domu jednorodzinnego zużyjemy jej blisko 10 m3, to koszt wyniesie 7000 zł. Każde zmniejszenie ilości o 10% daje nam oszczędność 700 zł.
Należy się jednak liczyć z tym, że koszt przeprojektowania więźby przez uprawnionego projektanta wyniesie około 1000 zł. Z powyższego wynika, że oszczędność będzie spora dopiero po zmniejszeniu ilości tarcicy o minimum 15%. Niejednokrotnie udaje się jeszcze bardziej zmniejszyć ilość surowca.
Niestety, zmniejszenie ciężaru dachu niekoniecznie przekłada się wprost proporcjonalnie na zmniejszenie wielkości przekrojów więźby. Zasada ta działa wówczas, gdy zmniejszamy szerokość elementów konstrukcyjnych. Natomiast w przypadku zmniejszenia wysokości tych elementów już takiej zależności nie ma. Zmniejszenie przekrojów drewna na więźbę nie zawsze jest jednak możliwe z uwagi na to, że stosunek szerokości do wysokości elementów nie powinien być mniejszy od 25%. Gdy więc zaprojektowano krokwie o wymiarach 5 x 20 cm, zmniejszanie przekroju staje się niemożliwe. Możemy wówczas zmniejszyć jedynie wysokość elementów konstrukcyjnych, ale wtedy będziemy mieli kłopot z ułożeniem odpowiedniej warstwy ocieplenia.
Modyfikacje więźby dachowej bez adaptacji lub projektu konstrukcyjnego prowadzone na własną rękę przez cieśli mogą być groźne w skutkach. Nie dajmy się więc namówić na podobne propozycje. Takie zmiany zawsze powinien zatwierdzać konstruktor w ramach adaptacji projektu. Zmiana technologii wykonania więźby, na przykład gdy decydujemy się na wiązary zamiast tradycyjnej więźby, też wymaga projektu.
Zmiany w projekcie dotyczące konstrukcji dachu
Wiele zmian w projektach gotowych – na przykład zmiana kąta nachylenia dachu – ma wpływ na konstrukcję więźby. Jeśli planujemy takie zmiany, powinniśmy zamówić adaptację projektu.
Sprawdźmy, czy potrzebujemy zgody architekta na ingerencje w jego projekt – zakres dopuszczanych zmian jest zawsze szczegółowo ustalony i wpisany do dokumentacji. Zazwyczaj zgody architekta wymaga modyfikacja kształtu lub wysokości dachu, kąta nachylenia połaci, zamiany lukarn na okna połaciowe. Zmiany rozwiązań konstrukcji – decyzja o innej technologii lub zmiana przekrojów elementów – wymagają nowego projektu konstrukcyjnego. Najlepiej przeprojektować więźbę, zanim wystąpimy o pozwolenie na budowę. Gdy zmiany wprowadzamy później, ale zmiany więźby nie dotyczą kształtu i wysokości dachu oraz kubatury poddasza, wystarczy dostarczyć rysunki zamienne do projektu. Jeśli jednak zmienia się przy tym kształt lub wielkość dachu, trzeba zwrócić się do urzędu o nową decyzję o pozwolenie na budowę.
Jak zamawiać więźbę?
Każdy projekt ma rzut i przekroje więźby dachowej danego typu oraz zestawienie surowca potrzebnego do jej zbudowania. Podana jest między innymi klasa drewna oraz długości i przekroje elementów. Czasem są oferowane różne warianty danego projektu, czyli wersje zakładające inny rodzaj więźby, na przykład wiązarową zamiast krokwiowej. Z taką specyfikacją i projektem można wybrać się po zakupy do tartaku bądź firmy oferującej prefabrykowane elementy więźb. Niektóre z tartaków mają strony internetowe, a na nich na przykład kalkulatory, dzięki którym sprawdzimy, ile mniej więcej będzie nas kosztowało drewno na więźbę. Przed zamówieniem więźby tradycyjnej warto najpierw dogadać termin z cieślami, żeby przywiezione drewno nie oczekiwało zbyt długo na placu budowy. Cieśle wskażą ponadto najtańszy tartak i pomogą zrobić zakupy. Gdy będziemy zamawiać tarcicę niedocinaną na wymiar, pamiętajmy, żeby kupić jej przynajmniej 15% więcej, niż wynika z projektu. Część zmarnuje się podczas cięcia. Dopiero gdy pozbędziemy się wszystkich wątpliwości związanych z konstrukcją dachu i nic więcej nie będziemy chcieli w niej zmieniać, możemy zamówić materiał.
